Təyyarə kölgəsi. Алибала Гаджизаде

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Cahangirin yanına gələr, yavaşcadan: “Mirzə, bu sözü necə oxuyarsan?” – deyə soruşardılar. O da xoş üzlə, incimədən öz işini kənara qoyar, zərrəbini gözünə yaxınlaşdırar, çox keçməz ki, oxuyub mənasını da izah eləyərdi. Fondun işçiləri, buraya daim gəlib-gedənlər zarafatla deyərdilər ki, Cahangir bizim əlyazmaları fondunun canlı lüğəti, ensiklopediyasıdır.

      Cahangirin Sədəflə evlənməsinə də elə onun “canlı lüğət” olması səbəb olmuşdu.

      İndi adlı-sanlı professor olan Salman o zaman aspiranturada oxuyurdu. Əsərində istifadə etdiyi əlyazmaların tarixinin dürüst oxunuşunu və dəqiq tərcüməsini vermək lazım idi. Buna isə onun nə imkanı var idi, nə də bacarığı. Ərəb əlifbasını höccələyə-höccələyə oxusa da, fars dilini bilmirdi. Bütün gününü fondda keçirən Salman bu iş üçün ən münasib adam Cahangiri bilərək bir dəfə onu evinə “çay içməyə” dəvət elədi. Beləliklə Cahangirin Salmanın ailəsi ilə tanışlığı başladı. O, Sədəflə də burda tanış oldu, görüb bəyəndi. Salmanın baldızı, Nadirənin bacısı Sədəflə… Onda Sədəf Gəncədən bacısına dəyməyə gəlmişdi, yenə Gəncəyə qayıdacaqdı, ancaq iş elə gətirdi ki, qayıda bilmədi, Cahangirə ərə getdi.

      Sədəf Nadirədən üç yaş böyük idi, dəmir yolu vağzalında yükdaşıyan Müseyibin ilki idi. Anaları vəfat eləyəndə Sədəfin səkkiz, Nadirənin beş yaşı var imiş. Müseyib ikinci dəfə evlənməmiş, Sədəf birinci sinifdən çıxıb ev-eşiyə “sahib” olmuş, balaca bacısı Nadirəni saxlayıb oxutdurmuşdu. Sədəf özü körpə ikən Nadirənin həm anası, həm də bacısı olmuşdu.

      Qızlarını ərə verəndən sonra Müseyib Gəncədə tək qalmışdı. Onun bir dərdi yox idi, belə hesab edirdi ki, yetimçiliklə böyümüş qızlarının ikisi də xoşbəxtdi…

      Əvvəlcə Salman müdafıə elədi, alimlik adı aldı. Üstündən xeyli keçəndən sonra da Nadirə. Ancaq Cahangir elə o küncdə, köhnə əlyazmalarının içində qurdalana-qurdalana illəri yola saldı. Onun fikri bu idi ki, alim gərək, sözün həqiqi mənasında, alim olsun. Yarımçıq alimlikdənsə o adı üstünə götürməmək daha yaxşıdır. Salman son illərdə Cahangirlə görüşəndə təkidlə deyirdi:

      – Ay Cahangir, gəl təşkil eləyim, sən də müdafiə elə. Hamı bu saat elmə can atır, böyük imkanlar var, yollar açıqdır, tələbat çoxdur. Daşı gəl tök ətəyindən.

      Cahangir:

      – Yox qardaş, – deyirdi. – Mən öz gücümü hamıdan yaxşı bilirəm. Mən öz dağarcığımı çuvalların yanına sürüyə bilmərəm…

      Salman ürəyində onun belə deməyinə gülür: “Bu zəmanənin adamı deyil”, – deyirdi. Nadirənin isə Cahangirin sözlərindən çox xoşu gəlirdi. “Namuslu adamdır, – deyə düşünürdü. Öz yerini, ləyaqətini yaxşı bilir. Kaş başqaları da onun kimi fikirləşəydi…”

      Cahangir hər dəfə işdən gələndə gözünün ağı-qarası olan Rəhimini bağrına basıb:

      – Mənim arxam, mənim ürəyim, mənim köməyim! – deyərdi. Uşaq atasının bu nəvazişindən elə sevinərdi ki!..

