Название: Lunatycy
Автор: Christopher Clark
Издательство: OSDW Azymut
Жанр: История
isbn: 978-83-8002-909-5
isbn:
Stosownie do tego konkretne osiągnięcia Weltpolitik po 1897 roku były skromne, zwłaszcza jeśli porównamy je z imperialną drapieżnością Stanów Zjednoczonych w tych samym latach: podczas gdy Niemcy zajęli Mariany i Karoliny, połowę archipelagu Samoa oraz mały przyczółek w Kiaoczou na wybrzeżu Chin, Stany Zjednoczone prowadziły w 1898 roku wojnę przeciwko Hiszpanii o Kubę, w wyniku której zdobyły również Filipiny, Portoryko i Guam; w tym samym roku sformalizowały swoje panowanie na Hawajach; w latach 1899–1902 walczyły w straszliwej kolonialnej wojnie na Filipinach, która kosztowała życie od pół miliona do siedmiuset pięćdziesięciu tysięcy miejscowych mieszkańców; pozyskały w 1899 roku część wysp Samoa; a następnie wybudowały kanał przecinający przesmyk środkowoamerykański, tworząc tam Strefę Kanału Panamskiego stanowiącą de facto protektorat amerykański zgodnie z deklaracją sekretarza stanu, który stwierdził, iż było to „praktycznie suwerenne” terytorium na kontynencie południowoamerykańskim447. Kiedy Bülow pisał w radosnym tonie do kajzera Wilhelma II, że „ta zdobycz zachęci obywateli i marynarkę wojenną do dalszego podążania w ślad za Waszą Wysokością po ścieżce, która prowadzi do światowej potęgi, wielkości i wiecznej chwały”, miał na myśli przejęcie przez Niemcy bezwartościowego pod względem ekonomicznym i strategicznym archipelagu Karolinów na Pacyfiku!448 Nic dziwnego, że niektórzy historycy doszli do wniosku, iż niemiecka Weltpolitik powstała przede wszystkim z myślą o konsumentach krajowych: jako środek służący umocnieniu solidarności narodowej, obciążający Reichstag długoterminowymi zobowiązaniami budżetowymi, zmniejszający oddziaływanie dysydenckich poglądów politycznych, takich jak socjaldemokracja, a w ten sposób umacniający dominację istniejących elit przemysłowych i politycznych449.
Być może najbardziej istotnym mankamentem polityki niemieckiej w okolicach roku 1900 była nieumiejętność dostrzeżenia tego, jak szybko otoczenie międzynarodowe zmieniało się na niekorzyść Niemiec. W pierwszych latach XX wieku wśród niemieckich decydentów utrzymywało się przekonanie, że globalne napięcia między Imperium Brytyjskim i Rosją nadal będą gwarantować Niemcom pewną swobodę manewru. W krótkiej perspektywie skupiali się oni na zachowaniu dobrych relacji z Petersburgiem. Z kolei na dłuższą metę sądzili, że ciężar sprzeciwiania się Rosji i rozbudowa niemieckiej floty zmuszą Wielką Brytanię do szukania lepszych stosunków z Berlinem.
W nocy z 8 na 9 lutego 1904 roku flota dowodzona przez admirała Togo Heiachiro zaatakowała i zatopiła rosyjskie pancerniki zakotwiczone w Port Artur u wybrzeży Chin, rozpoczynając w ten sposób wojnę rosyjsko-japońską. Japończycy rozpoczęli ten konflikt, ale Rosjanie ich do tego sprowokowali. Przez poprzednie dziesięć lat car i jego najważniejsi doradcy byli wręcz zahipnotyzowani perspektywą zbudowania ogromnego imperium wschodnioazjatyckiego. Rosjanie stale parli naprzód, zapuszczając się coraz dalej do północnych Chin, na półwysep Liaotung i do północnej Korei, naruszając w ten sposób japońską strefę wpływów. Wykorzystali powstanie bokserów w latach 1898–1901 (które samo było częściowo skutkiem rosyjskiego najazdu na Chiny) jako pretekst do wysłania do Mandżurii stu siedemdziesięciu siedmiu tysięcy żołnierzy rzekomo w celu ochrony swych linii kolejowych. Po upadku powstania Rosja zignorowała żądania innych mocarstw domagających się wycofania jej wojsk z Chin. Na początku 1903 roku było już jasne, że Rosjanie zamierzają okupować Mandżurię w nieskończoność. Powtarzane wielokrotnie prośby ze strony Japonii o formalne wyznaczenie rosyjskich i japońskich stref wpływów odpowiednio w Mandżurii oraz Korei były zbywane przez Petersburg.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
1
D. Fromkin, Europe’s Last Summer. Who Started the Great War in 1914?, New York 2004, s. 6.
2
Niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych finansowało działalność Arbeitsausschuss Deutscher Verbände mającego na celu skoordynowanie kampanii przeciwko obarczaniu Niemiec winą za wojnę i nieoficjalnie wspierało złożoną z uczonych Zentralstellezur Erforschung der Kriegsursachen. Zob. U. Heinemann, Die verdrängte Niederlage: politische Öffentlichkeit und Kriegsschuldfrage in der Weimarer Republik, Göttingen 1983, zwłaszcza s. 95–117; S. Zala, Geschichte unter der Schere politischer Zensur. Amtliche Aktensammlung im internationalen Vergleich, München 2001, zwłaszcza s. 57–77; I. Geiss, Die manipulierte Kriegsschuldfrage. Deutsche Reichspolitik in der Julikrise 1914 und deutsche Kriegszieleim Spiegel des Schuldreferats des Auswärtigen Amtes, 1919–1931, „Militäreschichtliche Mitteilungen” 1983, Bd. 34, s. 31–60.
3
Barthou do Martina, list z 3 maja 1934, cyt. za: K. Hamilton, The Historical Diplomacy of the Third Republic [w:] Forging the Collective Memory. Government and International Historians through Two World Wars, red. K.M. Wilson, Providence–Oxford 1996, s. 29–62, tutaj s. 45. Na temat francuskiej krytyki niemieckiego wydania źródeł zob. np. E. Bourgeois, Les archives d’État et l’enquete sur les origines de la guerre mondiale. A propos de la publication allemande: Die grosse Politik d. europ. Kabinette et de satraduction française, „Revue historique”, maj–sierpień 1927, nr 155, s. 39–56. Bourgeois oskarżył niemieckich redaktorów o przyjęcie takiej konstrukcji ich zbioru, СКАЧАТЬ
445
K. Canis,
446
Waldersee, wpis do dziennika z 13 lipca 1900 [w:] H.O. Meisner,
447
G.C. Herring,
448
Cyt. za: P. Kennedy,
449
O