Karaçay-Malkar Halk Şairleri Antolojisi. Ufuk Tavkul
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Karaçay-Malkar Halk Şairleri Antolojisi - Ufuk Tavkul страница 5
Название: Karaçay-Malkar Halk Şairleri Antolojisi
Автор: Ufuk Tavkul
Издательство: Elips Kitap
isbn:
isbn:
XVIII. Yüzyılda Yaşamış Bir Destan Şairi
ZANTUVDU
1695-1798 yılları arasında yaşadığı tahmin edilen Zantuvdu Malkarlıların Moka soyundandır. Karaçay-Malkar halkının söz ustası olarak tanınan Zantuvdu’nun söylediği pek çok destan yaşadığı dönemin olaylarına ışık tutarken, bunların halk arasında kulaktan kulağa, nesilden nesile yayılmasıyla günümüze kadar ulaşmış, XVIII. yüzyıl Kafkasya’sının sosyal ve siyasî yapısı ile ilgili pek çok değerli bilgiyi de beraberinde taşımıştır.
Zantuvdu’nun yaşadığı dönem, Kafkasya’da Kabardey prensi Kay-tuk oğlu Aslanbek’in hâkimiyet kurduğu, Kafkasya halklarını vergiye bağladığı dönemdir. Kaytuk oğlu Aslanbek’in annesi Malkar prenslerinin Aydabol soyundandır.
Zantuvdu’nun bir destanı, Kaytuk oğlu Aslanbek’in Osetlerden vergi almak için Oset beyi Kanuk oğlu Esen’in köyüne yaptığı seferi anlatır. Kabardey prensi Kaytuk oğlu Aslanbek, askerleriyle birlikte Kabardey’den Oset bölgesine geçer ve iki elçisini vergi almak üzere Oset beyi Kanuk oğlu Esen’e gönderir. Zantuvdu, söylediği destanda bu olayı şöyle anlatır:
Lezguar tarında burçak-burçak
Ak tubanla kaynayla
Alanı içinde çıgır başlı kara kuşla oynayla
Ala çıgır başlı kara kuşla bolmazla
Ala – Kaytuk ulu sarı Aslanbekni cıygan cıyını
Ala kele kelib Lezguar kulagında tohtalla
Ala savutların şaptal tereklege asdıla
Kanuklaga barırga eki çiy özdenni saylalla
Sora ekinçi kün tebreb ala Kanuklaga bardıla
Ala va kelelle özen sabanlada alay cortarak
Kanukları alanı karab durus kördüle
Ala va haparnı bazık Esenge cengil berdile
Batır bazık Esen közüldürevüklerin sermeb karadı
– Alçıgız ey caşla, – dedi,-
Közüldürevük bla siz da karagız
Kimle bolganların, kimle kelgenlerin siz da tanıgız
Közüldürevüknü caşla alıb közüv-közüv karalla
Caşla kelgenleni kim bolganların çırt tanımalla
– Berçigiz ey caşla, – dedi
Entda kesim cütüleb bir karayım
Ol kart bazık Esen közüldürevügün alıb karadı
– Ay aman caşla, kart közle va sizden igi körelle
Ol eki atlı bizge keleçige alay kelelle
Ong canında atlı tavnu da içinde caşagan
Ol da Biy ulu Safar-Aliy degen bolmaz mı?
Sol canında kelgen Uruhnu da boynunda caşagan
Kara-Şava ulu Mırtaz-Aliy kesi va bolmaz mı?
Ala baz kelelle çiy kümüşça atların cıltıratıb
Bizge keleçige ala va keslerin alay uşatıb
Ala üçövdüle, birleri va borsuk kablı kök atlı
Birlerin aytsam, birleri da çıçhan sırtlı sarı atlı
Üçünçüsün aytsam, karakuyruk, karacalka tor atlı
Alanı ızlarından tuban bolub kelelle köb atlı
Ala da Düger Marguşha
Bir kesekden mıçımayın çabdıla
Çabdıla ese va, ala anda aman hata tabdıla
Alayda ongmalla, sora ala Şarı Tavga çabdıla
Kısır eçkileni saylab-saylab kesib, ala kabdıla
Kısır eçki etden toyub ala cav kekire cuklalla
Çolpan culduz çıkdı sora ala tang atdı deb oylalla
Izlarından cetdik ıstavatda eçki başlanı biz kördük
Ay, cetgenley tang alaga ala bla açı sermeşdik
XIX. Yüzyılda Kabardey Prensleri
Lezguar geçitinde buram buram
Beyaz sisler kaynıyor
Onların içinde kel kafalı akbabalar oynuyor
Onlar kel kafalı akbabalar değiller
Onlar – Kaytuk Oğlu sarı Aslanbek’in ordusu
Onlar gelip Lezguar geçitinin girişinde durdular
Onlar silâhlarını kaysı ağaçlarına astılar
Kanuklara6 gitmeleri için iki asilzadeyi seçtiler
İkinci gün hareket edip onlar Kanuklara gittiler
Onlar geliyorlar vadideki tarlalardan dört nala
Kanuklar onları bakıp dost gördüler
Onlar ise haberi kalın Esen’e çabuk verdiler
Cesur kalın Esen dürbününü kapıp baktı
– Alın ey delikanlılar, dedi
Dürbünle siz de bakın
Kim olduklarını, kimlerin geldiğini siz de tanıyın
Dürbünü delikanlılar alıp sırayla baktılar
Gençler gelenlerin kim olduklarını hiç tanımadılar
– Verin ey delikanlılar, dedi
Yine kendim dikkatlice bir bakayım
O yaşlı kalın (iri yarı) Esen dürbününü alıp baktı
– Hey gençler, yaşlı gözler sizden iyi görüyorlar
O iki atlı bize elçi olarak geliyorlar
Sağ taraftaki atlı dağın içinde yaşayan
Biy Oğlu Safar-Aliy denen değil mi?
Sol yanında gelen Uruh kıyısında yaşayan
Kara-Şava Oğlu Mırtaz-Aliy kendisi değil mi?
Cesurca geliyorlar saf gümüş gibi atlarını parlatıp
Bize elçi olarak kendilerini tasvip edip
Onlar üç kişiler, birleri porsuk desenli boz atlı
Diğerini söylesem, o da kır renkli sarı atlı
Üçüncüsü kara kuyruklu, kara yeleli doru atlı
Onların peşinden duman gibi geliyor çok atlı
Onlar da Oset Marguş’a
Çok geçmeden saldırdılar
Saldırdılar ise, onlar orada belâ buldular
Orada başarılı olamadılar, Şarı Dağı’na saldırdılar
Kısır keçileri seçerek kesip, onlar yediler
Kısır keçi etinden doyup yağ geğirerek uyudular
Sabah yıldızı doğdu şafak söktü diye düşündüler
Peşlerinden yetiştik ağılda keçi başlarını gördük
Ey, СКАЧАТЬ
Kanuklar: Osetlerin yönetici-bey soylarından biri.