Xiyabani. Pənahi Makuli

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ şikayət edin. Çünki buradakı İran konsulluğu ləğv olub. Hansı vaporla (gəmi ilə) getmək istəsəniz, sizlər üçün bilet ala bilərik. Yenə də deyirəm, nə qədər tez getsəniz, sizin üçün bir o qədər yaxşıdır.

      Müsafirlər bir-birinin üzünə baxdılar. Mir Hadı ağa bir daha hamının əvəzindən hacıya təşəkkür etdi:

      – İnşallah, İstanbula çatıb sizə köməyinizin müqabilində pul yollayarıq. Orda qohumumuz var.

      Məhəmməd onun sözünü kəsdi:

      – Mənim İstanbulda qohumum yoxdur, mən Batuma getməliyəm. Batumdakı İslamiyyə müsafirxanəsinin sahibi bizim qohumdur.

      – Lap yaxşı, onda sən Batuma gedərsən, – Hacı Cəfər ağa dilləndi. Sonra isə üzünü Mir Hadı ağaya tutub əlavə elədi: – Siz isə İstanbula nisyə vaporu ilə gedə bilərsiniz. Amma bilməlisiniz ki, əgər İstanbulda adamınız gəlib pul verərək sizi vapordan çıxarmasa, heyət sizi Zonquldağdakı daş-kömür mədənlərinə təqdim edəcək. Onlar da borcunuz ödənənə qədər sizi mədəndə işlədəcəklər.

      Mir Hadı ağa dilləndi:

      – Bizdən dörd nəfəri İstanbula yazın. Bu cavan oğlan isə Batuma gedəcək.

      – Oho, bax bu heç yaxşı olmadı. Bu oğlana Batuma getmək üçün mütləq nəqd para lazımdır. Yaxud…

      Məhəmməd onun sözünü kəsdi:

      – Olmaz ki, mən gəmi ilə İstambula kimi gedəm, oradan məni Batuma qaytarıb yol kirəsini də elə orada alasınız? Batumda mənim qohumlarım çoxdur. Hamısı da varlı-hallı.

      – Hə, bax bu başqa məsələ!

      – Çox yaxşı, belə də edərik, – deyə Mir Hadı ağa da razılığını bildirdi…

      12

      Məhəmməd Batumda iki gündən artıq qalmadı. Üçüncü gün bilet alıb Tiflisə getdi. Təbrizdən çıxalı ikinci dəfə idi ki, Məhəmməd səfər yoldaşlarından ayrılırdı…

      İstanbul da hesaba alınsa, Tiflis onun gördüyü beşinci şəhər idi. Bu şəhərdə onun ən vacib işi Mirzə Fətəli Axundzadənin qalan əsərlərini tapıb oxumaq idi. Axı dostu Badamçıya söz vermişdi ki, imkan olan kimi əsərlərin üzünü köçürüb ona da göndərəcək.

      Məhəmməd Tiflisdə qaldığı müddətdə əsərlərinə məftun olduğu o böyük şəxsiyyətin məzarını ziyarətə də getdi.

      13

      Tiflisdən Mahaçqalaya – əmisinin yanına gələn Məhəmməd burada bütün vaxtını Qərb ədəbiyyatını mütaliəyə sərf etdi. Daha sonra isə Təbrizə qayıdıb arzuladığı Talibiyyə mədrəsəsinə daxil oldu. Bu vaxtacan o, iki alimin yanında dərs almışdı: Hacı Mirzə Həsəndən fiqh-üsul elmini, Mirzə Əbdüləli Təbrizidən isə nücum elmini öyrənmişdi.

      Günlər ötür, hər ötən gün isə ona bir yenilik gətirirdi. Təbriz gəncləri arasında özünə yeni dostlar, yeni həmməsləklər tapmışdı…

      14

      Üç atlı toz-torpaq yolla çapırdı. Qabaqdakı atlı iyirmi beş yaşlı gənc idi. Arxadan gələn iki atlı isə ondan xeyli yaşlı idilər.

