Капитан Грант болалари. Жюль Верн

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ uchib yurib, yerdagi eng mayda-chuyda narsalargacha ko‘rib turadi, bunga tabiatshunos olimlar g‘oyat hayron qoladilar.

      Bu kondor nimani ko‘rgan bo‘lishi mumkin? Ehtimol, u Robert Grantning jasadini ko‘rib qolgandir?

      ‒ Kim bilsin! – deb takrorladi Glenarvan bahaybat qushdan ko‘z uzmay.

      Kondor esa goh tekis parvoz qilib, goh bo‘shlikka otilgan jonsiz narsadan pastga otilib yaqinlashib kelaverdi. Mana, yerdan yetti yuz futcha yuqorida u katta doira yasab, charx ura boshladi. Endi kondorni yaxshilab ko‘rib olish mumkin edi: keng yozilgan zo‘r qanotlari o‘n besh futdan ham uzun edi; kondor qanotlarini deyarlik qoqmay parvoz qilib yurardi, chunki mayda hasharotlarning havoda birpas uchishi uchun ming martalab qanot qoqishi kerak bo‘lsa, katta qushlar g‘oyat xotirjamlik bilan uchib yura oladilar.

      Mayor bilan Vilson o‘z karabinlarini qo‘lga oldilar. Glenarvan imo bilan ularni to‘xtatdi. Kondor Kordilerning sayohatchilarimiz turgan yerdan chorak milcha naridagi odam bolasi chiqa olmaydigan bir cho‘qqisi ustida aylana boshladi. Kattakon qush qo‘rqinchli changallarini goh yig‘ib olib, goh pastga osiltirib va o‘tkir tumshug‘ini silkib-silkib, haddan tashqari tez uchib yurardi.

      ‒ O‘sha yerda! O‘sha yerda! – deb qichqirdi Glenarvan.

      Uning miyasiga lop etib bir fikr keldi.

      ‒ Agar Robert tirik bo‘lsa! – deb qichqirdi u dahshat bilan. – Bu qush… Otinglar, do‘stlarim, otinglar!

      Lekin endi vaqt o‘tgan edi: kondor baland qoyalar orqasida g‘oyib bo‘ldi. Asrlardek tuyulgan birgina sekund vaqt o‘tdi… Kattakon qush yana ko‘rindi, u yukning og‘irligidan ilgarigidan ko‘ra sekinroq uchib borardi.

      Odamlar dahshat bilan qichqirib yubordilar – kondorning changalida jonsiz bir jasad, Robert Grantning jasadi osilib yotardi. Yirtqich qush bolani kiyimidan changallab ko‘targan holda bir yuz ellik futcha balandlikda parvoz qilib lager tepasidan o‘ta boshladi. U sayohatchilarni ko‘rib qoldi-da, bu yerdan tezroq qochib qolish uchun qanotlarini zo‘r berib qoqa boshladi.

      ‒ A-a! – deb qichqirdi Glenarvan. – Bu qushga yem bo‘lguncha Robertning jasadi qoyalarga urilib parcha-parcha bo‘lsin…

      Glenarvan gapini tugatmay, Vilsonning qo‘lidagi karabinni tortib oldi-da, kondorni nishonga ola boshladi, lekin qo‘llari titrar, ko‘zi tinar edi, shuning uchun u qushni nishonga ololmadi.

      ‒ Menga qo‘yib bering, – dedi mayor.

      So‘ng xotirjam, o‘ziga ishongan Mak-Nabbs kondorni nishonga ola boshladi: qush endi uch yuz futcha masofada uchib borardi.

      Lekin mayor karabin tepkisini bosishga ulgurmay, vodiy ichkarisida o‘q ovozi yangradi; katta-katta ikki bazalt qoya orasidan oppoq tutun ko‘rindi, qoq miyasidan o‘q yegan kondor qanotlarini keng yoygan holda, aylanib-aylanib, parashyutdek sekin-asta pastga tusha boshladi. U o‘ljasini changalidan chiqarmay, tik ketgan ariq labidan ikki yuz futcha nariga beozor kelib tushdi.

      ‒ Endi gap bizda qoldi! Bizda! – deb qichqirdi Glenarvan.

      Shunday dedi-yu, xaloskor o‘q qayerdan uzilganini ham surishtirmay, kondor tomonga chopdi. Hamrohlari ham uning ketidan yugurdilar. Ular yetib borganlarida qush allaqachon o‘lgan edi. Robertning gavdasi esa uning keng qanotlari ostida deyarlik ko‘rinmasdi.

      Glenarvan bola ustiga otildi, uni kondor changalidan ajratib olib, o‘t ustiga yotqizdi-da, qimir etmay yotgan bolaning ko‘kragiga qulog‘ini tutdi.

      Odamzotning og‘zidan hali bunchalik xursandlik qichqirig‘i eshitilmagan bo‘lsa kerak.

      ‒ Tirik ekan! Tirik! – deb qichqirdi Glenarvan.

