Piekfyn Afrikaans Graad 12 Leerderboek Huistaal. Henk Viljoen
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Piekfyn Afrikaans Graad 12 Leerderboek Huistaal - Henk Viljoen страница 21
Название: Piekfyn Afrikaans Graad 12 Leerderboek Huistaal
Автор: Henk Viljoen
Издательство: Ingram
Жанр: Учебная литература
Серия: Piekfyn Afrikaans
isbn: 9781775891086
isbn:
hoe hy self optree, sy houding, gebare
wat die verteller van hom sê
wat die ander karakters van hom sê
wat hy van homself sê.
Ons kry verskillende soorte karakters: die hoofkarakter is die belangrikste karakter en ondergaan gewoonlik groei en ontwikkeling. Dan is daar ook newekarakters wat op die agtergrond bly en nie werklik enige verandering ondergaan nie.
Agtergrond
Dit is die omstandighede waarteen die verhaal afspeel. Dit sluit ook die tyd en ruimte van die verhaal in.
Ruimte
Dit is die plek waar die verhaal afspeel en word ook die milieu genoem.
Tyd
Vertelde tyd: Dis die tydperk waartydens die gebeure afspeel, byvoorbeeld die afgelope jaar, ’n middag, ensovoorts.
Verteltyd: Dis die tyd wat dit duur om die verhaal te vertel. By ’n geskrewe verhaal word dit aan die aantal bladsye of woorde gemeet.
Tydsverloop
Dit is hoe die tyd in die verhaal verloop. Gewoonlik is dit chronologies (wanneer die tyd op mekaar volg soos gister, vandag, môre), maar ’n verhaal kan ook ’n achronologiese of fragmentariese tydsverloop hê (die tydsverloop volg hier nie op mekaar nie; daar is tydspronge en terugflitse; die hede en verlede wissel mekaar af in die verhaal).
Vertellersperspektief
Ons onderskei tussen ’n derdepersoonsverteller (’n verteller wat nie gebonde is aan ’n spesifieke tyd en plek nie; hy weet wat elke karakter sê, dink en voel; hy is orals teenwoordig: op elke plek, in elke ruimte en die hele tyd) en ’n eerstepersoonsverteller of ’n ek-verteller (gewoonlik een van die karakters wat die verhaal slegs uit sy eie gesigshoek vertel; die “ek-verteller” is die beste soort verteller om eie emosies en gevoelens te beskryf).
Wenke vir voorbereiding vir die letterkundevraestel
Sorg dat jy die roman/drama/gedigte noukeurig deurlees en verstaan; jy kan nie met gerustheid na die eksamenlokaal toe gaan indien jy nie die inhoud van al die tekste baie goed ken nie.
Sorg dat jy al die moeilike woorde en frases naslaan in ’n woordeboek en die betekenisse ken.
Jy moet die name van al die karakters, name van plekke en enige ander belangrike inligting ken en name reg kan spel! Moenie karakters, plekke en gebeure met mekaar verwar nie.
Ken die chronologie (tydsvolgorde van gebeure) van die storie; skryf kernwoorde neer in die regte volgorde sodat jy dit vinnig kan hersien voor jy gaan skryf.
Som die temas van al die werke op (veral die voorgeskrewe gedigte) en sorg dat jy die titel van die gedig dadelik kan assosieer met die tema van die spesifieke gedig.
Sorg dat jy al die figuurlike taal (soos beeldspraak, stylfigure, simbole, idiome, idiomatiese uitdrukkings) in elke voorgeskrewe teks ken.
Die verskil tussen praat en skryf
Weet jy watter klanke en klankverskynsels in Afrikaans ’n invloed het op hoe ons woorde uitspreek? Bestudeer die inligting in In ’n neutedop deeglik en beantwoord die vrae wat daarna volg.
Uitspraak
Sê die volgende sinne hardop en duidelik en let veral op die uitspraak (klanke) en spelling van die probleemgevalle.
die ie en die i:
Iemand koop mielies vir die siekes.
Wie se idee is dit om die ivoor en die witste iris vir die immigrante te gee?
die kort a en die lang aa:
Jan gaan Saterdag op die plaas kuier.
die uu, u en û:
Duur brûe word vanaf Junie gebou.
die oo, o en ô:
Die stroompie loop tussen die bome deur, veral in die môre ná die reën.
die eu en die eeu:
Deur die eeue heen het mans en seuns graag met grond gewerk.
die ai en die aai:
Baie dankie vir die stuk haaivleis en die baadjie (uitgespreek as baaitjie) wat jy my gee.
die oë en oeë:
Toe ek my oë vroeër uitvee was die koeël deur die kerk.
die ou, ooi en oei:
Die meisie wat roei, dra ’n blou hoed en ’n rooi bloesie.
die ui:
Uie laat ’n mens se oë traan.
die ei en êi:
Die meisietjie vlei haarself neer op haar bedjie.
Homofone
Sommige woorde in Afrikaans word dieselfde uitgespreek maar hulle betekenis en spelling verskil:
My ma het ’n afspraak in Mei gereël.
Die vier seuns het fier en regop gestaan terwyl hulle die pryse ontvang.
Sy gaan haal die boek terwyl die hael op die dak kletter.
Die man moes dit onder eed in die hof verklaar. Ons eet vroeg saans.
Klem
In meerlettergrepige woorde word bepaalde klanke (lettergrepe) beklemtoon. Dikwels spreek ons woorde uit onder Engels invloed en plaas ons die klem dan op ’n verkeerde lettergreep. Kyk op watter lettergreep die klem in die volgende woorde val:
kontrak minister parlement president toenemend definitief
Assimilasie (klankgelykmaking)
Wanneer ’n mens Afrikaans praat, klink dit soms of party klanke in ’n woord nie uitgespreek word nie en dus nie gehoor word nie. Kyk na die volgende voorbeeld:
Sy het hom (hetom) leer ken as die (assie) persoon wat maats maak met die (medie) kinders (kinners) van die (vannie) omgewing.
Lees СКАЧАТЬ