Ernest Hemingway. Отсутствует

Чтение книги онлайн.

      Przedstawiony mural to reprodukcja olejnego obrazu, który artysta namalował w hołdzie ofiarom zbombardowanej przez Luftwaffe baskijskiej Guerniki i jedna z najbardziej sugestywnych form symbolicznego przekazu niewypowiadalnego, niemożliwego do zamknięcia w zrozumiałych, przedwojennych kategoriach doświadczenia rozpadu niegdyś (pozornie) spójnej rzeczywistości. Ciemności, która zapadła, kiedy światłość i cień przestały być już rozróżnialne, nie rozprasza mizerne sztuczne słońce – wielka zdobycz postępu – elektryczna żarówka. Technologia, niegdyś światło nadziei, okazała się błędnym ognikiem, który zaślepiwszy ludzkość, wprowadził ją w mrok. Jednak nawet ciemność nie jest tu jednolita. Obraz sprawia wrażenie strzaskanego lustra, połamanej układanki, w której żadna część nie pasuje do innej, bo strzaskane lustro odbija strzaskany świat: nie można go już poukładać z fragmentów, które przetrwały katastrofę. Z kawałków można wyczytać kres: umierający wojownik dzierży w dłoni pęknięty miecz; kobieta z martwym dzieckiem w ramionach wykrzykuje swoją rozpacz ku niesłyszącemu niebu; mężczyzna wznosi ku nieistniejącemu Bogu ręce w błagalnym geście; inni w chaotycznej ucieczce próbują oświetlić sobie drogę naftową lampką, której płomień – choć mdły i niezdolny, by przebić mrok – daje nadzieję. Z ciemności wyłaniają się potwory: zwierzęce hybrydy, elementarne instynkty, które dominują nad koszmarną sceną chaosu, przerażenia i zniszczenia, tratując wszystko i wszystkich na swej drodze. Kosmos odzwierciedlony w spękanym lustrze Picassa rozpadł się na zawsze – i to właśnie kosmos Hemingwaya105.

      Zagubieni pośród fiesty

      Kiedy więc Gertruda Stein wypowiada ostre zdanie pod adresem Ernesta Hemingwaya i całego jego pokolenia, zwraca się bezpośrednio do człowieka, który sam walczy o sens swojej rzeczywistości, o posklejanie świata roztrzaskanego jak lustro potężnym ciosem wojennego doświadczenia. Rozczarowany i sfrustrowany Hemingway ze złością odrzuca „całą tę gadkę o straconym pokoleniu i wszystkie zafajdane, proste etykietki”, jednak wkrótce odwoła się do rozmowy ze swoją mentorką, czyniąc słowa, które tak bardzo go zabolały, mottem swojej powieści Słońce też wschodzi. „Wy wszyscy jesteście straconym pokoleniem”, mówi Gertruda Stein, ale przecież, jak zauważa Eklezjastes, twórca drugiego, równoległego epigrafu, „pokolenie przychodzi i pokolenie odchodzi, a ziemia trwa po wszystkie czasy. Słońce wschodzi i zachodzi i na miejsce swoje spieszy z powrotem, i znowu tam wschodzi”. Przyjdą kolejne generacje, które z nową energią i wiarą będą budować codzienność, a potem także i one odejdą, by zastąpiły je następne. Nieustanny, niezależny od ludzkich dążeń cykl natury w wizji Eklezjastesa relatywizuje wypowiedź Stein, bo – po pierwsze – czymże jest jedno pokolenie wobec wiecznego kosmicznego porządku, a po drugie – jak sam Hemingway zauważa w swoich wspomnieniach – każde pokolenie, także pokolenie Gertrudy Stein, jest w pewnym sensie „stracone”.

      Zestawienie słów poetki z refleksją Eklezjastesa w podwójnym motcie nie kończy wszelako intelektualnego dialogu Hemingwaya z Gertrudą Stein. Wręcz przeciwnie – stanowi faktyczny wstęp do tego, co amerykański twórca ma do powiedzenia o skutkach wojennej traumy. Sformułowanie: „Wy wszyscy jesteście straconym pokoleniem” nabiera bowiem innego sensu w kontekście powieści odczytywanej nierzadko jako powieść z kluczem, która w całości oscyluje wokół idei zagubienia/zgubienia się/pogubienia się, czyli sytuacji, kiedy wyczerpał się język pozwalający rozumieć wskazówki, a w ciemnościach rozbitego na kawałki świata nie sposób dostrzec „znaków drogi”. „Stracone pokolenie” to w powieści pokolenie zagubione, zdezorientowane, niezdolne do tego, by nazwać własne cele. Jeżeli bowiem „drogowskazy” przestają być czytelne, to przestają znaczyć; kiedy pamięta się o tym, że te dawniej czytelne wskazały drogę prowadzącą do bezmiaru cierpienia, nie sposób podjąć decyzji o tym, dokąd СКАЧАТЬ