Саха фольклора. Группа авторов

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ көтөрдөр эриэннэригэр ымсыыран, бэйэ-бэйэлэрин өҥнөрүн кырааскалаан, ойуулаан биэрээри оҥостубуттар. Суор куоҕаһы араас дьэрэкээн ойуулаан, оһуордаан биэрбит. Куоҕас өрүскэ киирэн дьүһүнүн көрүнэн баран, суору ойуулуон баҕарбакка, ууга умсан хаалбыт. Суор албыннаппытын өйдөөн, куоҕас самыытын ыыра охсон кэбиспит. Онон суор уруккутун курдук харата харатынан хаалбыта, оттон куоҕас, эриэн түүлээх буолан баран, самыыта хаптаччы оһон, атаҕа тиэрэ буолбута үһү.

[13, 131 c.]

      Кэҕэ уйа туттубат буолбута

      Таҥара ыйааҕын быһыытынан, бу дойдуга көтөр кынаттаах Былаҕачыанньыйап иннинэ уйа туттуо, сымыыт баттыа суохтаах эбит.

      Былыр кэҕэ уйа туттан, уон икки сымыыты сымыыттыыра уонна сайыны быһа ыллаан тахсара эбитэ үһү. Оччотооҕуга кини таҥара ыйааҕын кэһэ илик эбит.

      Биир сыл кэҕэ наһаа эрдэ кэлбит. Харалдьык саҥардыы тахсан эрдэҕинэ уйа оҥостон, сымыыт баттаан сыттаҕына, Былаҕачыанньыйап таҥара кэлбит. Кэҕэ    сымыыттаабытын көрөн, тахсан халлааҥҥа улахан таҥараҕа тыллаабыт. Таҥаралар мунньахтаан уураах таһаарбыттар: «Бу Былаҕачыанньыйап диэн чыычаах уйа туттубат таҥарата буолуохтаах этэ. Бу таҥара кэлэр күнүгэр кэҕэ уйа туттан, сымыыт баттаан сыппыт. Ол буруйун иннигэр кини аны уйа диэни билбэтин, иккиэйэх эрэ сымыыты атын чыычаах уйатыгар сымыыттаан биэрэр буоллун, сааскы Ньукуолунтан Бөтүрүөпкэ эрэ диэри саҥарар буоллун, онтон атын кэмҥэ тыла кэтэҕинэн чороччу тартын».

      Ол курдук ыксыыбын диэн кэҕэ уйатыттан, элбэх оҕотуттан маппыта үһү. Сылгы, ынах чыычааҕар сымыыттаан биэрэр буолбут. Бөтүрүөптэн ыла кэҕэ этэрэ уурайбыт.

[9, 71 c.]

      Саһылы кытта сыаҥаан

      Саһыл сыаҥаанныын ыаллаһа олорбуттар, биирдэрэ – тыаҕа, биирдэрэ – ууга.

      Сыаҥаан:

      – Мин саһылы кытта сырсыам,– диир.

      Саһыл:

      – Мин да сырсыам,– диир.

      Кыыллар сууттара туран:

      – Сырсыҥ ээ, – диир.

      Дьэ сырсаллар, биирдэрэ – уунан, биирдэрэ – тыанан. Сүүрэн-сүүрэн, күөлү эргийэн иһэн, саһыл дьэ үөгүлүүр:

      – Сыаҥаан, ханна бааргыный?

      Иннигэр тумуһахха сыаҥаан:

      – Ооп,– диир.

      Саһыл эмиэ сүүрэр. Сүүрбэлээн иһэн эмиэ үөгүлүүр:

      – Сыаҥаан, ханнаҕыный?

      Иннигэр тумуһахха:

      – Ооп, – диир.

      Саһыл сылайан, тутайар ирээтэ буолар. Өлүмээри арыычча иһэн, олорон хорос гына түһэр.

      – Сыаҥаан! – диир.

      Эмиэ иннигэр тумуһахха:

      – Ооп, – диир.

      Онтон дьэ саһыл: «Сыаҥаан түөкүннүрэр», – диэн суукка үҥсэ барар. Бу үҥсүбүтүгэр, суут бил балыкка: «Дьоҥҥун мус!» – диир.

      Бил ыҥырыытынан, тумулга сордоҥ хаар, сыаҥаан хаар, алыһардар эҥин мустубуттар. Сууттарыгар: «Дьэ мунньуһуннубут»,– дииллэр.

      Саһылы көрбүттэрэ, эт да, сиин да суох, тутайан уҥуоҕу кытта тириитэ илбэспит (оччо буолуор диэри бэйэтэ да тоҕо сырсыбыта эбитэ буолла?).

      Сууттара туран:

      – Саһыл кырдьык этэрэ буолуо ээ? – диир, онтон: – Баччалаах балыктан биир эмэ билэрэ буолаарай? – диир.

      Сордоҥ туран:

      – Мин СКАЧАТЬ