1985. Энтони Бёрджесс

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ деб аташарди – “қизил қалпоқлилар” деб аталадиган ҳарбий полиция номига ёқимсиз даражадаги ўхшашлик. Радиокарнайлардан эса доимо ҳаммани бахтли бўлишга чорлаётган Катта Оғанинг овози янграрди. Тамаддихонада ўтирган пиёнисталарни конго ёпиқ рақси олдидан “қизил мундирлар”нинг вакилалари ҳайдаб солишарди. “Батлиннинг дам олиш лагерлари” шуни исботладики, инглиз пролетариати интизомдан унчалик ётсирамас экан. Ишчи одам армия ҳаётига қарши унчалик эркин бўлмаган, қаттиқ тартибга солинган шахсий озодликни ва интизомий самимийликни қўйди. Урушдан кейинги пролетариат “Дам олиш лагерларини” Америка ҳарбийлари англиядаги қишлоқларда туганмас навбатлар ҳамда пасткаш бюрократларнинг беорлигига қандай кўниккан бўлсалар, шундай қабул қилди.

       Ва бу нимани исботлайди?

      Бу ерда мен маъно изламаган бўлардим. Оруэлл инглиз ишчилари мисолида топган маъно ниҳоятда қўрқинчли. Мен ҳажв излашни афзал кўраман.

       У ҳолда, 1984 йилнинг 1948 йил билан бир хиллиги қаерда қолди?

      Бу вақти-вақти билан рутубатли, вақти-вақти билан зим-зиё комедиянинг бир қисми. Ва жиндек пафос17. Фақатгина қирқинчи йиллардаги ишчилар синфидан чиққан оддий инглиз… “паст бўйли, нимжон …қирмизи юзлари сифатсиз совун, ўтмас устара ва эндигина тугаган қиш совуғидан пўст ташлаган” Уинстон Смит учун йиғлагинг келади. Совуқ ва муҳтожликка кўниккан, одатий камбағаллик ва ёмон овқатланиш туфайли бўйи ўсмай қолган инсон. У умрбод “изтироб аралаш нафрат билан… узоқларгача кетма-кет тизилган, ойналарига картон ёпиштирилган, ямоқ томли XV асрнинг хароб уйлари, уйлар олдида заиф деворли боғчалари бор…” Лондонга боқиб турадими? Жавоб – ҳар доим эмас. Бу Лондон уруш давридаги ёки урушдан эн дигина чиққан Лондон. Бу ҳеч қандай башорат кўзи билан қараладиган Лондон эмас.

       Мана буниси аниқ. Меҳр-муҳаббат вазирлиги, Ҳақиқат вазирлиги ва ҳоказо масалалар-чи?

      Умуман, Оруэлл уруш йилларида ишлаган Радиоэшиттиришлар уйини Ҳақиқат вазирлиги деб ҳисоблаш мумкин. Би-би-си штаб квартирасини. Қолган вазирликлар шу прототипга айнан ўхшамоғи даркор. Меҳр-муҳаббат вазирлигида дунёдаги энг қўрқинчли ҳодисалар содир бўладиган хона мавжуд – 101-хона. Радиоэшиттиришлар уйининг ертўласида жойлашган 101-хонада Оруэлл Ҳиндистон учун тарғибот эшиттиришларини олиб борган. Радиоэшиттиришлар уйидан унча узоқ бўлмаган жойда, янглишмасам, ҳали ҳам ишлаётган, Би-биси ходимларининг севимли жойи бўлган “Жорж” қаҳвахонаси жойлашган эди. Мусиқачилар жиғига тегаркан, сер Томас Бичем у ерга “Хира пашша” деб лақаб қўйганди. Номнинг ўзи ҳам шилқимона эди. “1984”да ҳам ёқимсиз аурали “Каштан остида” қаҳвахонаси ва якунда айнан шу ерда қўлида жин18 билан ўқни кутаётган Уинстон Смит тасвирланади. Қаҳвахона – ўша қаҳвахона. Фақатгина “Каштан остида”нинг “Мандрагора” клубига ўхшаш жиҳатлари бор эди: у ерда ҳам қаердан келтирилганлиги номаълум жин сотиларди ва шахмат ўйнаш мумкин эди. Қизиғи, СКАЧАТЬ