      Atlılar Paşa bəyin çadırlarına gəlib çatdılar. Paşa bəy onları görən kimi qarşılarına üç nəfər göndərdi ki, qonaqların atını tutsun.

      Gələnlər çadırın qabağında atlarından düşdülər. Paşa bəy onlarla mehriban görüşüb çadırlardan birinə dəvət etdi. İçəri keçən atlılar təklif olunan yerdə oturdular. Gənc atlı Paşa bəylə üzbəüz döşəkçə üstündə əyləşdi. Ona yoldaşlıq eləyən digər iki atlı isə gəncin yanında bardaş qurdular.

      Bu zaman qulluqçu qız Səlimə özünü tez Dürdanənin yanına verdi:

      – Pis oğlan deyil, ay qız… Kaş elə qismətin bu olsun. Maşallah, üz-gözündən nəciblik yağır.

      – Bunun nəyini tərifləyirsən? – Dürdanə dodaqlarını büzdü. – Sənin gözün pis görür… Keçən il bizdə qonaq qalan o tacir oğlan yadındadırmı? Həyalı ona deyərlər!

      Bahar xanım qonaqlara xoşgəldin eləyib qayıdanda gözlərinin gülüşündən anlamaq olardı ki, oğlan onun xoşuna gəlib.

      – Qızım, gələn Qaraeynili Mir Abdulla ağanın oğludur. Atasının var-dövləti həddən aşıb. Bu da səni istəyənlərdən biridir!

      Bu sözlərlə ana qızının fikrini bilmək istədi.

      Oğlanı Bahar xanım kimi Paşa bəy də xoşlamışdı. Bəs, görəsən, Dürdanənin cavabı necə olacaqdı? O hələlik susurdu…

      Ata ilə ana həmin gecə qızı çağırıb bir daha fikrini soruşdular. Özünü təngə gəlmiş kimi göstərən qız dedi:

      – Mən bilmərəm, ixtiyarım sizdədir, başımı hayana kəssəniz, qanım o yana axacaqdır.

      Paşa bəylə Bahar xanım Dürdanənin gözlənilməz cavabından sevinib qızlarını öpdülər.

      Oğlanın yanınca gələn ağsaqqallar da işin belə asanlıqla düzəlməyindən məmnun oldular. İki günə nişan gətirəcəklərini bildirib qayıtdılar.

      Paşa bəy həmin günün səhəri nişan tədarükünə başladı. Yaxın qəsəbədən düyü, qənd almağa adam göndərdi. Qonşu obaların başçılarına, ağsaqqallarına, qəbilə rəisləri və tayfa böyüklərinə xəbərçi yollayıb onları nişan məclisinə dəvət etdi.

      15

      Ertəsi gün dəvət olunanlar dəstə-dəstə Paşa bəyin çadırları qurulan düzəngaha axışırdılar. Oğlan adamları hamıdan qabaqda idi. Əlli atlıdan ibarət bu dəstənin beş nəfəri qadın (biri oğlanın anası, ikisi bacıları, biri əmisi arvadı, biri də xalası) idi. Oğlanın atası Mir Abdullanın kefi çalır, damağı oynayırdı. O özünə böyük bir arxa tapmış, oğlunu daha böyük bir sərvətə çatdırmış, gələcəyini tamamilə təmin etmişdi. Yolda nişan məclisinə gedənlərlə salamlaşır, onların ehtiramına ehtiramla cavab verirdi.

      Birdən hamı heyrət içində qaldı: Paşa bəyin çadırları yox idi, lələ köçüb, yurdu qalmışdı. O qədər çadırdan, atdan, dəvədən, qoyun-keçidən, tay kimi vurulan ticarət mallarından bir nişan qalmamışdı. Hamının ağlından bir fikir keçirdi: «Bu necə olan işdir?! Əgər Paşa bəy qızı vermək istəmirdisə, nə üçün bu qədər camaatı yığıb buraya tökmüşdü?»

      Bu sualın cavabını bilmək üçün bir gün əvvəli təsvir СКАЧАТЬ