Stara baśń, tom trzeci. Józef Ignacy Kraszewski

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ do wstawania z ziemi. Straszny był widok tej dziczy zrozpaczonej, która, losowi swemu nie chcąc się poddawać, wyła, targała się, rzucała, dopóki biczyskami jak trzoda nie została zmuszona do pochodu. Pędzono ich pieszo, otoczywszy konnymi, z rękami w tył powiązanymi, poczepionych razem. Ciągnęli się nie mogąc uciec ani nawet ruszyć inaczej, tylko wlokąc jedni drugich za sobą. Na pół nadzy, poodzierani, ranni, wlekli się, padali i wyli. Upartszych35 koniom do ogonów przywiązywano. Henga sam Ludek na postronku prowadził, aby mu nie uszedł.

      Tak gdy Dobek ku granicy szedł, Wiszów syn z jeńcami powracał i z dobrą wieścią – niewolników po kilka do zagród rozdając – co we żniwa bardzo się przydało.

      Wszędzie z radością wielką witano tego posła zwycięstwa – bo łuna widziana nocą, postrach była rozniosła. Ludzie biegli przypatrywać się pobranym zbójom, obrzucać ich przekleństwy36 i razami. Pozostających zabijano w dyby, by uciec nie mogli.

      Starszyzna jednak zazdrościła Dobkowi odniesionego zwycięstwa, lękając się może, aby wojsko w ręku mając po władzę nie sięgnął – niepokoiła się spóźnionym jego powrotem i odkładanym knezia wyborem.

      Mruczano powtarzając rozkazy wyroczni, aby wybrano pokornego, ubogiego i małego.

      Myszkowie i Leszki znowu swoich objeżdżali. I jedni, i drudzy stawali często przed zagrodą Piastuna, żądając od niego rady, a wymawiając mu, że pszczoły swe więcej kochał niż sprawę mirową, od której trzymał się z dala.

      Stary uśmiechał się milcząc.

      – Gdybym ja pomóc mógł – mówił – chętnie bym rękę przyłożył. Cóż ja mogę, biedny, gdy możni, jak wy, nic potrafić nie umiecie? Bogów tu raczej prosić trzeba niż ludzi, aby oni nam dopomogli. Łatwiej było złego obalić, niż na lepszego się zgodzić.

      Leszków nikt nie chciał, aby się za krew swoją nie mścili. Myszków się lękano, by nieprzyjaciół i niechętnych sobie nie prześladowali.

      Spokój, który na chwilę zapewniało zwycięstwo, dozwalał odetchnąć i przygotować wiec nowy.

      Poczuli już możniejsi, że jedni drugich nie dopuszczą do władzy. Wyrocznia też chodziła ze swą radą po głowie, rodziła się więc u wszystkich myśl, aby wybrać takiego, co by pokornym i małym będąc, wdzięcznym był im za cześć i wyniesienie, a łagodnie z niego poczynał. Szło tylko o wynalezienie człowieka.

      Na każde imię było więcej tych, co mu się sprzeciwiali, niż co by je popierać chcieli.

      III

      Korzystając z uspokojenia, Doman się do wesela sposobił. Chciał je mieć hucznym i głośnym, stary też zdun, który córkę za bogatego kmiecia wydawał, pragnął pokazać, iż go stało na przyjęcie i uraczenie choćby najliczniejszych gości. Z obu stron przygotowania czyniono wielkie.

      Doman naprzód, odziawszy się bogato i czeladź postroiwszy, wędrował od dworu do dworu, drużbów sobie na wesele spraszając.

      A gdy tak jechał i stanął po drodze przed Wiszów zagrodą, ścisnęło mu się serce – Dziwa przypomniała mimo woli.

      Ludka znowu doma nie było, bo zdawszy jeńców, za Dobkiem pośpieszył nad granicę, młodszy brat gospodarzył.

      U wrót stanąwszy, ręce sobie podali.

