Сайланма әсәрләр. Том 2. Кубрат хан. Илчегә үлем юк / Избранные произведения. Том 2. Мусагит Хабибуллин

Чтение книги онлайн.

      – Ярый, төптимерче, син дигәнчә булсын. Төн илләренә сине алырмын. Ә хәзер, бар, син миңа шаманны китер. Эзлә, тап, китер.

      – Мең рәхмәт сиңа, баһадир. Төн илләрен күрү күптәнге хыялым иде. Ә шаманны мин хәзер…

      Агасике чыгып китүгә, уң кулы Ташбулат кайтты. Кичке ашны ашадылар. Ул арада, шаманны ияртеп, Агасике килеп керде.

      – Рәхмәт сиңа, Агасике. Сиңа кайтып китәргә мөмкин. Әсин, Илтотар шаман, әйдә, түрдән уз.

      Төптимерче чыгып китте, шаман кыяр-кыймас кына түргә узды, түмәрнең яртысына утырды.

      – Иркенләп утыр, шаман.

      – Илеңә, атыңа игелек яусын, баһадир.

      – Сиңа бер бүләк бирәсем бар, шаман. – Баһадир бил каешына бәйләнгән янчыгын чиште, төптәңре биргән йөзекне шаманга сузды. – Ал, шаман, сиңа бу.

      Илтотар шаман балдакны кулына алды да, күзләрен акайтып, баһадирга карап торды. Шаманның балдак тоткан кулы җиңелчә дерелди иде. Кисәк ул урыныннан купты, баһадир каршына килеп баш орды. Шаман баһадирга баш орып ятканда, ишектә тавыш-тынсыз гына алостаз Дәян пәйда булды. Ничә тапкыр сынаганы бар баһадирның алостаз Дәянны, ул беркайчан да киңәше белән атылып чыкмады, башта кеше сүзен тыңлады, аннары гына киңәш бирде. Чандыр гәүдәле, буй-сынга барысыннан да бер башка озын алостаз Дәян сарайда да еш кына Кубрат ханның уң кулында утыргалый иде. Һәм ул һәрчак бар нәрсәдән дә хәбәрдар була. Кубрат хан Өске Кирмәнгә дә аны тикмәгә генә җибәрмәгәндер. Кем кызыксындыра алостазны? Төптимерчеме, шаманмы?

      – Йә-йә, шаман. Тор, мин сиңа олуг хан түгел, – диде баһадир, аннары әлегә кадәр ишек янында басып торучы алостазга эндәште: – Ә-ә-ә, алостаз, кер, түрдән уз. Менә Чалбай ханның шаманы килгән…

      – Баһадир, – диде Дәян. – Мәетләрне җыеп бетереп булмады.

      – Болгарларны?

      – Болгарларны Мангыш тарханга казылган кабергә күмдек.

      Алостаз Дәян түргә узды, шаман янәшәсендәге түмәргәутырды, өй эченә күз йөртеп чыкты. Мангыш тархан кунак өйне зур салдырган иде. Түр якта киң сәке, сәкегә ак аю тиресе җәелгән— Төн халыклары тауары. Төн халыклары— болгарларның арадаш күршеләре. Төн халыклары болгарларга әйбер-тауарларын куялар да китеп баралар. Болгарлар, аларның тауарларынакарап, тегеләргә кирәкле коралларны куялар. Аннары бераз торгач, янә корал куйган төшкә әйләнеп киләләр. Үзләре куйган коралларны Төн халыклары алган хәлдә генә, болгарлар кыйммәтле тиреләрне алып китәргә җөрьәт итәләр. Тиреләр бәясенә куелган коралларны азсынып, болгарлар куйган коралларга кагылмыйлар икән, Төн халыклары тиреләрен икенче җиргә күчереп өяләр. Янәсе, икенче алучыга күрсәтәләр. Шунысы гаҗәп: Төн илләрендә яшәүче халыклар греклардан килгән сапсыз ятаганнарны теләбрәк алалар. Шул сәбәпле Өске Кирмәннән баш сәүдәгәр Фанәгүргә килде. Кубрат ханнан сапсыз ятаганнар сорады. Кубрат хан бу эшне алостаз Дәянга йөкләде. Рум сәүдәгәрләренә сапсыз ятаганнар китерегез дигән теләк белдергәч, грек сәүдәгәрләре аптырый калганнар иде. Иллә сораган ятаганнарны күпләп китерә башладылар. Грекларның күзләрен Төн илләреннән СКАЧАТЬ