Hava kitabı. Diana Craig

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ aynı bölgeye doğru ilerlemesine verilen addır. Aynı bölgeye çok fazla hava kütlesi geldiğinden sadece yukarıya ilerleyebilirler. Böylece gelen hava yukarıda bulunan havayı iter.

      Siklon (Alçak Basınç Merkezi): Belirli bir bölgedeki alçak basınç merkezine verilen addır. Hava haritalarında AB (alçak basınç) olarak gösterilir.

      İşba (Çiy) Noktası: Soğuk havanın ısındığı ve içerisindeki hava buharının küçük su damlacıkları haline geldiği sıcaklığa verilen addır. Bu anlamda gökyüzünü düşünürsek bulutlar aklımıza gelecektir.

      Depresyon (Alçak Basınç Merkezi): Hayır, havadan uzun süre söz ettiğinizde çevrenizdekilerin hissedeceği şeyi kastetmiyoruz. Depresyon aynı zamanda alçak basınç merkezi veya siklonun başka bir adıdır.

      İzobar: Hava haritalarında aynı hava basıncına sahip noktaları birleştiren çizgiye verilen addır. (resme bakınız)

      Yağış: Havadan aşağı düşen suya verilen süslü bir addır. Bir başka deyişle; yağmur, dolu veya kar…

      Sıcak Hava Cereyanı: Sarmallar halinde yükselen sıcak hava kütlesidir. Yırtıcı kuşlara veya sıcak hava cereyanlarının tepesinde oluşan kümülüs bulutlarına (pamuktan büyük toplara benzerler) bakarak sıcak hava cereyanları hakkında bilgi edinebilirsiniz.

      3. BÖLÜM: HAVA VE RÜZGÂRLAR

      6. Cephelerden Ayrılmayın! Hava Cepheleri Nelerdir?

      Hepimiz soğuk ve sıcak hava cephesi kelimelerini duymuşuzdur. Ama ne anlama geldiklerini biliyor muyuz? Hava tahmini yapmak isteyen biri için (acemi veya usta olması fark etmez) cephelerin nerelerde olduğunu ve oluşma sebeplerini bilmek çok önemlidir.

Gidiş Dönüş

      Sıcak hava yükselir ve soğuk hava alçalır. Bunun sonucunda farklı hava basınçları ortaya çıkar. Buraya kadar her şey tamam, fakat iş burada bitmiyor. Hava kütleleri dikey hareket etmenin yanında yatay da hareket ederler. Aslında hepsi hava sıcaklıklarını eşitlemek isteyen atmosfere ait termostatik kontrol sisteminin bir parçasıdır. Dünyanın en sıcak bölgesi olan ekvatordaki hava ısınır, yükselir ve dünyanın en soğuk bölgesi olan kutuplara doğru hareket eder. Orada soğuyan hava en sonunda alçalır. Daha sonra bu soğuk hava kütlesi ekvatora geri dönüp orada yükselen sıcak havanın yerini alır. Dünyanın dönüş hareketi ve diğer birçok sebepten dolayı hava dolaşımı bölgeleri oluşmuştur. O zaman havaya bakarak “gelen gelsin, giden gitsin” diyelim.

Nemli Hava mı? Kuru Hava mı?

      Havanın üzerinden geçtiği yüzey de hava durumunu etkileyen unsurlardan biridir. Okyanus ve denizlerin üzerinden geçen “denizel” hava daha nemli olurken, karaların üzerinden geçen “karasal” hava nispeten kuru olur. Aşağıda verilen terimleri bir sohbet ortamında gelişigüzel kullanarak öğrendiklerinizi gösterme fırsatı bulabilirsiniz:

      Denizel tropikal, sıcak ve nemli bir hava kütlesidir.

      Karasal tropikal, sıcak ve kuru bir hava kütlesidir.

      Denizel kutbi, soğuk ve oldukça nemli bir hava kütlesidir.

      Karasal kutbi, soğuk ve kuru bir hava kütlesidir.

İki Hava Kütlesi Arası

      Soğuk kutup havası, sıcak tropikal havaya karışamaz. Bu yüzden iki hava kütlesi arasında “cephe” denilen bir geçiş bölgesi vardır.

