Spertyd. Elsa Joubert

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ gange af, staan die hysbak vol: nee, wat, daar’s nog baie plek, kom gerus binne. Sit aan die keurige tafels, skep slaai, maak ’n praatjie, eet, vertoef selfs met die uitloop by ’n tafeltjie, maak nog ’n praatjie, voorspel die weer – want dit trek toe buitekant die groot, mooi vensters. Nee, wat, winter is hier. Ons sal nog ’n paar mooi dae kry. Jy sal sien. Die Engelse begrip “Indian summer” is mooi – waarvandaan kom dit tog? Maar Piet Cillié het destyds net so ’n mooi Afrikaanse woord uitgedink vir ’n paar laat warmrige dae: opslagsomer. Ons geniet maar almal die opslagsomer. Lekker rus vanmiddag. Is daar iets goeds op TV vanaand? Tog wel. Ons sal maar sien. Lekker rus. En weer terug in woonstelle agter die toe deure.

      Omtrent in elke vrou of man se lewe wat ek hier ontmoet het, was daar die sterfte van ’n kind. Dit maak my stom en verslae. Moet ek ophou probeer simpatiek wees, ophou vra, of smag die mens daarna om te vertel, is dit die vriendskap, om te luister? Bring dit ’n bietjie verligting, hier in die nuwe tuiste, hier by soveel vreemde mense met wie julle nou opeens saamwoon?

      Net ons kan hulle werklik ondersteun, ons, hulle jaargenote, die langslewendes, die deursetters, die vasbyters. My kamerwerkster sê vir my: “I never see so many old people together in my life. I go into dining room I dunno what I see, old people and grey hair. You must be very strong people for so many to get so old.”

      Ons is om en by sestig inwoners. Ons gemiddeld was laas jaar agt-en-tagtig jaar oud. Ons het ’n tannietjie se honderd jaar gevier, die plek het koek gegee en tee en sy’t regop in haar erestoel agter die tafel gesit, ook maar bang, die haartjies ook maar ’n bietjie skeef. Die personeel het vir haar gesing. Sy’t aan haar “carer” se hand vasgehou, en daaraan gepluk asof sy wil teruggaan kamer toe. Sy’s drie dae later dood, in die nag, maar eers twee dae daarna is die briefie van haar dood in die hysbak opgeplak.

      Hoewel ons almal hier is om dood te gaan, word die dood so saggies en irreëel hanteer dat ons meestal daarvan vergeet. Toe ons eenkeer in die groot hysbak afry eetsaal toe, die klein hysbak naaste aan die kamers het êrens op ’n vloer vasgesteek, het ’n dowe tannietjie met haar skel stem gesê: “Dis hoekom ons hierdie groot, lang hysbak het, om die doodkiste in die nag mee te kan uitneem, as almal slaap.”

      Toe was almal skielik stil. Dit was in ons milieu ’n faux pas. So iets word nie in ’n gesprek genoem nie.

      Ons is nie slegs die oorlewendes nie, ons het tussen die rotse deurgeseil, hoeveel keer nie al nie, ons het geboortes en operasies en vervangings en sterftes oorleef, ons het ons ouers versorg en begrawe, ons kinders grootgemaak, ’n eggenoot begrawe; ons is nie te bejammer nie.

      ’n Eetkamermeisie wat die tafels afdek terwyl ’n paar van ons nog sit en gesels, verkondig aan ons: “Julle moes julle ouers baie goed opgepas het, ek ken my Bybel, dit staan in die Tien Gebooie: Eer jou vader en jou moeder dat jou dae verleng kan word op die aarde. Ek ken my Bybel.”

      Dis nou weer ’n nuwe benadering.

      * * *

      Aangesien ons almal op die drumpel van die hiernamaals is, sou ’n mens ’n gereelde intog van predikante kon verwag, as voorbereiders vir die hiernamaals, miskien ’n afskepseltjie uit die boedel vir die Kerk, selfs ’n grote afskepsel, maar so ’n intog is daar nie. Af en toe ’n ouderling met ’n boekie. Eenkeer, net voor Kersfees, was hier ’n jong dominee met ’n paar inkopiesakke vol snoeperye en kos in die hand, maar hy moes die verkeerde ouetehuis op sy adreslysie gehad het, want die ontvangers was eerder geëmbarrasseer as dankbaar. Die kospakkies was seker bedoel vir minderbevoorregtes en is met dank van die hand gewys. Hoe ydel is die mens tog nie. Nie vir óns die kospakkies nie.

      Daar sou wel ruimte vir bediening gewees het, en interessante variasies ook, want ons het mense van alle gelowe: vir rabbi’s, vir NG’s, vir Rooms-Katolieke, vir Anglikane, Metodiste en vir Gatjieponders. Die tai chi-lesse wat Dinsdagoggende in die eetsaal aangebied word, berei die weg vir Boeddhiste, Zen. Vreemd genoeg geen wegwysers na Islam nie, hoewel ’n vrou in ’n boerka ’n paar jaar lank ons ontvangsdame was.

