Сүрэххэ сөҥмүт сулустар. Анна Андросова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Төһө да биэнсийэҕэ таҕыстар, оҕолорун атахтарыгар туруорар кыһалҕаттан илиитин үлэттэн араарбатаҕа. Кэлин саас баттаан уонна ыарахан үлэттэн эрдэ бокооро кырдьан, сүһүөх ыарыһах буолбута. Быйыл биэс уон аҕыһын туолуохтаах. Ол бэйэтэ куура хатан тоҕус уоннаах эмээхсин курдук нэһиилэ тайахха тэптэрэн сырдырҕаан сылдьаахтыыр. Иитиэх-аһатыах, көрүөх-истиэх соҕотох хаалбыт уола бу кэбилэнэн сыттаҕа. «Тоҕо да эмиэ арыгылаан тиэриллэҥнээбитим буолла» диэн төһө да кэмсиннэр, ааспыт төннүбэт, буолбут көммөт.

      Көҥүлгэ сырыттаҕына, арыгыта суох сатаныа суох курдук сананара. Онтон билигин арыгы туһунан өйүгэр да оҕустарбат. Буспут-хаппыт хаайыылаахтар манна да си-дьүгээр олорботтор. Билсэн-көрсөн, кэпсэтэн-ипсэтэн надзирателларынан ыарахан сыанаҕа арыгы киллэттэрэн иһэллэр. Эчи куттамматтарын. Бүөккэҕэ уонна атын да эдэрдэргэ «муос-туйах үүнэ илик» диэн чугаһаппаттар. Дьөрү бэйэтэ да кыһаммат.

      Баабыр эппитигэр дылы көҥүл саҕа күндү суох эбит. Ону олорон истэҕин аайы Бүөккэ бэркэ биллэ. Көҥүлгэ билигин бэс ыйа буолан, айылҕа барахсан муҥутуу көҕөрөн, чэчирээн ахан турдаҕа. Тыа мүөттээх, минньигэс сыта төһө эрэ үчүгэйэ буолла!? Киһи маннык кэрэ кэмҥэ хаайтаран олороро өссө хараастыылаах эбит. Бэл чыычаах буолан көтүөххүн, оннооҕор былыкка ымсыыран көҥүлгэ дохсуннук устуоххун баҕараҕын…

      Билигин Катялаах сайылыкка көстөхтөрө. Бары кылааһынан тутуспутунан туох да кыһалҕата суох үөрэ-көтө, үлэлии-хамсыы сырыттахтара. Бүөккэ оҕо сааһа сайылыгы кытта ыкса ситимнээх, онон хараҕын симтэ да, кэҕэ этэрэ, оҕус айаатыыра, түптэ буруота бу көстөн кэлэр. Катялаах билигин күнүскү ыамнарыгар сырыттахтара, оттон кини түөрт эркини өрө мыҥаан баран сыттаҕа. Бу кэнники кэмҥэ Бүөккэ төбөтө «дыҥ» курдук буолан хаалла. Ону бииргэ олорор дьонугар эппитигэр: «Наһаа санаарҕыыгын, төбөҕүн сынньаппаккын. Аралдьый. Саахыматтаа, дуобаттаа, доминолаа. Ким боборуй, барыта көҥүл. Арай хаамыраттан эрэ тахсан барыма», – диэн хаадьылыыллар. Этэр эттэҕинэ эмиэ да сөп курдук. Кырдьык даҕаны, дьоно хайдах эрэ бэһиэлэй баҕайытык олороллор. Кэпсэтиилэрэ да наар арыгы, дьахтар, көр-нар туһунан. Сымыйалаабат буоллахтарына, көҥүлгэ даҕаны дьон бэркэ көрүлүүр эбит. Онно холоотоххо Бүөккэ оҕо эрдэҕиттэн бэрт муҥкуктук улааппыт эбит. Аҕата тырахтарыыс этэ. Үлэни да кыайа-хото тутара, ол бэйэтэ кэнники арыгыһыт буолан хаалбыта. Бастаан утаа үлэтиттэн киэһэ арыгы сыттаах кэлитэлиир буолбута.

      Ону ийэлэрэ сөбүлээбэтэҕин биллэрдэҕинэ, «дьоҥҥо үтүөнү оҥорбуппар махтанан күндүлээбиттэрин туох диэн киэр үтэйиэхпиний?» диэн суоһурҕанан кэбиһэрэ. Дьэ, онтон арыгы ыллар ылан, кэнники олох даҕаны «кыраны кыһыл, улаханы үрүҥ быһаарар» диэн тыллаах буолбута. Биир үтүө күн ыалга муус тиэйэ сылдьан тыраахтарын кытта бэйэтэ тоҥон өлбүтэ. Оччолорго Бүөккэ төрдүскэ үөрэнэрэ. Управляющай кэлэн туох да буолбатаҕыныы: «Аҕаҕыт өлбөтөҕө буоллар, тыраахтары төлөтөрүм хаалла», – диэн хомолтотун биллэрбитэ.

      Ийэлэрэ сүрдээҕин аймаммыта. Аҕалара тыыннааҕар, төһө да арыгылаатар, кэм суон дурдалара, халыҥ хаххалара буоллаҕа. Тиийиммэт-түгэммэт, СКАЧАТЬ