Mio, bolajonim Mio. Астрид Линдгрен

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ qora qanotlarini qoqqancha g‘iz etib yuksakka uchib ketdi-qoldi.

      Osmonda uchta mitti yulduz porlagandek tuyulib ketdi shu onda.

      Miramis

      Qiziq, Benka mening oltin yolli, oltin tuyoqli oq tulporim – Miramisni ko‘rganda, nima degan bo‘lardi?

      Benka ikkimiz otlarni nihoyatda yaxshi ko‘ramiz. Uplandsgatan ko‘chasida yashaganimda nafaqat Benka va Lundin xola bilan do‘st edim, yana bir do‘stim haqida gapirish sal qolsa yodimdan ko‘tarilibdi. Uni Kalle-Olifta derdilar. U pivopazlik zavodining aravaga qo‘shiladigan qari oti edi.

      Haftasiga bir necha marta Uplandsgatandagi do‘konga pivo keltirishardi. Maktabga borayotganimda har safar Kalle-Olifta bilan hech bo‘lmasa bir necha daqiqa suhbatlashish uchun to‘xtardim. U judayam yuvosh va mehribon ot bo‘lib, har safar qand va non bo‘lagi bilan qadrdonimni mehmon qilardim. Benka ham xuddi shunday qilardi, axir u Kalleni mendan kam yaxshi ko‘rmasdi. U Kalle – mening otim, derdi, men esa aksini aytardim; ba’zida Kalle tufayli bir-birimizdan arazlardik. Ammo Benka eshitmaydigan tovushda Kallening qulog‘iga shivirlardim: «Sen baribir mening otimsan». So‘zlarimni tushungandek Kalle-Olifta men tomonga qiyshayib qarardi. Benkaga ot nega kerak? Axir uning ota-onasi va ko‘ngliga yoqadigan yana ko‘p narsalari bor. Biroq, to‘g‘risi shuki, Kalle-Olifta bizga emas, pivo zavodiga tegishli edi. Biz esa otga o‘zimizniki kabi muomala qilardik. Rosti, vaqt o‘tgan sari bunga o‘zim ham ishona boshlagandim.

      Bir marta Kalle bilan gaplashib hatto maktabga ham kechikkanman, o‘qituvchi sababini so‘raganda esa nima deb javob berishni bilmaganman. O‘qituvchiga shunchaki qari ot bilan gaplashib, qolib ketdim, deyolmasdim, axir.

      Bir kuni erta tongda pivo ortilgan arava ko‘chada hadeganda paydo bo‘lavermagach, Kalle-Olifta bilan ko‘rishmasdan maktabga ketishimga to‘g‘ri keldi. Izvoshchining sustkashligidan juda jahlim chiqqandi. Partada o‘tirgancha, cho‘ntagimdagi non va qand bo‘laklarini aylantirarkanman, Kalleni juda sog‘inganimni, u bilan ko‘rishish uchun yana bir necha kun kutishimni o‘ylab, xafa bo‘ldim. Shunda o‘qituvchim so‘rab qoldi:

      – Nima bo‘ldi, Busse? Xafa ko‘rinasan, tinchlikmi?

      Jim edim, nima deb javob berardim? O‘qituvchi ayol Kalleni qanchalik yaxshi ko‘rishimni tushunarmidi?

      Endi, Kalle butunlay Benkaga tegishli. To‘g‘risi ham shu-da! Kalle-Olifta meni sog‘inganda Benkani ovuta qolsin.

      Menda esa oltin yolli Miramis bor. U hech kutilmaganda mening tulporimga aylandi.

      Bir kuni kechasi otam bilan suhbatlashib, planerlar yasar ekanmiz (xuddi Benka va uning otasidek), u kishiga Kalle haqida gapirib berdim.

      – Bolajonim Mio! Otlarni yaxshi ko‘rasanmi?

      – Ha, – otam menga nimadir yetishmayapti, deb o‘ylamasligi uchun iloji boricha beparvo javob berishga harakat qildim.

      Ertasi kuni esa ota-bola bog‘da aylanib yurar ekanmiz, atirgul butalari oralab oppoq tulpor men tomonga chopib kelayotganiga ko‘zim tushdi. Bunaqa chiroyli yo‘rg‘ani hech qachon ko‘rmagandim. Oltin yollari shamolda o‘ynar, tilla tuyoqlari esa quyoshda tovlanardi. Tulpor yonimda to‘xtadi va quvnoq kishnadi. Ilgari bunday shiddatli kishnashni eshitish menga nasib etmagandi. Sal hadiksirab otamning pinjiga kirib oldim. Ammo otam tulporning yolidan mahkam tutgach, u tek turdi. So‘ngra muloyim burni bilan qand topish umidida cho‘ntagimni iskadi. Kalle-Olifta ham xuddi shunday qilardi. Baxtiga cho‘ntagimda anchadan beri qand bo‘lagini olib yurardim. Albatta, eski odatim bo‘yicha uni cho‘ntagimga solganman. Tulpor uni topdi va kumur-kumur ovoz chiqarib yedi.

