Ирода кучи. Келли Макгонигал

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ парасемпатик асаб тизими уларни тинчлантиришга ва импульсив ҳаракатларнинг олдини олишга имкон беради. Юрак камроқ тез-тез уради, лекин ўзгарувчанлик кучаяди. Бу тинчлик ва хотиржамлик туйғусини беради. Сегерстром ўзини тута билишнинг бу физиологик белгисини оч қолган талабалардан янги пиширилган шоколадли печенье емасликни сўраганида пайқаган. Aслида, бу шафқатсиз тажриба эди: талабалардан татиб кўришдан олдин рўза тутиш сўралган. Улар етиб келишди ва бир пиёла иссиқ шоколадли печенье, шоколад ва сабзи қўйилган хонага олиб киришди. Йигитларга айтишди: хоҳлаганингизча сабзи истеъмол қилинг, лекин печенье ва ширинликларга тегманг; бу кейинги аъзолар учун. Ҳамма ширинликларга қаршилик кўрсатди – ва ҳар бир киши юрак уриш тезлигининг ўзгарувчанлигини оширди. Назорат гуруҳидаги омадли бўлганлардан эса сабзидан “тийилиш” ва печеньелардан завқланиш сўралган ва ширинликлар, худди улар хоҳлагандек. Ва натижа? Юрак уришида ўзгариш йўқ.

      Юрак уриш тезлигининг ўзгарувчанлиги ироданинг яхши кўрсаткичи бўлиб, у васвасага ким қарши туришини ва ким таслим бўлишини олдиндан айтиши мумкин. Мисол учун, спиртли ичимликларни кўрганда юрак уриш тезлиги ўзгарувчанлиги кучайиб бораётган алкоголизмга мойил бўлганлар ҳушёр бўлиш эҳтимоли кўпроқ. Ва тескари жавобга эга бўлганлар учун (юрак тезлигининг ўзгарувчанлиги пасаяди), бузилиш хавфи анча юқори. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, юрак уриш тезлиги ўзгарувчанлиги юқори бўлган одамлар камроқ чалғитади, васвасаларга берилмайди ва стрессли вазиятларни яхшироқ енгади. Улар бошида муваффақиятсизликка учраган ёки танқид қилинган тақдирда ҳам, қийин топшириқлардан воз кечиш эҳтимоли камроқ. Шунинг учун психологлар юрак уриш тезлигининг ўзгарувчанлигини ирода кучининг тана заҳираси – ўз-ўзини назорат қилиш қобилиятининг физиологик кўрсаткичи деб аташган. Aгар сизда юрак уриш тезлигининг ўзгарувчанлиги юқори бўлса, васваса юзага келганда сизда кўпроқ ирода кучи мавжуд.

      Нима учун баъзи одамлар жуда омадли ва юрак уриш тезлигининг юқори ўзгарувчанлиги билан қуролланган ирода кучи билан боғлиқ қийинчиликларга дуч келишади, бошқалари эса бир хил шароитларда бу аниқ физиологик афзалликларга эга эмаслар? Сизнинг ирода кучингизга таъсир қилувчи кўплаб омиллар мавжуд, улар нима истеъмол қилаётганингиздан тортиб (оддий ўсимлик овқатлари ёрдам беради, зарарли овқатлар ёрдам бермайди) яшаш жойингизгача (ҳавонинг ифлосланиши юрак уриш тезлигининг ўзгарувчанлигини пасайтиради, шунинг учун ҳам, эҳтимол Лос Aнжелес тутуни кино юлдузларининг юқори фоизи реабилитация марказларида эканлигига тўғридан-тўғри боғлиқдир). Жисмоний ва руҳий стрессга ҳисса қўшадиган ҳар қандай нарса ўз-ўзини назорат қилиш физиологиясига тўсқинлик қилади ва шунга мос равишда сизнинг иродангизни бузади. Безовталик, ғазаб, депрессия ва ёлғизлик юрак уриш тезлигининг паст ўзгарувчанлиги ва ўзини ўзи бошқаришнинг пасайиши билан боғлиқ. Сурункали оғриқ ва касаллик танангизни ва миянинг ихтиёрий манбасини ҳам йўқ қилади. Лекин шундай жуда кўп СКАЧАТЬ