      Bir dəfə Sədəf Nadirədən eşitdiyi fikri ərinə söyləmişdi:

      – Nadirə deyir ki, gərək uşağı çox istədiyini onun özünə bildirməyəsən, xarab olar.

      – Yox Sədəf, səhv fikirdi. Övlada məhəbbəti gizlətmək yaxşı deyil. O məhəbbət uşağa çox şey öyrədir: birinci növbədə sevməyi öyrədir, ürəyiaçıqlıq öyrədir. Yoxsa uşaq soyuqqanlı olar, böyüyəndə də ondan qayğıkeş, ürəyiyanan adam çıxmaz!.. – deyə Cahangir bu “fəlsəfəyə” etiraz eləmişdi.

      Öz əli ilə neçə il qabaq həyətdə basdırdığı söyüd yaşıl don geyinib altına kölgə salanda Cahangir xəstələndi. Üç gün yatdı, dördüncü gün durub ağır addımlarla həkimə getdi.

      – Nə dedi həkim, ay Cahangir?

      Cahangir ciddiyyətlə cavab verdi:

      – Qorxulu bir şey yoxdur.

      – Təki olsun, təki olsun!..

      Üstündən xeyli keçəndən sonra Sədəf gördü ki, Cahangir əvvəlki adama oxşamır; nəsə fikirli-qayğılı gəzib dolanır, az danışır, az gülür. Bir də görürdün ki, dayanıb Sədəfə, Rəhimə uzun-uzadı baxır, üzünü o yana çevirib yavaşcadan köks ötürür.

      Havalar soyumağa başlayanda bir səhər çay süfrəsi arxasında Sədəf xəbər aldı:

      – Nə olub, ay Cahangir, bu uşağa, mənə niyə elə baxırsan?

      Cahangir zorla gülümsəməyə başlayaraq:

      – Doymaq istəyirəm, Sədəf, – dedi. Arvad təəccübləndi.

      – Məgər bir yerə-zada gedəcəksən? Cahangir asta-asta başını tərpətdi:

      – Hə, gedəcəyəm Sədəf…

      – Hara Cahangir?

      – Demirsən bizə?

      – Gedəndə…deyəcəyəm.

      Təqribən elə o vaxtlar Cahangirin Yusif adlı bir tanışı onlara gəlmişdi. Yeyib-içəndən sonra Cahangir ona dedi:

      – Yaxşı oldu elə sən gəldin, yoxsa səhərdə – biri gündə idarəyə, yanına gələcəkdim.

      – Nə olub ki?

      – Qardaş, sən ictimai-təminat şöbəsində işləyirsən, belə işləri gərək beş barmağın kimi biləsən.

      – Nəyi?

      Cahangir azca duruxub, qəmli-qəmli dinləndi:

      – Bu Yaxınlarda mənim köhnə dostlarımdan biri rəhmətə gedib.

      Stəkan-nəlbəkini yuyub təmizləyə-təmizləyə söhbətə qulaq asan Sədəf soruşdu:

      – Kimdi ay Cahangir? – Qadın sevindi ki, nəhayət, kişinin qaradinməzliyinin, dərdinin səbəbini bildi. – Bəs belə… Demək yaxın dostu ölüb!..

      – Sən tanımazsan, Sədəf!

      – Sənin dostlarının hamısını mən tanıyıram, Cahangir.

      – Dedim ki, tanımazsan, o bizə gəlməyib. Sədəf Yusifə baxıb gülə-gülə:

      – Onda yaxın dost olmayıbsınız, – dedi.

      – Yox, Sədəf, – deyə Cahangir ona sarı baxdı. – Lap canbir qəlbdə olmuşuq.

      Sədəf СКАЧАТЬ