      • Soğuk hava kütlesi sıcak hava kütlesinin yerini alıyorsa soğuk cephe oluşur. Soğuk cephe, hava haritasında cephenin hangi yöne hareket ettiğini gösteren mavi üçgenli bir çizgiyle gösterilir.

      • Sıcak hava kütlesi soğuk hava kütlesinin yerini alıyorsa sıcak cephe oluşur. Hava haritalarında sıcak cephe, ilerlediği yönü belirten kırmızı yarım dairelerin olduğu bir çizgiyle gösterilir.

      Hava Değişikliği

      Cepheler hava değişikliklerini bildirdiği için hava tahmincileri için büyük öneme sahiptir. İki cephe türü de getirdikleri bulut ve yağmurlardan dolayı artan bir nemliliğe neden olsa da soğuk cephelerde sıcaklıklarda düşüş yaşanırken sıcak cephelerde de hava sıcaklığı artar.

Zamansız Yağan Yağmur

      Cephelerin sürekli yer değiştirmesi değişken hava koşullarına neden olabilir. Bu duruma, tahmin edilemeyen hava koşullarıyla ünlü Britanya’da kış aylarında sıkça rastlanır. İngilizlerin yaz havası da bir o kadar değişken olabiliyor. Yıllar önce meteorologların aralarında yaptığı çok derin istişarelerden sonra, Kraliçe II. Elizabeth’in taç giyme töreni için en uygun tarihin 2 Haziran 1953 olacağına karar verildi. Genç kraliçenin onu destekleyen kalabalığın arasından faytonuyla geçeceği o günün yüksek bir ihtimalle güneşli olacağı tahmin ediliyordu. Halk yer tutabilmek için bir gece öncesinden geçit alanındaki kaldırımlarda gecelemişti. Tahmin edileceği üzere hava yapacağını yaptı ve büyük gün geldiğinde şiddetli bir yağmur başladı.

      Havalar Nasıl?

      Değişken havalardan mustarip olan sadece İngilizler değildi. Amerikalı yazar Mark Twain’in “Buffalo’nun havasından hoşlanmadıysanız bir beş dakika bekleyin,” dediği söylenir. Amerika’nın Chicago, Boston ve Washington şehirlerinden tutun da Avustralya’nın Melbourne şehrine kadar birçok bölge aynı durumdan mustarip… Bu gibi bölgelerde havanın değişme süresi 5 ila 20 dakika arasında olabiliyorken bazen tüm gün değişmediği de olabiliyor.

      7. Rüzgârla Alakalı Her Şey

      Meltem, bora ya da fırtına… Adı ne olursa olsun tüm rüzgâr çeşitleri süratle ilerleyen hava kütlelerinden ibarettir. Peki bu rüzgârların oluşmasının nedeni nedir ve neden farklı hızlarda eserler?

Boşluk Doldurmaca

      Rüzgârlar, farklı hava basınçları sonucunda oluşur. Soğuyan havanın alçaldığı yüksek basınç alanlarından, ısınan havanın yükseldiği alçak basınç alanlarına doğru hareket ederler. Bazı durumlarda rüzgârlar direkt olarak bir bölgeden diğerine doğru hareket eder. Fakat geçtikleri bölgedeki yüzeyin neden olduğu sürtünme, dünyanın dönme hareketi ve Coriolis (merkezkaç) kuvveti rüzgârı etkiler ve yönünü değiştirir.

      Sonuç olarak kuzey yarımkürede yüksek basınç merkezinden çıkan rüzgârlar yukarıdan aşağıya kendi etrafında dönerek saat yönünde (antiksiklonik yönde) hareket eder, alçak basınç merkezinden çıkan rüzgârlar ise yine kendi etrafında, saat yönünün tersinde (siklonik yönde) hareket eder. Ekvator’un güneyinde ise tam tersi görülür. Genel olarak hava basınçları arasındaki fark ne kadar fazla olursa ortaya çıkan rüzgâr da o kadar şiddetli olur. Basit, değil mi?

      “Rüzgâr doğudaysa,

      Kötü haberdir canlılara.

      Rüzgâr kuzeydeyse,

      Balıkçıya iş yok öyleyse.

      Rüzgâr СКАЧАТЬ