Xiyabani. Pənahi Makuli

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ adam da yüklərin üstünə çıxıb oturmuşdu. Dağ seli bir göz qırpımında çadırları uçurdub tayların toplandığı yerə çatdı. Paşa bəy qışqırdı:

      – Özünüzü itirməyin, dəmirlərdən möhkəm yapışın!

      Bir az sonra isə Paşa bəyin üstünə oturduğu tay selə qapılıb axırdı. Lakin bu halında da fikri ancaq arvadı ilə qızının yanında idi.

      Paşa bəy bilirdi ki, əgər sel onu dağa-daşa çırpmasa, üstündə oturduğu tay onu Qaraquş çəmənində yerə oturdacaqdır. O, ümid edirdi ki, arvadı ilə qızını da burada tapacaqdır.

      Paşa bəyin düşündüyü kimi də oldu: Qaraquş çəməninə çatanda sel gücdən düşdü.

      Səhər açıldı. Günəş Qaraquş çəmənində yığılıb gölməçələnən sularda əks olunmağa başladı. Dünən bu vaxt hər şeyi – eli, obası, varı -dövləti, vəfalı arvadı, gözəl qızı olan Paşa bəy bu gün bir tuman-köynəkdə çöllərə düşüb öz əzizlərini axtarırdı…

      16

      İki yüz dəvədən ibarət bir karvan arandan yaylağa ağır-ağır hərəkət edirdi. Hər yeddi dəvənin ovsarı (noxtası) bir nəfərin əlində idi.

      Gül-çiçəklə bəzənmiş dağ yolları Xoy şəhərinə gələn müsafirlərə ruh verirdi. Karvanın ehtişamı öndəki kəcavədə oturan uzunsaqqal qocanın varlı-karlı və nüfuzlu şəxs olduğunu bildirirdi. O, Təbriz müdərrisi5 Hacı Pişnamaz ağa idi. Kəcavədə qoca ilə yanaşı, onun arvadı Səriyyə xanım da var idi.

      Qocalar bir övlad, lap elə bir kor qız üçün dəfələrlə ata, qatıra, dəvəyə minib müqəddəs yerləri ziyarətə getmişdilər. Ancaq nədənsə indiyədək Allah dərgahında onların iltiması qəbul olunmamışdı.

      Nəhayət, dağlıq yol qurtardı, müsafirlər geniş bir düzənliyə yetişdilər. Ətrafdakı mənzərə karvan əhlini lərzəyə salan kimi oldu. Düzü dünyanı su tutub yolu bağlamışdı.

      Onlar suyun kənarına yetişdilər. Karvandakılardan biri əli ilə irəliyə işarə edib dedi:

      – Ora baxın, bir adam huşsuz düşüb qalıb! Özü də zənən xeylağıdır!

      Qadının köməyinə yetişmək üçün karvandakılardan kimsə yerindən tərpənmədi. Hacı Pişnamaz ağa arvadına dedi:

      – Deyəsən, qarı, Allah ərzimizi eşidib, duamız müstəcəb olur.

      – Necə bəyəm, Hacı ağa!

      – O qız xeylağı kim olur-olsun, onu övlad kimi özümüzlə Təbrizə aparmalıyıq.

      – İndi ki Allah belə istəyib, nə deyirəm, ağa, mən razı… – bunu deyən qadının sevincindən gözləri doldu.

      Hacı Pişnamaz sarbanı çağırıb dedi:

      – Gedib baxın, əgər ölməyibsə, gətirin bizim kəcavəyə.

      Sarbanın əmri ilə dörd adam oraya yüyürdü.