      – Bolajonim Mio! Bu sening tulporing. Laqabi Miramis.

      Mening Miramisim! Bir ko‘rishdayoq senga mehrim tushdi. Butun dunyoni aylanib chiqsam ham sendek go‘zal arg‘umoqni topolmasligim aniq. Va Miramis horg‘in qariya Kallega mutlaqo o‘xshamasdi. Toki Miramis chiroyli boshini ko‘tarib, menga qaramaguncha hech bir o‘xshashlik sezilmagandi. O‘shanda tulporimning ko‘zlari ikki tomchi suvdek Kallening ko‘zlariga o‘xshashiga guvoh bo‘ldim. Sadoqatli ko‘zlar, barcha tulporlarda bo‘lganidek.

      Umrimda otda yurmagandim. Otam esa meni ko‘tarib, Miramisga mindirdi.

      – Bilmadim, eplay olarmikinman?!

      – Bolajonim Mio! Axir ko‘ksingda bahodirning yuragi urib turibdi.

      Bog‘da yurarkanman, jilovni zo‘rg‘a ushlab turar, teraklarning shox-shabbalari, kumush barglari sochimga ilashib qolardi.

      Miramis borgan sari tezroq chopar, eng baland atirgul butalari orasidan o‘tardi. Faqat bir safar buta devorga sal tegib o‘tdi va atirgul yaproqlari boshimiz uzra sochilib ketdi.

      Shu payt bog‘da Yum-Yum paydo bo‘ldi. Meni ko‘rib, qarsak chalib, qichqirib yubordi:

      – Mio Miramisni boshqaryapti! Mio Miramisni boshqaryapti!

      Men Yum-Yumdan otda sayr qilishni istaysanmi, deya so‘radim. Albatta, istaydi-da! Darrov otga sakrab, orqamga o‘tirib oldi. Va biz atirgul bog‘idan so‘ng yoyilgan yashil maysazor uzra ot choptirdik. Hayotimda bundan ortiq lazzatni his etmagandim.

      Otamning saltanati bepoyon bo‘lib, Uzoq Mamlakat esa uning tasarrufidagi eng kattasi hisoblanardi. U ham shimol-u janub, ham g‘arb-u sharqqa qadar cho‘zilgandi. Qirol qasri joylashgan orol esa Yashil Dalalar Oroli, deb nomlanarkan.

      – Fordning4 narigi tomonida, tog‘lar ortida Dengiz Orti O‘lkasi va Tog‘lar Orti Yurti joylashgan. Ularga ham otang hukmronlik qiladi! – qichqirdi Yum-Yum yashil dalalardan yelib borarkanmiz.

      Tevarak juda go‘zal edi. Yumshoq barra o‘t, rang-barang gullar, zumrad adirlar bag‘rida oppoq momiq qo‘zichoqlar shodon o‘tlashardi. Cho‘pon bola fleytada5 mo‘jizaviy kuyni ijro etar, u kuyni qachondir, qayerdadir eshitgandek edim-u, ammo sira yodimga kelmasdi. Nima bo‘lgan taqdirda ham o‘sha kuyni Uplandsgatan ko‘chasida eshitmaganim aniq edi.

      Otni to‘xtatdim va cho‘pon bola bilan suhbatlashdik. Yigitchaning ismi Nonno ekan. Undan chalish uchun fleytasini berib turishini so‘radim. Bolakay nafaqat fleytasini berdi, balki o‘zi chalgan kuyni menga o‘rgata boshladi.

      – Istaysizmi, sizlarga ham xuddi shunday fleyta yasab beraman, – so‘radi Nonno. Albatta, istaymiz-da, bu haqda gap bo‘lishi mumkin emasdi. Yonginamizda jilg‘a oqar, qaddi egik majnuntol boshimiz uzra shoxlarini yoydi. Biz qirg‘oq bo‘yiga o‘tirib, oyoqlarimizni suvga tiqib oldik. Nonno esa men va Yum-Yum uchun fleyta yasardi. Nonnoning aytishicha, u chalgan kuy dunyodagi eng qadimiy navo emish. Cho‘ponlar bu kuyni yaylovlarda ming-ming yillardan buyon chalib kelisharmish.

      Fleytalar va qadimiy kuyni o‘rgatgani uchun Nonnoga minnatdorchilik bildirdik. Otga minib, sayohatimizni davom ettirdik. Olis-olislardan Nonno chalayotgan ko‘hna cho‘ponlar kuyining ovozi qulog‘imizga eshitilib turardi.

      – Bu fleytalarni ko‘z qorachig‘imizdek asraymiz, – dedim Yum-Yumga. – Oramizdan kimningdir boshiga kulfat tushsa, cho‘ponlar kuyini chaladi.

      Yum-Yum otdan yiqilmaslik uchun belimdan mahkam ushladi va dedi:

      – Albatta, biz bu fleytalarni ehtiyot qilamiz. Agar fleytamning kuyini eshitib qolsang, bilginki, men seni chaqirayotgan bo‘laman.

      – Yaxshi, СКАЧАТЬ