      Maar ten spyte van ons gemeenskaplike bestemming is die onderwerp van die hiernamaals taboe wat betref praatjies wat vir ons aangebied word. Praatjies oor beleggings, oor dieet, oor stokperdjies of oor Aanpassing – baie belangrik vir die oudag, Aanpassing – word soms in die eetsaal gehou, gewoonlik met klein opkomste. Ons het ook nie hiernatoe gekom vir praatjies nie, het ons? En die beleggings is sekerlik afgehandel. En ons dowe ore hoor niks wanneer die sprekers so binnensmonds praat nie.

      * * *

      Ons het hiernatoe gekom om die oorstappaadjie bietjie gemakliker te maak, miskien met ’n jaar of wat uit te stel. En nie vir ons families tot oorlas te wees nie. Miskien was ons net te bang om alleen in ons groot, leë huise te bly woon. Miskien het die elektroniese knoppies en paniekknoppies en diefalarms en tuinhek-interkoms ons net ’n bietjie deurmekaar gemaak. Dis vreeslik as jy jou hond in die huis vergeet en al die alarms is gestel en sy gestap deur die huis laat die alarms afgaan en hy is so verward, hy weet nie wat om te doen nie. Ek het eenkeer van die winkel teruggekom en die alarmstelselmanne buitekant in die motor sien sit, skrikkerig vir die donker, bewegende massa agter die vensterruite wat skaars gaan lê of hy is weer op, en die ding begin weer in sy ore skree.

      Die oorstappaadjie? Op hede is die oorstappaadjie hoofsaaklik na die hospitaal oorkant die pad. Dis ’n besige pad. Die motors kom van Kloofstraat se kant met ’n vaart bultaf, van Buxton- en Rosmead- en selfs Moltenolaan, dis so steil daar’s nie maklik te stop nie. Daar’s ’n sebrakruising voor ons hek, maar kan ons ouerwordende, uit harde ervaring skeptiese siele glo dat die kruising die jagende gevaartes sal keer? Met ’n stewige verpleegster wat ons aan die arm het, is ons dapperder. Net oor die pad saamgaan. Dan kom ons reg, dankie. Voor ons lê en wag die gange, die trappe, die verwarring van verboude vloere, die bladtopografie van die hospitaal. Noem maar op, ons ken die pad. Ons sal die groot, verwarrende gange, die afdelings wat uit die middelste as uit konsertina, somtyds met blinkskoon swart-en-wit teëls as aanwyser bemeester: “Dankie baie, as ek net by die swart-en-wit teëls kan kom, ja, die nuwe afdeling, van daar af ken ek die pad.” Ons is dapper, ons sal aanstons, na langer of korter tyd, oor die pad terugkeer met ons groot, vierkantige, bruin koeverte onder die arm, met die x-straalfoto’s (deur die spesialis aangevra) wat die nuus, goed of sleg, sal uitskreeu aan ons huisdokters, wat ons nou dapper dra asof dit ’n nuwe rok of tjalie is, feestelik, en die hotelportier (ek bedoel die hospitaalportier) sal na vore kom en ons huis toe vergesel. Hy sal oor die sebrakruising stap, of daar motors kom of nie, en sy arms swaai en homself neerplak in die middel van die pad sodat die motors met skreeuende remme tot stilstand kom, dat die voorste bande net raak-raak aan die wit strepe, asof hy uitskreeu: Hou stil vir die kroon van die skepping, die juweel van die samelewing – die ou mens. Ons sal met ’n ligte trilling van ons lippe die oorkant haal, ons ’n oomblik lank stut teen die heining; die hekke sal oopswaai en ons sal binnegaan. Rasend om betyds by ’n badkamer te kom.

      ’n Groter avontuur, maar dis net in krisistyd, is die MRI, die skandering in die tonnel. Daarvoor is ’n familielid of ambulans of David Klein nodig, om ons na die ander hospitaal in die stad te neem. Om ons vlak langs die oprit uit Loopstraat af te laai, te gaan na ’n kamer wat soos ’n kelder lyk, en die deur staan oop sodat jy kan inkyk na die wit gevaarte wat soos ’n yslike blink, wit kanon se loop daar op hok gehou word, waarin jy moet kruip, wat my laat dink aan die kanon in Pagel se sirkus waaruit die nar geskiet word. Of liewer, jy moet plat op jou rug lê en dan word jy in die tonnel ingekatrol. Moet net nie rondkyk in die tonnel nie. Hou jou oë bottoe. En sê ’n gesangvers op.

      En deesdae is die koevertdraery nie meer nodig nie, want die dokters lig mekaar elektronies oor ons kwale in en ons is nie lank terug in die kamer nie of die telefoon lui en die huisdokter wil met jou praat.

      * * *

      En uitpraat met ’n hartsvriendin oor ’n koppie tee in haar woonstel? СКАЧАТЬ