      – Dziewkę sobie biorę – odezwał się do niego Doman – za drużbę was proszę…

      – Będę wam chętnym drużbą – odparł chłopak.– Cieszę się, żeście o naszej zapomnieli…

      Popatrzał mu się Doman w oczy i rozśmiał niewesoło.

      – Nie myślcie – odpowiedział – żem sobie dziewczynę napytał jak wasza… Krasy chciałem, więcej nic… hoża jest i młoda!… Biorę córkę zduna znad jeziora Lednicy… Co mi tam! nie dbam czy mi co przyniesie!… Oczy jej się śmieją, może i ja poweseleję… bo mi jakoś nieraźno… Weźcie więc konia a gotujcie się do drogi… będziecie mi bratem, niech ludzie wiedzą, że zemsty nie szukam i żeśmy druhami jak dawniej.

      Ścisnęli się znowu za ręce, pożartowali chwilę wesoło i Doman pojechał dalej. W chacie u Wiszów wiadomość o tym zadziwiła niewiasty; Żywia, stojąca u ogniska, zarumieniła się mocno, spuściła oczy. Może myślała, że się odezwie do niej i ją weźmie. Teraz, bez ojca i matki, cicho było i smutno. Bratowe popychały, bracia nie bronili bardzo… Poszłaby była z nim, ale – brał inną. Taka dola…

      Stary zdun trochę o garnkach zapomniał, gotując wesele. Córka też mu nie dawała pokoju, tak wielu rzeczy jej było potrzeba. Mirsz na nic nie żałował.

      Miód dawno sycony na to wesele stał pogotowiu, piwo warzyć zaczęto, a chmielu dosypywano do niego dostatkiem; tego chmielu, o którym stara pieśń niosła, że psotnik, nic dobrego, „z dziewcząt robił mężatki”, bo go przy weselach dużo spijano.

      Baranów i koźląt dość też na rzeź naznaczono, a i wieprzaków kilka miało paść ofiarą. Na kołacze mąka sucha, wysiewana stała w bodni37, pogotowiu.

      Jednego dnia Jaruha znalazła się w progu zagrody, dobrawszy znać taką porę, gdy stary zdun był u pieca zajęty. Spojrzała na Milę i twarz się jej od śmiechu tak wykrzywiła i pomarszczyła jak grzyb, który człek nogą przyciśnie.

      Wzięła się wiedźma w boki.

      – A co, Miluchno? a co?… może się stara nie zna? może nie umie zaczyniać i odczyniać? może ziele jej nieskuteczne?… Dajże mi piwa, bo w gardle zasycha…

      Dziewczę zarumieniło się, zmieszało, pobiegło prędko kubek piwa podać starej. Ta w progu usiadła, torbę położyła na ziemi, dobyła placka kawałek i z rozkoszą do ust poniosła napój ulubiony.

      – Widzisz – mówiła powoli uśmiechając się i mrugając – żupanam ci dała, a będziesz panowała… a gdyby nie ja i nie mój lubczyk… ho! ho! albo by to nie było nigdy lub nierychło. Stare baby młodym się też na coś przydać mogą. Zaczynić i odczynić… przyciągnąć, odepchnąć… my to wszystko znamy… Będzie ciebie kochał – dodała ciszej – a jeśli tam u niego już są inne jakie… te ci służyć będą jak niewolnice. U bogatych ich bywa wiele, a tobie to co szkodzi?…

      Zarumieniła się Mila znowu i oczy zakryła rączkami.

      Teraz jakoś, gdy otrzymała to, czego pragnęła, lękała się i trwożyła. Przyszło jej to tak łatwo! Strach ogarniał.

      A Jaruha piwo piła i głową potrząsała, nie czekając odpowiedzi. Kubek był już próżny, milcząc podała go Mili i dziewczę napełniło raz drugi.

      Jaruha wypróżniła go chciwie.

      – Na cześć Trójgłowowi, Miluchno – odezwała się – daj trzeci kubek, to się już powlokę. Nogi mam słabe, muszę pić na jedną, a potem na drugą nogę i na rękę też, która kij trzyma, bo to tak jak trzecia noga…

      I СКАЧАТЬ