fotografii z czasów dzieciństwa. [przypis edytorski]
2
doktór – dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
3
marka (tu daw.) – znaczek pocztowy. [przypis edytorski]
4
strejk (daw., z ang. strike) – strajk, protest pracujących. [przypis edytorski]
5
kinematograf (daw.) – kino. [przypis edytorski]
6
budżet – tu: plan wydatków finansowych, pieniądze przeznaczone na wydatki; pozycja w budżecie – zakup zaplanowany i wykonany w ramach budżetu; tu mowa o tym, że w budżecie Maciusiowego królestwa była zarezerwowana pewna suma pieniędzy na zakup cukierków dla sierot w każde święta. [przypis edytorski]
7
wyjednać – uzyskać (zgodę), namówić kogoś. [przypis edytorski]
8
dlatego (…) bo – dziś popr.: dlatego że. [przypis edytorski]
9
doktór – dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
10
ogród – dziś w tym znaczeniu częściej: park. [przypis edytorski]
11
dojść – tu w znaczeniu: podejść. [przypis edytorski]
12
kawaler – tu: dawna forma grzecznościowa, używana wobec chłopca, zbyt młodego, by zwracać się to niego: pan. [przypis edytorski]
13
bawił się razem – zdanie urwane: bawił się razem z nią; bawił się w grupie. [przypis edytorski]
14
zaczadzić się – umrzeć od zatrucia czadem, czyli tlenkiem węgla, który wydziela się, kiedy coś się pali przy małej zawartości tlenu, np. w niewywietrzonym pomieszczeniu. W czasach, kiedy powstała książka o Maciusiu, większość domów (i pałaców) była ogrzewana piecami, w których palił się węgiel lub drewno. [przypis edytorski]
15
tłomaczyć – dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]
16
kajet (daw., z fr. cahier) – zeszyt. [przypis edytorski]
17
cztery lat – dziś popr.: cztery lata. [przypis edytorski]
18
tatuś (…) jest wojskowy – dziś popr. forma z orzecznikiem w N.: tatuś jest wojskowym. [przypis edytorski]
19
jakeś się tu dostał – dziś raczej: jak się tu dostałeś. [przypis edytorski]
20
stropić się – zmartwić się i stracić pewność siebie. [przypis edytorski]
jestem wojskowy – dziś popr. forma z orzecznikiem w N.: jestem wojskowym. [przypis edytorski]
23
chłopcy krzyczeli na cały głos: „Dodatek nadzwyczajny” – w I połowie XX w. nie istniała jeszcze telewizja ani Internet, wiadomości przekazywane były przez gazety, które sprzedawali na ulicach chłopcy, zwani gazeciarzami. Gazeciarze zachęcali kupujących, wykrzykując głośno tytuły najciekawszych artykułów. Jeżeli po wyjściu gazety z drukarni wydarzyło się coś ważnego, redakcja gazety w pośpiechu przygotowywała dodatkowe wydanie, nazywane dodatkiem nadzwyczajnym, z opisami tych wydarzeń. [przypis edytorski]
24
parowóz – lokomotywa napędzana silnikiem parowym. W piecu wewnątrz takiej lokomotywy palił się węgiel, podgrzewał wielki kocioł wody, a woda pod postacią pary wylatywała na zewnątrz, poruszając koła lokomotywy. Takie lokomotywy woziły wagony kolejowe przez cały wiek XIX, były też wtedy uważane za symbol postępu i nowoczesności. W XX w. stopniowo zastąpiły je lokomotywy elektryczne i spalinowe. Ostatnia w Europie linia kolejowa obsługiwana przez lokomotywy parowe działała do 2014 r. w Polsce, łączyła miasta Leszno i Wolsztyn, w którym też odbywają się co roku Parady Parowozów. [przypis edytorski]
25
ciężyć – dziś: ciążyć. [przypis edytorski]
26
taką jest moja prośba – dziś popr. forma: taka jest moja prośba. [przypis edytorski]
27
pan chcesz – dziś popr. forma grzecznościowa: pan chce. [przypis edytorski]
28
Jestem prawnukiem Juliana Zwycięzcy – Maciuś był prawnukiem Pawła Zwycięzcy i wnukiem Juliusza Cnotliwego. Być może Maciusiowi pomyliły się imiona przodków w chwili napięcia. [przypis edytorski]
29
posłowie państw – dziś raczej: ambasadorowie. [przypis edytorski]
30
tytuń (daw.) – dziś popr.: tytoń. [przypis edytorski]
karabina – dziś popr. forma D. lp: karabinu. [przypis edytorski]
39
zwrotniczowa – żona zwrotniczego, pracownika kolei obsługującego zwrotnicę, która pozwala kierować pociągi na właściwy tor w miejscu, gdzie droga się rozwidla. [przypis edytorski]
40
ubrać mundur (reg.) – założyć mundur, ubrać się w mundur. [przypis edytorski]
41
wytłomaczyć – dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
pan obraziłeś – dziś popr. forma grzecznościowa: pan obraził. [przypis edytorski]
46
telefonistka – dawniej centrale telefoniczne obsługiwały żywe osoby: po podniesieniu słuchawki trzeba było poprosić telefonistkę w centrali o połączenie z odpowiednim numerem. [przypis edytorski]
47
błękitna krew – nawiązanie do poetyckiego przekonania, że osoby z rodzin arystokratycznych (królowie, książęta, hrabiowie itp.) mają krew błękitną, a nie czerwoną jak zwykli ludzie. [prz
СКАЧАТЬ
