МЕНИНГ ДОҒИСТОНИМ. ҲАМЗАТОВ РАСУЛ
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу МЕНИНГ ДОҒИСТОНИМ - ҲАМЗАТОВ РАСУЛ страница
Бадиа
ТОШКЕНТ
«ЯНГИ АСР АВЛОДИ»
2021
Тил, миллат, халқ, қадрият, Ватан меҳри, давр руҳи, севги сеҳри, ҳақиқат ва ёлғон, яхшилик ва ёмонлик, тинчлик ва уруш мавзулари ҳассосона ёритилган «Менинг Доғистоним»дай асар жаҳон адабиётида кам топилади. Айниқса, асар мазмун-моҳиятига сингиб кетган шоирнинг дилбар шеърлари, пурмаъно ҳикмат-ҳикоятлари, ўзи кўрган ибратли воқеалар ҳақидаги ёдномалари ва халқ нақллари ўқувчиларда ўчмас таассурот қолдиради.
1971 йилда дунё юзини кўрган бу асар ўтган ярим аср давомида юздан ортиқ тилларга таржима қилинди, миллионлаб нусхада чоп этилди. Бироқ, ҳамон савдо расталарида кам топиладиган ноёб китоблар қаторида тилга олинади. Мазкур китобнинг она тилимизда қайта нашр этилиши шоир Расул Ҳамзатов мухлислари учун ажойиб туҳфадир.
Ишончимиз комил, дунёга машҳур бу китоб ўзининг янги-янги мухлисларини топади ва уларнинг ҳам маънавий мулкига айланади.
Асрор МЎМИН таржимаси.
БИРИНЧИ КИТОБ
Йўловчи уйимга кирмасдан ўтсанг,
Менда айб йўқ, бунинг гуноҳи сенда,
Эй меҳмон, уйимдан хафаҳол кетсанг,
Сенда айб йўқ, бунинг гуноҳи менда.
Эшикдаги ёзувлар.
Агар сен ўтмишга тўппончадан ўқ узсанг,
келажак сени тўпга тутади.
Абутолиб айтган.
МуҚаддима Ўрнида.
УМУМАН МУҚАДДИМАЛАР ҲАҚИДА
Эрталаб уйқудан турган вақтингда илон
чаққандай ўрнингдан сакраб турма, аввал
тушларингда нималар кўрганингни ўйла.
Менинг фикри ожизимча, ҳатто қодир Оллоҳ ҳам ибратли воқеани ҳикоя қилишдан олдин ёки расулларига ваҳий йўллашдан аввал бир озгина тин олган.
Самолёт учишдан олдин узоқ вақт гувиллайди, кейин уни бутун аэродром йўллари бўйлаб учиш йўлакчасига олиб боришади. Энди самолёт янада қаттиқроқ гувиллайди, кейин тезлигини ошириб юра бошлайди, шундан кейингина осмонга парвоз қилади.
Вертолётга югуриш шарт эмас, аммо у ҳам гувиллайди, қарсиллайди, ердан кўтарилишдан олдин бир тебраниб олади.
Фақат тоғ бургутигина қоядан бирдан осмонга парвоз қилади, юқорига кўтарила-кўтарила кўз илғамас нуқтага айланади.
Ҳар қандай китоб ҳам шундай бирдан бошланиши керак, яъни узундан-узоқ изоҳларсиз, зерикарли сўзбошиларсиз. Ахир, ёнингдан югуриб ўтаётган ҳўкизнинг шохидан ушлаб қайириб олмасанг, ўтиб кетгандан кейин уни думидан ушлаб тўхтатиб қололмайсан.
Мана қўшиқчи қўлига пандурни олди. Биламан, қўшиқчининг яхшигина овози бор. Лекин қўшиқни бошлашдан олдин пандурни узоқ динғирлатади, кейин куйини чалади. Концерт олдидан ўқилган нутқ, спектакль бошланишидан аввал айтилган маъруза ёки дарҳол дастурхонга таклиф этиб қадаҳларни тўлдириш ўрнига куёвига панд-насиҳат қиладиган қайнотанинг аҳволи ҳам шунга ўхшайди.
Бир куни муридлар давра қуришиб қиличлари билан мақтанишди. Бири қиличи асл пўлатдан ясалганини, иккинчиси қиличига Қуръон ояти ёзилганини айтди. Шунда улар орасига Шомилнинг жангларда мардлиги билан ном қозонган Ҳожимурод исмли муриди келиб қўшилди ва баҳсга нуқта қўйди:
– Бекордан-бекорга чинорнинг салқин соясида баҳслашманглар. Эртага жанг бўлади, қиличларнинг ўзи қайси бири яхши эканлигини ҳал қилади.
Менинг фикри ожизимча, бари бир қодир Оллоҳ бирор воқеани ҳикоя қилишдан олдин тин олган.
Бизнинг тоғликларда шундай одат бор – чавандоз ўз уйининг остонасида отига сакраб минмайди. Аста отини етаклаб овулдан чиқади. Эҳтимол, бу ҳеч нарсани ёддан чиқариб қолдириб кетмаётганини эслаши ва йўлда нималар кутаётганини хаёлдан ўтказиши учун керакдир. Шу боис чавандоз қанча шошмасин, қанча вақти тиғиз бўлмасин ўйчан ҳолда отини етаклаб овулдан чиқади, кейин отга сакраб миниб қамчи босади ва чанг-тўзон қолдириб кўздан йўқолади.
Мана мен ҳам китобимнинг эгарига сакраб минмай, отини етаклаб бораётган чавандоз сингари аста-секин ўйчан кетаяпман. Мен ўйга толганман, сўз айтишга шошилмаяпман.
Сўз нафақат дудуқларнинг тиши орасида, балки энг керакли, энг тўғри, энг доно фикрни излаётган кишилар хаёлида ҳам ушланиб қолади. Мен донолик қилиб ҳаммани ҳайратга солмоқчи эмасман, лекин дудуқ ҳам эмасман. Мен айтиш учун сўз излаяпман, шунинг учун тин олиб хаёлга толдим.
АБУТОЛИБ АЙТГАНДИ: Китобдаги сўзбоши – бу ирим-сиримга ишонадиган тоғлик аёлнинг эрига СКАЧАТЬ