Piekfyn Afrikaans Graad 12 Leerderboek Huistaal. Henk Viljoen

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ die motor van die (vannie) vrou.

      Hy is (hys) met die (medie) maan gepla.

      Nasalering en vokalisering

      In Afrikaans nasaleer ons sekere woorde, met ander woorde die klinker plus die n wat op die klinker volg, word deur die neus uitgespreek. Spreek die volgende sinne uit op ’n natuurlike wyse. Gee veral aandag aan die uitspraak van die skuinsgedrukte woorde waar nasalering plaasvind.

      Ons dans al langs die grens. ’n Mens het nie ’n pens nie maar ’n maag.

      Die ganse se donse lê orals. Hans waag ’n kans en dans saans dat dit so gons.

      Wat het jy opgemerk wat die uitspraak van die skuinsgedrukte woorde betref? Die a, o en e word lank uitgespreek. Die n word nie gehoor nie maar deur die neus uitgespreek.

      Palatalisasie

      Sê die volgende sinne hardop en gee aandag aan die uitspraak van die skuinsgedrukte woorde. Let op die plek van jou tong.

      Giepie kies die geel kubus. Die hondjie ruik aan die kantjie van die mandjie.

      Die vroutjie ken die geur goed.

      Wat gebeur met jou tong as jy die skuinsgedrukte woorde uitspreek? Beweeg dit na jou harde verhemelte? Hierdie verskynsel kom veral voor wanneer die g-klank en die k-klank as gj en kj uitgespreek word. Normaalweg word die g- en k-klanke agter in die mondholte gevorm.

      Vokaalreduksie (klankverswakking)

      In die spreektaal gebeur dit soms dat die sprekers van Afrikaans sekere klinkers anders uitspreek as wat die spelling aandui:

Rumoer as remoer	Rumatiek as rematiek
Wanneer as wanner	Baklei as beklei

      Ontronding en oorronding

      Ons spreek dikwels geronde vokale (klinkers) sonder die nodige lipronding uit. Dan praat ons van ontronding, byvoorbeeld: muur uitgespreek as mier; deur uitgespreek as deer; buite as beite, ensovoorts. Vermy hierdie soort uitspraak wanneer jy praat, veral omdat dit betekenis beïnvloed. Wanneer ons ongeronde vokale met oordrewe lipvorming (te veel gerond) uitspreek, praat ons van oorronding, byvoorbeeld: biltong as bultong; sewe as seuwe; diere as dure, ensovoorts.

      Klankverspringing (metatesis)

      Hierdie verskynsel kom veral voor by woorde met ’n r-klank in onbeklemtoonde lettergrepe. Het jy al gehoor dat sommige persone present uitspreek as persent en probeer as perbeer? Die r het letterlik gespring in die woord.

      Taal in konteks

      Die vrae wat volg is gebaseer op die teks “Biltong en transformasie” in Aktiwiteit 4. Skryf die antwoorde in jou werkboek.

      Lees die volgende paragraaf:

      “En dit kom in allerhande vorms: gekerf, gekap, gemaal – en in sulke plat skywe wat soos skaafsels lyk. Jy kry ook sogenaamde biltongstokkies wat nogal dodelik op daardie stopsel in jou tweede kiestand van agter kan wees. In party pakkies kry ’n mens tot ’n gratis tandestokkie.”

      1. Watter klankverskynsels is van toepassing?

      a. “allerhande” uitgespreek as “allerande”

      b. “sulke” uitgespreek as “silke”

      c. “skywe” uitgespreek as “skuiwe”

      d. “party” uitgespreek as “pirty”

      e. “daardie” uitgespreek as “darie”

      f. “kiestand” uitgespreek as “kuustand”

      g. “tandestokkie” uitgespreek as “tannestokkie”

      h. “mens” uitgespreek as “mês”

      i. die uitspreek van “gekerf” en “gekap”

      2. Verdeel die woorde eers in lettergrepe en dan in klankgrepe:

      a. biltongstokkies

      b. allerhande

      c. pakkies

      3. Watter afleiding kan jy maak, volgens jou antwoorde by vraag 2, oor die verskil tussen skryftaal en spreektaal?

      4. Maak sinne met die volgende woordpare (homofone):

      a. feit/fyt

      b. weier/wyer

      c. seine/syne

      d. veil/vyl

      5. Dikwels maak ons in Afrikaans gebruik van klanke (e, s, er, en(s)) om woorde te verbind tot samestellings. Hierdie klanke word verbindingsklanke of voegsels genoem. Gee die korrekte vorm van die woorde tussen hakies deur van verbindingsklanke gebruik te maak.

      a. In ’n (dier+tuin) gaan jy nie sommer beeste vind nie.

      b. (Lam+vleis) is net so lekker soos beesvleis.

      c. Trek jou (hemp+moue) op wanneer jy vleis bewerk.

      d. Al die vleisgereedskap is in die (wa+huis) gebêre.

      e. ’n Stukkie biltong voor (ete+tyd) sal darem heerlik smaak.

      f. (Kind+tyd) op ’n plaas is kosbare herinneringe.

      g. Plase in die (hoog+veld) kry gereeld reën in die somerseisoen.

      h. In die aande het ons graag in die veld gaan lê en gekyk na die (Suid+kruis).

      6. Skryf ’n samestelling met ’n verbindingsklank uit die paragraaf neer.

      Selfassessering

      Sien jou antwoorde na aan die hand van die onderwyser se memorandum.

      Lees Pitkos aandagtig deur voor jy jou skryfvaardighede demonstreer met ’n kreatiewe, verhalende opstel.

      Die sleutel tot effektiewe skryf

      Wenke vir voorbereiding vir die skryfvraestel

      Skryfvaardighede is baie belangrik vir die eindeksamen en vir jou toekomstige beroep. Hou in gedagte dat skryf nie gemik is op ’n blote eindresultaat nie, maar ’n proses is wat jou help om idees te ontwikkel en om logies te dink.

      Hoe om te begin – beplan

      Begin met ’n dinkskrum oor ’n bepaalde onderwerp. Samel inligting in, maak notas, vra baie vrae. Organiseer jou notas, die inligting wat jy ingesamel het en ander bronne wat jy moontlik gaan gebruik in jou skryfstuk.

      Tydens die ontwikkeling van jou onderwerp moet jy gedurig oplet na moontlike patrone of verbande (watter idees hou verband met mekaar – ook deur kontras – of is voorbeelde van oorsaak СКАЧАТЬ