Где, когда и как родился мугам. Тариел Азертюрк

Чтение книги онлайн.

      Qəzəl 3

      1. Aya Enlil, kürdür, an ki, şax e, pad aça

      (Aya Enlil, bu ki, ilacdır, budaq almaz təki çiçək aça),

      2. Əbcu əkir ki, ağacu şum uranda bara mahcu (və ya dərə məhsul).

      (Ağsaqqal əkir ki, ağacı, şum zamanı məqsədə bara – çata – məhsul dərə).

      3. Şum uri eşcə, mən bir kal-kal alam, şuluxçi bir maham,

      (Şum yumrularına hamar çəkəndə, mən bir kal-kal alam, şuluxçu bir məxluqam),

      4. Əkürsə bir qələm ki, adam, nika (havayı) gedib bəyəm?

      5. İsmə Dağan, qış xurməsi bəzi xarabsa, say e, say cütdəyəm.

      6. Enlil İsmə Dağan, tum u ki, ağaca nəmlük ala,

      7. Ana-bala təkin bir hara süd.

      (Ana balanı isti südü ilə qidalandıran təki, toxum da ağacı yerdəki nəm rişə ilə qidalandırır).

      8. Xışçı gəlsə, cütdə biyim.

      Hər şeydən əvvəl onu qeyd edək ki, MUSİQİ sözünün özü “şumerlərdən” (qədim türklərdən) alınmadır. Halbuki dünya ensiklopediyaları təsdiq edir ki, söz öz kökünü yunan dilindəki μουσική мosike-dən alır. Haqlıdırlar. Şərtsiz, bütün Avropa dilləri minlərlə məişət sözlərini və əsasən elmin bütün sahələrinin, xüsusilə, tibb və musiqi terminlərinin çoxunu latın, yunan dillərindən alıblar. Avropalılardan Şərqə, xüsusən “şumerlərə” coğrafi məkanca tarixən ən yaxınları da elə məhz yunanlar olublar. Türk mənşəli etruskların isə latınlılarla bir dövlətdə yaşadıqlarını, bu günkü italyanlıların çoxunun kökündə durduqları faktı çox gizli mətləblərdən xəbər verir. Ona görə də avropalıların musiqi terminini yunanlardan aldıqları fikri həyatı reallığın əksidir. Bununla belə, mixi yazıların yeni oxunuşu bizə daha dərin köklü mətləblərdən danışır.

      Digər ulu yazarımız Şəmsi Ədəd Abi ərəbin onun Türükkü (Türk) adlandırdığı millətinin başına gətirdiyi fəlakətdən qəzəblənərək, ona üz vermiş faciəni bir anlığa unutmaq üçün musiqiyə və bir cam şəraba müraciət edir: