Остазбикә / Жена муллы (на татарском языке). Гаяз Исхаки

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ и его последствия» исемендәге мәкалә күзенә ташлангач, бөтен журналны йотардай булып укырга тотынган иде. Мәкалә озын иде, төрле яктан каралган иде. Ишанлыкның Һиндстан мәҗүсиләреннән исламнар арасына кайчан керүе вә бигрәк болгар арасына ничәнче гасырда керүе, исламнарга шуның никадәр зарар итүе, бигрәк болгарларга ничек тәэсир кылуы – һәммәсе язылган иде. Мөхәррирнең сүзенә караганда, болгарларның инкыйразына асыл сәбәп шул иде. Чөнки шулкадәр гайрәтле, эшлекле, тырышчан болгарларны бернигә ярамаслык ялкау сыер төсле, хайванлык дәрәҗәсенә төшерергә ишаннар гына сәбәп булган иде. Вә алардагы ут кебек гайрәтләрне сүндерергә дә шул «зикерләр»[17] башчы булган иде. Шулкадәр тырышчылык вә эшлекчелекне бетерергә дә алар тарафыннан дөнья кую хакында булган сүзләр юлчы булган иде. […]

      «Әмма бу болгар ишаннары, болгар голямалары, боларның диннәрендә «руханият» дигән нәрсә булмаенча да торып, халыкның шулкадәр боларның курайларына биюләрен һич төшенү мөмкин түгел, белмим, болардагы голямалар бик хәйләкәр булганмы? Әллә, чыннан да, боларның ишаннарында гипнотизмә[18] куәсе булганмы? Ни булса да, болгарларга болар кадәр зарар иткән сыйныф булмаган!» сүзләре берлән мәкаләсен бетергән иде.

      Җәгъфәр әфәнде тагы нишләргә белмәенчә: «Йа Рабби! Ник мине бу көнгә калдырдың? Ник, ичмасам, унтугызынчы гасырның бер голямасын гына булса да шул көннәрне күрергә калдырмадың?» – дип уйлаган иде. Һәм шуның артыннан ук күз алдында яшел чапан кигән, борчак чүмәләсе төсле төрле якка ишелгән чалма кигән, сыерылган балтырлы читектән, өстке төймәләре чишелгән бер кеше: «Шәригать! Шәригать!» – дип, күз алдында күренгән кебек булды. Җәгъфәр әфәнде моның кыяфәтенең кабахәтлегенә, иткән хезмәтләренең начарлыгына чыдый алмаенча: «Үтерәм! Син генә бетердең!» – дип барса да, теге хәзрәт һаман: «Шәригать! Шәригать!» – дип кенә бара иде. Җәгъфәр әфәнде дә йодрыгын төенләп артыннан бара иде. Шул уйлардан: «Аш хәзер!» – дигән тавышка уянып киткән иде.

      Бу уйлардан котылыр өчен, башын селкеп ашарга тотынган иде. Һәм дә моннан соң Оренбургка барып җитмәенчә гәзитә-журнал, кыскасы, әдәби бернәрсә укымаска кистереп куйган иде. Һәм дә Җәгъфәр әфәнде кеше берлән катышудан да кача иде. Чөнки катышса, танышса, хәзер кем икәнлеген әйтү, үзенең болгар икәнлеген белгертү тиеш булачак иде. Ул әллә никадәр сүзләр ачарга сәбәп булганга, Җәгъфәр әфәнденең ярасына кызганган булып тоз сибүләр булганга, аны, табигый, яратмый иде. Шуның өчен парахутта вакытта бер мәртәбә дә тышка чыкмаска булган иде. Һәм үзенең вак-төяк эшләре берлә шөгыльләнеп, шул болгарның бетү мәсьәләсен онытырга ни дәрәҗә тырышса да, авыру кешегә һәрбер сүз, һәрбер эш, хәтта исән кеше, авыру кешенең һәммәсе дә, шул авыруын исенә төшергән кебек, Җәгъфәр әфәндегә дә парахутның үзеннән башлап звоноклары, чынаяклары, чәйләренә кадәр, рояльләре, парахутның исеме, ята торган урыннары – һәммәсе шул болгарның бетүен кычкырып торган кебек булалар иде.

      Самарга СКАЧАТЬ