Үһүйээннэр, номохтор. Багдарыын Сүлбэ

Чтение книги онлайн.

      Маша Нестерова. Амма улууһа, Амма-Наахара нэһилиэгэ.

      1960-с сс. Бүлүүтээҕи педучилищеҕа II кууруска үөрэнэ сылдьан суруйбут курсовой үлэтиттэн.

      БҮӨЧЭ ОТУУЛААХ

      Бу сиргэ биир ыал Петр диэн уоллара, онуһу бүтэрэригэр, экзамен саҕана, бырааттарын кытта баран, кыракый сарай туппут. Онно уруогун аахтара үһү. Ол уол армияҕа сылдьан, кэлиэн ый аҥара хаалтын кэннэ, хайаттан суоруна таас төбөтүгэр түһэн өлбүт. Ол иһин бу сири Бүөчэ Отуулаах диэн ааттаабыттар.

      БОССООЙКО ОРОНО

      Боссоойко бандьыыт күрээн иһэн, биир хайаҕа диван курдукка, иһирик ойуур иһигэр, үрэх кытыытыгар турар сиргэ, хонон ааспыт үһү. Ол сир ол иһин итинник ааттаммыт дииллэр.

      Парасковья Кутукова. Амма улууһа, Элэһин нэһилиэгэ. 1960-с сс. Бүлүүтээҕи педучилищеҕа II кууруска үөрэнэ сылдьан суруйбут курсовой үлэтиттэн.

      ТОҤУС КЫЫҺЫН КҮӨЛЭ

      Кырдьаҕастар кэпсээннэринэн маннык. Бу күөл сүрдээх улахан күөл. Кини адьас таас хайа анныгар сытар. Ити хайа эмиэ сүрдээх үрдүк баҕайы, туруору. Манна урут биир тоҥус дьахтара олоро сылдьыбыт. Дьахтар сүрдээх хорсун эбит. Куруук тыаҕа сылдьан бултанара үһү уонна хайаттан куруук хайыһардыыра үһү. Хаһан да охтон, сүһүөҕүн сүтэрбэт эбит. Арай бу дьахтар биирдэ сүрдээҕин ыалдьыбыт. Кыһын эбит. Урукку куолутунан хайаттан хайыһарынан түһэргэ быһаарыммыт. Кини ити санаатынан хайа үрдүттэн хайыһарынан түспүт. Ол гынан баран, Эбэтин аттыгар кэлэн, охтон тобуктуу түспүт. Олус диэн ытаабыт-соҥообут. Бэйэтин наһаа кэмсиммит. Дьэ, ол курдук олорон эрэн өлбүт. Онтон ыла бу күөл, кинини кэриэстээн, күн бүгүҥҥэ диэри Тоҥус Кыыһа диэн ааттанар.

      КЫРГЫТТАР УҤУОХТАРА

      Бу сири маннык кэпсииллэр. Түөрт удаҕан кыргыттар олоро сылдьыбыттар. Төрдүөн ини-бии эбиттэр. Сүрдээх эйэлээхтик олорон иһэн, ыалдьан утуу-субуу өлбүттэр. Өлбүттэрин кэннэ төрдүөннэрин бииргэ көмпүттэрэ үһү. Ол сылдьыбыт сирдэригэр уҥуохтарын туппуттар. Ол иһин бу сири Кыргыттар Уҥуохтара дииллэр.

      ҮӨННЭЭХ КҮӨЛ

      Урут, былыыр-былыр дьон аһаан олорбут сүрдээх улахан күөлэ баар эбитэ үһү. Дьон бу күөлү сөбүлээн, ытыктаан Алаана диэн ааттыыллар эбит. Бу күөлтэн аһыыр эрэ ууларын баһаллар эбит. Уонна күһүн муҥхалыыллар үһү. Балыга туох да наһаа сүүнэ улахан эбит. Биирдэ чугас-чугас олорор икки ойуун, тыл-тылларыгар киирсибэккэ, кыыһырсыбыттар уонна, куоталаһан, үс түүннээх күнү быһа кыырбыттар. Ойууттар кыыран бүтүүлэрин саҕана абааһыларын уонна иччилэрин аҕалан охсуһуннарбыттар. Малаан ойуун Онтоко ойууну, кыыран бүтэн иһэн, хараҕын дьөлө түһэн кэбиспит. Онон Малаан ойуун кыайбыт. Бу күнтэн ылата Алаана күөл кылгаатар кылгаан испит. Устунан уолан барбыт. Бу күөл онно ньамаҕынан, бадараанынан көрө сыппыт. Онон бу күөл уута барыта үөн-көйүүр буолбут. Онтон ылата күөлү Алаана диэн ааттаабакка, Үөннээх диэн ааттаабыттар.

СКАЧАТЬ