Emancypantki. Болеслав Прус

Чтение книги онлайн.

      – Owszem jest – odparła energicznie panna Howard. – Pójdziemy do pani Latter i powiemy jej: pani, jakkolwiek z zasady jesteśmy przeciwne małżeństwu, lecz w tak wyjątkowych warunkach radzimy pani wyjść za wuja Mani Lewińskiej… On da pieniędzy, a my poprowadzimy pensję bez Malinowskiej…

      – Panno Klaro?… – zawołała zdumiona Madzia zatrzymując się na ulicy.

      – Dla niej nie ma innego wyjścia, tylko małżeństwo z tym dziadem – upierała się panna Howard.

      – Ależ, co pani mówi… Skąd znowu małżeństwo z wujem Mani?…

      Teraz panna Klara wybuchnęła zdziwieniem.

      – Jak to – rzekła – więc pani nawet o tym nie wie, o czym wszyscy mówią?… Doprawdy, pani dziczeje na pensji!

      I zanim doszły do domu, opowiedziała Madzi plotki krążące w rozmaitych kołach towarzyskich na rachunek pani Latter. Dodała, że sfery konserwatywne są bezwarunkowo za małżeństwem pani Latter z Mielnickim, że radykalna młodzież drwi sobie z małżeństw, które w przyszłej ludzkości muszą być zniesione, lecz że umiarkowany odłam stronnictwa emancypacji kobiet radzi tymczasem zachować małżeństwa jako formę przejściową.

      Zakończyła wreszcie, że lubo sama jest radykalistką, jednak potrafi uszanować zdania uczciwych konserwatystów i nawet byłaby gotowa poddać się decyzji umiarkowanego odłamu emancypacji kobiet, gdyby na drodze życia spotkała nadzwyczajnego mężczyznę. Dla zwyczajnych bowiem mężczyzn nie poświęciłaby się, ponieważ są to nikczemnicy i głupcy, z których żaden nie potrafi ocenić kobiety wyższej ani jej potrzeb.

      Nigdy panna Howard nie była tak wymowną i nigdy Madzia nie czuła takiego rozbicia myśli jak po tym spacerze. Niby zygzaki błyskawic latały jej po głowie wspomnienia – to grubego Mielnickiego, to panny Malinowskiej, to pracujących kobiet, którym nie wolno mieć dzieci, to znowu rozmaitych kół towarzyskich: konserwatywnych, radykalnych i umiarkowanie emancypacyjnych. Wszystko to paliło się, trzaskało, brzęczało tworząc chaos, poza którym w sercu Madzi kryła się troska o panią Latter.

      „Boże, co będzie z nią i jej dziećmi?…” – myślała.

      Gdy zaś położyła się wieczorem do łóżka, opanował ją gniew na pannę Malinowską.

      „Dlaczego ona mówi, że kobieta pracująca nie powinna mieć dzieci?… Cóż to, czy kobiety wiejskie nie pracują, a jednak są matkami… Dzieci to takie miłe, takie kochane stworzenia… Wolałabym umrzeć…”.

      Zamknęła oczy i – przyśnił się jej pan Kazimierz.

      18. Kara za niedołęstwo

      Zajęta myślami o przyszłości pani Latter, Madzia nazajutrz i następnych dni nie zauważyła, że coś knuje się na pensji. Widziała rozdrażnienie panny Howard, słyszała szepty dam klasowych, nieraz obiło się o jej uszy słówko tej lub owej pensjonarki: „intrygant!”, „niedołęga!” – ale nie przywiązywała do tego znaczenia.

      Dusza jej była przesycona niepokojem o panią Latter, o Helenkę, nawet… o pana Kazimierza, którym, według przepowiedni panny Malinowskiej, groziła ruina… Cóż więc mogło ją obchodzić, że kogoś nazywają intrygantem i niedołęgą, że cała pensja o czymś szepcze?… Alboż ona sama nie była pełna jakichś tajemniczych szeptów, nad którymi górowały dwa zdania:

      „Rola pani Latter skończyła się nieodwołalnie”.

      „Kobiety pracujące nie powinny mieć dzieci”.

      Słowa te wydawały się Madzi okrutnymi; tym okrutniejszymi, że kochała panią Latter jak drugą matkę, a najwięcej kochała ją za to, że ma dzieci.

      „Jak można – myślała sobie – z taką straszną obojętnością odmawiać praw do życia istotom malutkim i niewinnym, których dusze, być może, krążą nad nami upominając się o przyjście na świat, o chrzest i wiekuiste zbawienie?… Jak można przed nie urodzonymi zamykać wieczność tylko dlatego, ażeby nam było dobrze?…”.

      Wspomnienie panny Malinowskiej, która tak spokojnie rzucała wyrok zagłady na nie urodzonych, napełniało Madzię trwogą. Zdawało jej się, że łagodna i zacięta blondynka wypowiada wojnę samemu Bogu.

      „Wolałabym umrzeć aniżeli coś podobnego pomyśleć” – mówiła w duchu.

      A tymczasem około niej szeptano o jakimś intrygancie i niedołędze. Lecz gdy Madzia zbliżyła się do grupy pensjonarek, dziewczynki milkły, choć w ich oczach można było wyczytać, że mówią o czymś ważnym.

      Raz doleciał Madzię frazes:

      – Jej panna Howard nie kazała… Ona jest tak łagodna, że może wszystko zepsuć…

      Madzia machinalnie spojrzała na dowodzącą pensjonarkę, która uciekła. Lecz i te zdania odbiły się od jej uwagi jak piłka od ściany.

      W następną sobotę dyżurowała Madzia w czwartej klasie, gdzie od godziny dziesiątej do jedenastej Dębicki miał wykładać botanikę. Siedziała na krześle haftując coś, pogrążona w myślach, gdyż klasa była spokojna.

      Po dzwonku nauczyciel języka niemieckiego opuścił salę, a w parę minut wszedł Dębicki. Był jak zwykle zakłopotany, idąc podnosił kolana bardzo wysoko, okrążył katedrę, potknął się na stopniu, co rozśmieszyło pensjonarki, i zapisał się w dzienniku.

      Potem rzekł cichym głosem:

      – Panna Kolska…

      – Nic nie mów!… Nie umiesz!… – zaszemrano w klasie.

      Madzia spojrzała po sali. Większa część uczennic miała spuszczone głowy, lecz w ostatnich ławkach było widać rozognione twarze i błyszczące oczy.

      Dębicki zamyślił się, przewracał kartki dziennika, bawił się piórem, lecz stopnia uczennicy nie zapisał.

      – Panna Siewierska… – odezwał się po chwili.

      – Nic nie mów!… Nieprzygotowana!… – odezwały się głosy panienek, tym razem liczniejsze i silniejsze niż poprzednio.

      Dębicki podniósł się z fotelu i patrząc na rzędy pochylonych główek rzekł spokojnie:

      – Moje panie, cóż to znaczy?…

      – Nic nie rozumiemy… Nudne lekcje…

      – Nie rozumiecie, panie, botaniki?…

      – Nic, ale to nic nie rozumiemy!… – zawołał cienki głos. A po nim chór:

      – Nie rozumiemy… Nie chcemy…

      Dębickiemu twarz zrobiła się szarą, nos trochę posiniał. Zachwiał się, odetchnął parę razy, jakby mu zabrakło powietrza, a w jego oczach błysnęła trwoga. Lecz uspokoił się, zeszedł z katedry, stanął przed pierwszymi ławkami i pokiwawszy СКАЧАТЬ