Эн онно хайаан да тиий. Николай Босиков

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ саас сайына да үчүгэй буолара эрэбил. Онон оттуом. Ийэм икки ынахтаах. Онно от наада. Былыт намыһаҕынан устар. Ардах түһээри аҕай турар. Биһиги тиэтэйбэккэ хаамсан иһэбит.

      Бэстэр ардаҕы күүтэн, маҥнайгы ичигэс ардаҕы күүтэн, ордук итииргээбит курдуктар. Кинилэри бырдах эмиэ сиир быһыылаах, тоҕо эрэ лабааларынан дэйбиирдэнэн ылаллар. Ол икки ардыгар ардах таммалаабытынан барда. Биһиги биир бэс анныгар хоройдубут. Ардах күүһүрдэ. Тула эймэҥнэһэр бырдахтар ах бардылар. Туох барыта иһийдэ. Чыычаахтар эмиэ биһигини үтүктэн бэс лабаатыгар, от быыһыгар састылар быһыылаах, ылы-чып бардылар. Кэҕэ эмиэ тохтоото.

      Мин бэс анныгар турабын. Дириҥ да дириҥ хара сылаас харахтары көрөбүн. Кинилэр мин харахпар кэҥээн, улаатан кэллилэр. Көлүйэ күөл буола түстүлэр. Бу айылаах ыраастарын, дириҥнэрин. Сып-сылаастар. Манна күн дьиктитик көрөр эбит. Сүрдээх элбэх буолан көстөр. Ол гына-гына улаатан, төгүрүйэн кэлэр. Кубалар усталлар. Ол кубалар ураты ыраастар, кыраһыабайдар. Кинилэр түүлэрин-өҥнөрүн ыраастаналларын, оҥостоллорун көрөбүн. Ол ахсын дууһам уйулҕата ырыа буолан, улам-улам симэлийэн, аччаан иһэр. Ол ырыаны хайа эрэ нарын куоластаах кыыс ыллыыр. Куолаһа олус кэрэ, синньигэс. Мин урут хаһан эрэ истибитим бу куолаһы. Көлүйэ ортотугар кып-кыһыл, чааскыны өрө туппут курдук, сибэкки умайа олорор. Тула сүрдээх үчүгэй сырдыгы ыһар. Киһи көрдөр-көрүөх айылаах. Мин улам онно чугаһаан истим, онтукам сүрэх буолан хаалла. Кини тэбэр да тэбэр, ол ахсын сып-сырдык күн сардаҥата сүүрүгүрэр. Мин «бу Тамара сүрэҕэ, кини эрэ сүрэҕэ маннык ыраас, ортотугар уоттаах буолуохтаах» дии саныыбын.

      – Ардах хойунна. Хайыыбыт, – диэбит саҥаттан өйдөнөн кэллим. Мин хараҕым иннигэр Тамара харахтара эдэр саас дьикти тэбэнэтинэн умайаллар. Кыламанын устун ардах уута сүүрэн түһэн чопчуласпыта көрүөхтэн кэрэтик ибигириир. Сүрэҕим тыаһа биир кэм бип-биллиргэс. Сибилигин сулбу ойон тахсан көтөн хаалыах айылаах. Биһиги арыый бөдөҥ бэскэ сырыстыбыт. Манна ардах арыый ама эбит. Уоспар сылаас тыын биллэр. Ол кини, мин Тамарам, тыына. Уостара, чап-чараас, тэп-тэтэркэй уостара, олох субу тураллар. Баттаҕын сыта муннубар дыргыйар. Мин санаабын аралдьытан, ардаҕы одуулуубун. Бэс анныгар туран көрдөххө, ардах үрүҥ сылгы сиэлин курдук таҥнары сыыйыллан олорор. Хас биирдии чопчу силимнэһэн биир утах буолан хаалтара олус үчүгэй. Көннөрү уу буолбатах, көмүс уу тохтор. Быйаҥ барахсан үүт кэрэ сылгы сиэлэ буолан таҥнары суккуллар.

      – Хайа, хайыыбыт? Ардах бүгүн ааһыа суох, – диэн Тамара ботугуруур.

      – Түстэр түстүн. Тура түһүөх. Бэс анныгар туран ардаҕы көрөр үчүгэй, – диибин кэтэхпинэн сүүрэн түһэр ууттан куотуна-куотуна. Өр турбуппут. Ардах бастакы күүһэ ааһан, дьэ холкутугар түһэн, наҕылыйан, түһэрэ биллибэт буолан илибирээн олорор буолбута.

      Биһиги бэспит анныттан тахсан оччо тиэтэйбэккэ, сытыйбыт дьон сытыйдахпыт диэххэ айылаах холкутук хаамыстыбыт. Атахпыт анныгар уу бырдаҥалыыр, уу ыһыллар. Биһиги чэгиэнник, дьоллоохтук күлсэбит.

      …Булчут СКАЧАТЬ