Dağlar arxasında üç dost . Ильяс Эфендиев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ vaxtdan belə söz qaytaran olmusan? – deyə oğlana tərs bir nəzər saldı.

      Şahlar Çıraq dayının ağına-bozuna baxmadan ağzına gələni deyəcəyini bildiyi üçün dərhal razılaşdı:

      – Yaxşı, əşi, nə olar, sizə gedək.

      – Bəs sizin eviniz rayon mərkəzində deyil? – Səlimə soruşdu.

      – Orada da oluruq. Ancaq əsil evimiz buradadır. Bəzən mən gəlirəm, bəzən də Zinyət xalan ora gəlir.

      Onlar səliqə ilə tikilmiş ikimərtəbəli evin pilləkənini qalxıb, böyük şüşəbəndə daxil oldular. Qırmızı rəng çəkilmiş döşəmə güzgü kimi parıldayırdı. Şüşəbəndən artırmaya üç qapı açılırdı.

      Çıraq dayı:

      – Soyunun, – deyib əvvəlcə özü ağır mahud paltosunu və papağını çıxarıb mərmər əlüzyuyanın yuxarı tərəfində qoyulmuş asqıya keçirdi. Bu zaman onun özündən qırx yaş kiçik olan arvadı Zinyət bacı içəridən çıxaraq qonaqlara «xoş gəlmisiniz», – dedi və irəliləyib Səlimə ilə əl tutuşdu. Bu, ortaboylu, göygöz, sarısaç, nazik bir qadın idi. Əynində bahalı yun jaket, göy şevyot tuman, ayaqlarında ətrəng ipək corabla qırmızı məxmərdən tikilmiş ev başmağı var idi.

      – Sən də xoş gəlmisən, ay təzə sədr, – deyə Zinyət bacı gülümsəyərək Şahlara baxdı. – Çıraq əmin gəlməsə ömründə buralara üzükməzsən.

      Çıraq dayı özü Səlimənin paltosunu alıb asqıya keçirtdi. Sonra orta qapıdan böyük qonaq otağına daxil olub, üzərinə qiymətli məxmər süfrə salınmış stolun ətrafında əyləşdilər. Aşağı başda tuncdan qayrılmış qədim və orijinal bir soba yanırdı. Pəncərələrə tül pərdələr, divarlara zərif xalçalar vurulmuşdu. Hər şey təmiz və təravətli idi.

      – Sən buralara dübarə xoş gəlmisən! – deyə Çıraq dayı yerli adətə uyğun olaraq, öz evində qızı təkrar salamladı.– Buralar hamısı sənə peşkəşdir.

      Sonra arvadına tərəf dönərək: – Zinyət xalası, – dedi, – bax, həmin donan qız budur.

      Zinyət:

      – Şükür, sağ-salamat qurtarmısınız, – dedi və oğlana baxıb əlavə etdi. – Nə yaxşı ki, bu qəhrəman gəlib çıxıb.

      Çıraq dayı zərləri fil sümüyündən qayrılmış nərdtaxtanı gətirib stolun üstünə qoyaraq açdı və zərin birini özü götürüb, o birini Şahların qabağına tulladı:

      – At görüm.

      İkisi də zərləri tulladılar. Çıraq dayı başlamalı oldu. O, zərlərin ikisini də əlində tutaraq oğlana baxdı:

      – De görək nədən?

      – Özün de.

      – Sən boz ürgədən, mən də nədən deyirsən ondan.

      – Boz ürgə elə-belə sənə qurbandır, əşi, ancaq ondan oynamaram.

      Zinyət bacı:

      – Şahlar, – dedi, – boz ürgəni heç bütün bir mahala dəyişməz.

      – Bilirəm, – deyə kişi zərləri atdı. – Anası Gülnisədən də çox istəyir. (Yerli zarafat qaydalarına görə gərək «atası Bəndalıdan da çox istəyir» deyəydi. Lakin elə demədi. Çünki bir zamanlar bu yerlərdə birinci igid sayılan ağır təbiətli Bəndalı onun nəzərində hər cür zarafatın fövqündəydi.)

      Zinyət bacı o biri otağa keçib büllur qablarda gilənar, zoğal mürəbbəsi, balaca armudu stəkanlarda çay gətirdi. Çaylardan qızılgül ətri qalxırdı. Sonra Zinyət bacı qırmızı atlas cildli bir albom gətirib qızın qabağına qoyaraq:

      – Darıxsanız baxın, – dedi.

      Özü isə yenə o biri otağa keçdi.

      Çıraq dayı ilə oğlan qızğın nərd oynamaqda idilər.

      Birinci oyunu Çıraq dayı apardığından kefi kök idi. Quş dili oxuyurdu. – Ay bala, – deyirdi, – Çıraq əmin bunu Təbrizdə öyrənəndə heç sənin anan Gülnisə də bu dünyada yox idi. İndi gəlib mənim qabağıma daş qoymaq istəyirsən?!

      Səlimə albomu açıb, birinci səhifədəki şəklə baxırdı.

      Bu, üç nəfərin birlikdə alınmış portreti idi,

      Ortada, gümüşü papaq altından top birçəyi çıxmış, əynində sərdarı, belində üç qatar patron, ayaqlarında şişburun uzunboğaz çəkmə olan ortayaşlı bir kişi oturmuşdu. Onun arxasında isə eyni cür geyinmiş və əllərində tüfəng olan iki cavan oğlan dayanmışdı.

      Səlimə oğlanlardan birinə işarə ilə Çıraq dayıdan soruşdu:

      – Bu sizsiniz?

      Çıraq dayı gözünü nərdtaxtadan çəkərək şəklə ani bir nəzər salıb: – Bəli, – dedi, – mənəm… Nə yaxşı tanıdın… O ortada oturan da Səttarxandır.

      – Məşhur inqilabçı Səttarxan?

      – Bəli. Təbrizdə çəkdirmişdik, – deyə kişi, tələsik cavab verib zərləri tulladı.

      – Siz cənubi azərbaycanlısınız?

      – Xeyr əşi, buralıyam.

      Çıraq dayı uduzmağa başladığı üçün dilxor olmuşdu. Səlimə daha bir söz soruşmayıb səhifəni çevirdi. Və o biri vərəqlərdən birində gənc bir qız portretinə rast gəldi. Saçlarını son dəblə düzəltmiş, əynində boynu və qolları açıq qısa don olan gözəl bir qız şəkildən ona baxaraq gülümsəyirdi. Onun baxışlarında, bir qədər ətli qəşəng dodaqlarının duruşunda yalnız gözəlliklə izah edilə bilməyən qəribə bir cazibədarlıq var idi. Sanki onun gözəl gülüşündə rəhmsiz, qəddar bir ehtiras gizlənmişdi. Sanki o öz əsiri olan kimə isə sitəm etməkdən zövq alaraq gülümsəyirdi.

      Səlimə gözlərini qaldırdığı zaman Şahların da gözucu bu şəklə baxdığını gördü.

      Bu zaman əlində podnos içəri girən Zinyət bacı şəklə işarə ilə Səlimədən soruşdu:

      – Necə qızdır?

      – Çox gözəl qızdır, – deyə Səlimə yavaş səslə cavab verdi, – yoxsa sizinkidir?

      – Özüdür ki, var. Tibb institutunun dördüncü kursunda oxuyur.

      – Gözəl qızdır, – deyə Səlimə təkrar edərək, Şahlara baxdı. (O, oğlanın bir qulağının СКАЧАТЬ