      Bir zumda Robertning kiyim-boshlarini yechib oldilar, yuziga muzdek suv sepdilar. Bola qimirladi, ko‘zini ochdi, Glenarvanni tanib:

      ‒ Ha, ser, bu sizmisiz… otajon!.. – deb shivirladi.

      Hayajondan nafasi tiqilgan Glenarvan unga javob berishdan ojiz edi: u bir mo‘jiza bilan o‘limdan qutulib qolgan bola oldiga tiz cho‘kib, sevinchdan ho‘ngrab yig‘lardi.

      O‘n beshinchi bob

      JAK PAGANELNING ISPAN TILI

      Bir xavfdan zo‘rg‘a qutulib qolgan Robert shu ondayoq ikkinchi xavfga duchor bo‘ldi, har qalay, bunisi undan kam emasdi: uni sayohatchilarimiz quchoqlayverib oz bo‘lmasa ezib qo‘yay deyishdi. Bola bechora hali ancha zaif bo‘lishiga qaramay, sayohatchilardan birontasi ham uni quchoqlab ko‘ksiga bosishdan o‘zini tiya olmadi.

      Lekin xursandlik bilan bunday quchoqlashlardan bemor o‘lmasa kerak, har holda, Robert tirik qoldi.

      Keyin sayohatchilar Robertning xaloskori to‘g‘risida o‘ylay boshladilar, turgan gapki, uni atrofdan eng oldin mayor axtara boshladi.

      Mayorning ko‘zi ariqdan ellik qadamcha narida, shundaygina tog‘ etagidagi tosh ustida qimir etmay turgan juda novcha bir odamga tushdi. U uzun miltiqqa tayanib turardi. Kutilmaganda paydo bo‘lib qolgan bu odamning yag‘rini keng, uzun sochlari ingichka charm qayish bilan o‘rab qo‘yilgan bo‘lib, bo‘yi olti futdan ham baland edi. Qoracha yuzi har xil bo‘yoqlar bilan: ikki ko‘zining o‘rtasi – qizil, qovoqlarining osti – qora va peshonasi oq bo‘yoq bilan bo‘yalgan edi. U Patagoniyaning chegara rayonlarida yashovchilar singari kiyingan bo‘lib, ustiga har xil jimjimador bezaklar taqib, tuyaqush tomiri bilan tikilgan guanako terisidan ajoyib plashch kiygan edi. Plashch ostidan yana tulki terisidan tikilgan kiyim ham ko‘rinib turardi. Uning ustidan belbog‘ bog‘langan bo‘lib, belbog‘da betini bo‘yash uchun ishlatiladigan har xil bo‘yoqlar solingan xaltacha osilib turardi.

      Betini har xil bo‘yoqlar bilan bo‘yab olganiga qaramay, patagoniyalik bu kishining chehrasi juda go‘zal bo‘lib, uning aqlli odam ekani yaqqol ko‘rinib turardi. U mag‘rurlik bilan qaddini tik tutgan holda endi nima bo‘lishini kutib turardi. Qimir etmay turgan bu azamat odamning gavdasiga qarab, uni sovuqqonlikni aks ettirgan haykal deb faraz qilish mumkin edi.

      Mayor patagoniyalikka ko‘zi tushishi bilanoq uni Glenarvanga ko‘rsatdi, Glenarvan esa darhol uning oldiga yugurdi. Patagoniyalik olg‘a ikki qadam tashladi. Glenarvan uning qo‘lini olib, mahkam qisdi. Eduard chaqnab turgan ko‘zlarida, butun vajohatida shunday qizg‘in minnatdorlik aks ettirdiki, patagoniyalik buni tushunmay iloji yo‘q edi. U boshini sal egib, bir necha og‘iz so‘z aytdi, lekin uning gapini mayor ham, Glenarvan ham tushunmadi.

      Shunda patagoniyalik ularga diqqat bilan qarab olgach, boshqa tilda so‘zlay boshladi, lekin u har qancha harakat qilmasin, sayohatchilar bu safar ham hech narsa tushunmadilar. Ammo Glenarvan uning gaplaridagi bir necha so‘zni ispan tilidagi so‘zlarga o‘xshatdi, u ko‘p ishlatiladigan ba’zi ispancha so‘zlarni bilar edi.

      ‒ Espanol62 – deb so‘radi u.

      Patagoniyalik boshini yuqoridan pastga silkib qo‘ydi – bu harakat barcha tillarda bir xil ma’noni bildiradi.

      ‒ Juda soz, – dedi mayor, – endi gap do‘stimiz Paganelda qoldi. U ispan tilini o‘rganib, yaxshi qilgan ekan!

      Paganelni chaqirishdi. U yugurganicha kelib, patogoniyalik oldida fransuzlarga xos nazokat bilan ta’zim qildi, lekin, turgan gapki, patagoniyalik bunday nazokatni tushunmadi. Geografga gapning nimada ekanligini tushuntirdilar.

      ‒ E, bo‘pti! СКАЧАТЬ