Бақытты болуды ұйреніңіз! Сенімділік құпиялары. Нарша Булгакбаев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ style="font-size:15px;">      Бақыттың болмысы, табиғаты жəне оған жетуі туралы философиялық ғылым бар. Кейбір философтар бақытты өмірдің моральдық мақсаты немесе кездейсоқтық аспектісі ретінде түсінуге болады деп санайды; Шынында да, көптеген еуропалық тілдерде «бақыт» термині сəттіліктің синонимі болып табылады.

      Осылайша, философтар əдетте бақыт дегеніміз не жақсы көңіл күй, адамға жақсы нəтиже беретін өмір деп түсіндіреді. Бақытқа жетудегі прагматикалық (ақиқат пен семантикалық мəннің критерийі ретінде практикаға негізделген философиялық ағым) алаңдаушылықты ескере отырып, психологиядағы зерттеулер көптеген заманауи философтарға өз теорияларын əзірлеуде басшылық етті. Демокрит (шамамен б. з. б. 460 – 370 ж.) «көңілділік» құндылығына ерекше мəн бергендіктен «күлкі философ» деген атпен танымал.

      Бақытқа апаратын барлық нəрсені басқа адамдарға емес, өзіне байланысты ететін адам бақытты өмірдің ең жақсы жоспарын таңдаған. – Платон, «Республика»

      Платон (шамамен б. д. д. 428 – 347 ж.) Республикада білім мен ізгілікке берілген өмір, бақыт пен өзін-өзі жүзеге асыруға əкеледі деп үйретеді. Бақытқа жету үшін адам материалдық дүниедегі өзгерістерге иммунитетке ие болып, идеялар патшалығында өмір сүретін мəңгілік, өзгермейтін формаларды білуге ұмтылуы керек. Федрдің күйме аллегориясы Платонның ішкі бақытқа қалай жетуге болатыны туралы ең маңызды ілімі болса керек. Платон əлеуметтік бақыт азаматтардың бір-біріне əділ қарым-қатынасынан, ізгі өмір сүруінен жəне əрқайсысы өзінің əлеуметтік функциясын адал орындауынан туындайды деп есептейді. Аристотель (б.з.д. 384 – 322 ж.) этика, метафизика, биология жəне ботаника пəндерінде ежелгі грек ғалымы болып саналды. Аристотель эвдаймонияны адамның ойы мен іс-əрекетінің мақсаты деп сипаттады. Eudaimonia жиі «бақыт» деп аударылады, бірақ кейбір ғалымдар «адамның гүлденуі» дəлірек аударма болуы мүмкін деп санайды. Нақтырақ айтқанда, eudaimonia адамзат белсенді түрде ұмтылып, қол жеткізе алатын болмыстың оң жəне құдайлық күйін білдіреді. Бұл күй адам үшін ең жағымды екенін ескере отырып, көбінесе бақыт сөзін жеңілдетеді. Дегенмен, Аристотельдің бұл терминді Никомахейлік этикадағы қолдануы бақыт деген жалпы ұғымның шеңберінен шығады. Никомахейлік этикада Аристотель көптеген мақсаттар шын мəнінде тек аралық мақсаттар болып табылатынын жəне олар жоғары мақсаттарға жетуге мүмкіндік беретіндіктен ғана қалағанын көрсетеді. Демек, байлық, ақыл-ой, батылдық сияқты нəрселер басқа нəрселерге қатысты ғана бағаланады, ал эвдаймония өз алдына жалғыз құнды нəрсе. Аристотель адамның бақытты болуы үшін ізгілік қажет деп есептеді жəне ізгілік болмаса, ең бастысы – қанағат пен разы болу деп есептеді. Аристотельдік этикада ізгілікке жету «не істеуім керек» дегеннен гөрі «мен қандай болуым керек» деген сұрақты қоюды қамтиды. Толық ізгі адам эвдаймонияға қол жеткізген адам ретінде сипатталады, сондықтан ол сөзсіз бақытты болады. Цинизмнің СКАЧАТЬ