      Bu, bir qız idi. Sanki kiminsə yaxınlaşdığını hiss eləyib gözlərini bir anlığa açdı, sonra təzədən yumdu. Qızı götürüb kəcavəyə uzandırdılar. Karvan yenidən yola düzəldi. Xeyli yol getdikdən sonra isə bir kəndə qayıtdı. Günorta vaxtı kəcavədəki qız gözlərini açdı. Tamam özünə gəldikdən sonra Səriyyə xanım ondan kim olduğunu soruşdu. Qız cavabında Paşa bəyin qızı Dürdanə olduğunu söylədi. Eyni zamanda başına gələnləri nəql elədi.

      Karvan bir az da irəlilədikdən sonra Paşa bəyin çadırları olan düzəngaha yetişdi. Karvandakılar ətrafı axtarıb-arayıb çoxlu kişi, qadın və uşaq meyiti tapdılar, hamısını bir-bir dəfn elədilər. Meyiti tapılanlar arasında Bahar xanım da var idi. Paşa bəydən isə xəbər yox idi…

      Bahar xanımın boynunda olan qızılları gətirib verəndə Dürdanənin təzədən ürəyi getdi. Sonra ayıldı, anasının nişanələrinə baxdıqda halı bir də xarablaşdı. Onu hər dəfə özünə gətirirdilər, lakin çox keçmədən qız yenə huşunu itirirdi. Son dəfə gözlərini açanda başını Səriyyə xanımın dizi üstündə gördü. O elə hey ağlayır, Allaha yalvarır, Dürdanəyə şəfa diləyirdi. Qız özünə gəldikdən sonra Pişnamaz ağa ilə Səriyyə xanım onu özlərinin yeganə övladı kimi sevəcəklərinə, atasını axtarıb tapacaqlarına söz verdilər. Qoca ər-arvadın vədinə inanan Dürdanənin ürəyi bir az sakitləşdi…

      17

      Pişnamaz ağanın Təbrizdəki bağlı-bağçalı həyəti, ikimərtəbəli evi, bəzəkli otaqları, böyük çil-çıraqları, kitab dolabları Dürdanəyə qəribə göründü. Ən qəribəsi isə bu idi ki, tanış-bilişlər düz üç ay Səriyyə xanımın görüşünə gəlib-getdilər. Dürdanə fikir eləməsin deyə Səriyyə xanım onu da özü ilə qonaqlıqlara aparırdı.

      Pişnamaz ağa ilə arvadının Dürdanəyə məhəbbəti gündən-günə artdığı kimi, Dürdanə də tədricən onlara alışır, onları sevməyə başlayırdı. Bir müddət sonra isə o özünü bu qoca ər-arvadın qızı kimi aparırdı.

      Günlər, aylar, illər gəlib keçdi. Dürdanə əməlli-başlı şəhər qızı olmuşdu.

      Bir gün Səriyyə xanım ərinə dedi:

      – Biz bu qızı nə vaxtacan subay saxlayacağıq? Axı dinimizə görə günah eləyirik.

      Kişi diksinən kimi oldu:

      – Düz deyirsən, bu işdə Allah özü bizi bağışlasın…

      – Sənin tələbələrindən bir yaxşısına versək, necə olar? – deyə Səriyyə xanım ürəyindən keçənləri dilinə gətirdi.

      – Başqa yerdən istəyən yoxsa, mən sabah gələcəyinə ümid bağladığım bir oğlanı bura göndərəcəm ki, kitablarımın içindən birini mənə gətirsin. Bu vaxt qız da onu görər.

      Həmin günün səhəri Pişnamaz ağa mədrəsəyə gedəndən bir saat sonra qapı döyüldü.

      – Ay qız, gör kimdir! – Səriyyə xanım səsləndi.

      Dürdanə cəld qapıya getdi. Daha yadına düşmədi ki, çadranın uclarını açıb üzünü gələn adamdan gizlətsin.

      – Qapı döyən, kimsən? – deyə qız ahəstə və məlahətli bir səslə soruşdu.

      Qapının arxasından bir oğlanın titrək səsi eşidildi.

      – Məni Pişnamaz ağa göndərib. Evdə bir kitab var, onu aparacağam.

      Bu СКАЧАТЬ