Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5. Мусагит Хабибуллин

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ читенә суккалап алды. – Артык чибәр хатында акыл сайрак була торган иде.

      – Ханбикә матур да, акыллы да, кенәз Мороз. Җангали хан аның кулында диярлек.

      – Ху-ху, күр әле син аны. Димәк, дала нугае бәгенең кызы Җангали ханны бөтереп итек кунычына тыккан. Беләсеңме, мин аны шулай булыр дип уйлаган идем дә. Җангали ханны мин күреп беләм, хатын-кыз күзе төшәрдәй кеше түгел. Кыска вә карсак бәдәнле, кыяфәте дә ташка үлчим. Хөсетле…

      Кенәз Василий Иван Мороз кружкасына тагын көмешкә койды, бавырчы китергән чучка итен Мороз янынарак этәрде.

      – Эч, җитеш, аша. Тамагың ачкандыр.

      – Минем сугышчыларымны да ашатсыннар иде.

      – Борчылма, аларны ашатучылар бар. Казан азык-төлеккә бай кала. Мәскәүдә ипигә интеккән чаклар бар иде, ә монда барысы да мулдан, аннары бермә-бер очсыз. Җитешле яши татар халкы. Эштән дә, аштан да баш тартмыйлар.

      – Безнең урыс халкына сугыш булса шул җиткән, шулаймы?

      – Алай димәс идем, безнең халык арасында да төрлесе бар, татарларда да. Гомумән, татар халкы тырыш, шуңа җитешле яши.

      – Җитешле яшәгәч, нигә соң зарланасың, кайтам дип кенәгинәнең җелеген корыткансың. Әйбәт, җитешле урын булгач, үзең генә торыр идең. Бурсык син, Васька, бурсык та бурсык, син дә бурсык. Хатының сагынгансыңдыр әле. Теге нидән тартып алган хатының. Чибәр хатының, Василий, чибәр. Тикмәгә генә кеше кулыннан тартып алмагансың икән. Күрдем дә таң калдым.

      – Җитте, Мороз.

      – Татарлар бик кырыс халык, рәнҗеттеләрме әллә? – дип мыгырданды исерә башлаган кенәз Мороз. – Ә үзләре без татарлар түгел дип баралар икән, имеш, алар борынгы төркиләр— болгарлар. Бәлкем, шулайдыр да. Бер дә татарга охшамаганнар. Кунакчыл, ихлас халык.

      – Хак, кунакчыл, ихлас халык, Мороз. Ләкин усалга – усал, явызга – явыздыр. Без аларны рәнҗеттек, ил-җирләрен басып алдык, ясак салдырабыз, гаскәриләр җыябыз. Азмы күз яше, кан коелды.

      – Теге яктан да, бу яктан да.

      – Хак, теге яктан да, бу яктан да. Ләкин кем хакимлек итә Казанда?

      – Җангали хан.

      – Җангали ханны кем китереп куйды, кенәз Мороз?

      – Син, син, кенәз Василий.

      – Ләкин мин хаким була алмадым, кенәз Мороз. Хәер, төрлесе булгандыр, иллә ил башында түрә була алмадым. Ә менә сиңа ул килешеп торыр иде. Кыяфәтең дә килгән, рәвешең дә. Кем әле сиңа кенәз аты бирде?

      – Сиңа биргән мәрхүм кенәз Василий III, Рәсәйнең иң олуг кенәзләреннән берсе, урыны оҗмахта булгыры. Оныта буламы ул хәлне?! Ливониядән сугышып кайткан гына идек, олуг кенәз баһадирларын Думага чакыртты һәм бөтен бояр алдында сиңа да, миңа да кенәз титулы бирде… Беләсеңме, шунда чак кына елап җибәрмәдем. Игелекле кеше иде, мәрхүм.

      – Синең белән миңа игелекле, ә менә күпләрнең бер гаепсезгә башларын кистерде, берәүләрне бәкегә ташлатты, аюдан ботарлатты. Ярый, үлгән сыер сөтле була дигәндәй, бу сабый кенәз ниндирәк соң? Тыны-тавышы бармы, халык арасына чыгамы, күренәме, дим?

      – Күргәнем СКАЧАТЬ