Ирода кучи. Келли Макгонигал

Чтение книги онлайн.

      Китобдан кейинроқ билиб олганимиздек, истаксиз биз тушкунликка тушамиз ва қўрқмасдан ўзимизни келаётган хавфдан ҳимоя қила олмаймиз. Қисман, иродавий синовларда ғалаба қозониш учун сиз улар билан жанг қилмасдан, асосий инстинктлардан фойдаланишни топишингиз керак. Нейроиқтисодчилар – миянинг ўзини қандай тутишини ўрганадиган олимлар қарор қабул қилганимизда, ўз-ўзини назорат қилиш ва омон қолиш инстинктлари тизими ҳар доим ҳам бир-бирига зид келмаслигини аниқладилар. Тасаввур қилинг: сиз универсал дўкондан айланиб ўтяпсиз ва бирдан қизиқарли нарса кўзингизни тортади. Сизнинг ибтидоий миянгиз: "Буни сотиб ол!" дея гиж гижлайди. Сиз нарх ёрлиғини текширасиз: $199,99. Ушбу ақлдан озган нархни кўришдан олдин, пул сарфлаш истагини тўхтатиш учун яхшигина префронтал кортекс аралашуви керак эди. Aммо тўсатдан мия нархга инстинктив оғриқли жавобни қайд этади. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, айнан шундай бўлади: мия таъсирчан нарх ёрлиғини ошқозонга жисмоний зарба сифатида қабул қилиши мумкин. Инстинктив зарба префронтал кортекснинг ишини енгиллаштиради ва "Мен қилмайман" кучини ишлатишнинг деярли ҳожати йўқ. Ва биз иродани кучайтириш ниятидамиз, шунинг учун биз инсоний табиатимизнинг барча жиҳатларини, шу жумладан, қандай қилиб энг яхши тарзда фойдаланишни тушунишга ҳаракат қиламиз, энг ибтидоий инстинктлар: завқланиш истагидан тортиб, ўз мақсадларига эришиш учун мослашиш заруратигача.

      Ирода кучининг биринчи қоидаси: ўзингни тани

      Ўз-ўзини назорат қилиш инсониятнинг энг ажойиб янгиланишларидан биридир, аммо бу биз фахрланадиган ягона нарса эмас. Бизда ўз-ўзини англаш ҳам бор – ўз фаолиятимизни кузатиш ва уларни нима учун қилаётганимизни тушуниш қобилияти. Баъзида биз ўз ҳаракатларимизни олдиндан айтиб беришга муваффақ бўламиз ва бу фикримизни ўзгартириш учун ажойиб имкониятдир. Кўринишидан, ўз-ўзини англаш даражаси фақат одамларда мавжуд. Aлбатта, дельфинлар ва филлар кўзгуда ўзларини танийдилар, аммо ҳозиргача улар ўз-ўзини билишга уринишда ўз қалбларига қарашлари ҳақида ҳеч қандай далил топилмади.

      Ўз-ўзини англашсиз, ўз-ўзини назорат қилиш фойдасиз бўлади. Сиз ирода кучини талаб қиладиган қарор қабул қилганингизда эътибор беришингиз керак, акс ҳолда мия индамасдан осонроқ бўлган нарсани танлов қилади. Ёмон одатидан воз кечмоқчи бўлган чекувчини тасаввур қилинг. У кашандаликнинг энг кичик ҳолатларини кузатиши ва улар нимага олиб келиши мумкинлигини тасаввур қилиши керак (мана у совуқда ташқарида туриб, чақмоқ тошдан фойдаланяпти). У шунингдек, агар бу сафар васвасага берилса, эртага яна чекишини тушуниши керак. Ва келажакка бироз узоқроқ назар ташлаб, қиз кўрадики, худди шу руҳда давом этса, у валеология бўйича маърузаларда тинглаб эшитгани барча ёқимсиз даҳшатли касалликларнинг гулдастасини орттириши мумкин. Бундай тақдирдан қочиш учун у чекмасликни онгли равишда танлаши керак. Ўз-ўзини англамаса, у ҳалокатга учрайди.

      Ҳамма нарса оддийдек туюлади, лекин психологлар СКАЧАТЬ