Надбярэзінцы. Фларыян Чарнышэвіч

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ абыграць, і я табе аддзячу – зраблю ўсё, чаго толькі пажадаеш для сябе ці свайго народа». А Несмяртэльны яму: «Толькі б вялікі князь стрымаў слова».

      Хвала Богу, стрымаў.

      Адправіўшы сыноў на вайну, палякі стаіўшы дыханне сачылі за яе ходам, прагнучы для Расіі перамогі. Мала дзе чыталі столькі газет, колькі іх пачалі чытаць у Смалярні. Іх увагі не маглі ўнікнуць нават найдрабнейшыя ваенныя звесткі. Яны радаваліся поспехам Антанты, бедавалі праз паразы і толькі дзівіліся, што газеты перасталі пісаць пра абяцанае ў маніфесце ўваскрашэнне Польшчы. Ніводнае згадкі пра гэта больш не адшуквалася ні ў расійскай, ні ў польскай газеце. Няўжо гэтая справа ўжо была вырашаная так дакладна і цвёрда, што перастала цікавіць людзей? Яшчэ ж нават не было вядома, будзе Польшча пад расійскім царом ці займее ўласнага караля і дакуль сягнуць яе межы. Хто-ніхто прапаноўваў пасля збору ўраджаю адправіць да пробашча спецыяльную дэлегацыю і даведацца, што там з гэтым пытаннем адбываецца на справе.

      Тым часам Казік і Стах, дамовіўшыся з самымі паважанымі гаспадарамі, рыхтаваліся да адкрыцця смалярскай польскай школы з большым размахам. Сапраўдную школу вырашылі заснаваць – са сталай навучальнай праграмай і падзелам вучняў на класы. Яны паслалі ў Мінск купіць лемантары, чытанкі, паставілі дошкі і пафарбаваныя лавы, вывучалі падручнікі, граматыкі і пропісі, пазычаныя Казікам яшчэ ўвесну ў магільнецкага арганіста, і зацвердзілі папярэднюю праграму. Сцяпура аддаў пад школу сваю новую прасторную святліцу.

      У апошнюю нядзелю верасня яны з цэлай ваколіцы склікалі бацькоў і склалі спіс дзяцей, што меліся хадзіць у школу. Кантычка асвяціў клас, лаўкі, адправіў набажэнства падзякі за спасланне палякам волі, і назаўтра пачалося навучанне.

      Праз тыдзень да іх заявіўся ўраднік. Спыніў брычку ля хаты Сцяпуры і гайсануў проста ў клас.

      – Охо-хо! – усклікнуў ён, пераступіўшы парог. – І скамейкі… і дошка! Настаяшчае учылішча. Ну і кто вам, рабяты, пазволіў?

      – Што значыць хто пазволіў, – адказаў Казік. – Мы ж нядаўна свабоду здабылі.

      – Свабоду? Якую свабоду?

      – У нас ёсць маніфест нашага правадыра.

      – Дзе? Які маніфест?

      Казік дастаў з шуфляды прыхаваны нумар «Биржевых ведомостей» і даў яго ўрадніку, паказаўшы тлустыя літары змешчанага там маніфесту.

      – Ага… ну да… маніфест… глаўнакамандуюшчы… – мармытаў той, бегаючы вачыма па тэксце, нібыта сапраўды ніколі яго не бачыў. – Харашо. Ну, а дзе пішуць, што вы маеце права па-польску вучыць?

      – Калі гавораць пра волю, значыць, у нас такія ж правы, што і ў рускіх. Неўзабаве будзем пісаць, каб нам казённую польскую школу тут, у Смалярні, або ў Вончы пабудавалі.

      Тым часам падышлі стары Здановіч, Кантычка, Пятроўскі і Сцяпура.

      – Гэтая роўнасць пэўна датычыць Прывісленскага краю, але не Беларусі.

      – Няпраўда, СКАЧАТЬ