Dəccal. Фридрих Вильгельм Ницше
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Dəccal - Фридрих Вильгельм Ницше страница 3
Bir canlıya, bir növə, bir fərdə, instinktlərini itirmişsə, özünə zərərli olanı seçirsə, üstünlük verirsə – mən ona əxlaqsız deyirəm. “Ali duyğular”ın, “insanlıq idealları”nın bir tarixi (ola bilsin ki, bu tarixi şərh etmək elə mənim işim olsun) hardasa insanın nə üçün bu dərəcədə pozul-duğunun izahı ola bilər.
Həyatın özünü mən böyümənin, dözümlülüyün, gü-cə sahib olmanın instinkti kimi dəyərləndirirəm: hakimiyyət əldə etmək üçün iradə çatmadığı yerdə eniş vardır. Mən iddia edirəm ki, bəşəriyyətin bütün ali dəyərlə-rində bu iradə azlıq edir; ən müqəddəs adlar altında isə
çöküş dəyərləri hakimlik edir – nihilistik9 dəyərlər....
9 Nitsşenin ən əhəmiyyətli anlayışlarından: İnsanın, hər vaxt bir “istək” mövzusu olan dəyər və məqsədlərdən məhrum olunca, “heçliyi arzulayacaq”
11
7.
Xristianlığı mərhəmət dini adlandırırlar. Mərhəmət insanı fəaliyyətə gətirən affektlərə əks duyğudur: əzabverici təsirə malikdir. İnsan mərhəmət hiss edəndə gücünü itirir. Mərhəmət göstərməklə, əzab çəkmənin yaratdığı güc itkisi getdikcə böyüyür və daha da mürəkkəbləşir.
Mərhəmət nəticəsində əzab hissinin özü də yoluxucu hal alır; bəzi vəziyyətlərdə, mərhəmət onu yaradan səbəblərlə
tərs mütənasib olaraq, həyat eşqinin azalması ilə nəticələnə bilər. Nasıralının (Nazaretlinin10 ölümündə olduğu kimi) ilk dünyagörüşü budur; amma daha da əhəmiyyətli baxış bucağı var. Mərhəmətin doğurduğu reaksiyalara görə ölçüldüyünü düşünsək, həyat üçün daşıdığı təhlükəli xüsusiyyət daha da aydınlaşar. Mərhəmət, inkişafın qanununu, təbii seçmə qanununu11 böyük çevrədə təsirsiz edir, məhv olmaq üçün yarananları qoruyur, həyatı mənasız yaşayanların, sonu müəyyənləşdirilmişlərin işinə
yarayır; yaşam yolunda ağıldankəmlərin çoxluğuna səbəb olur və həyatın özünə pessimist, problemli bir görünüş
verir. Mərhəmət fəzilət dərəcəsinə qaldırılan bir duyğudur (halbuki bütün həqiqi əxlaq sistemlərində zəiflik olaraq qəbul edilir); daha da irəli getsək, mərhəmət fəzilətin özü, bütün fəzilətlərin təməli və qaynağı hesab edilmişdir; təbii, həmişə göz önündə tutmaq lazımdır ki, bu, vəziyyətə düşməsini xarakterizə edən həm “psixoloji”, həm də “fəlsəfi” məz-munlu termin
10 İsaya doğulduğu Nazaret şəhərinə uyğun verilən addır.
11 Selection – Darvinin, təbiətdə gücsüzlərin seçilməsini və güclülərin həyatlarını davam etdirmək üzrə seçilmələrini açıqlamaq üçün istifadə etdiyi termin.
12
nihilist fəlsəfəyə əsaslanan bir fikirdir. Onunsa əsas sipəri həyatın özündən imtinadır.
Şopenhauer haqlı idi: mərhəmət həyatı inkar edir; onu inkar edilməyə daha layiq hala gətirir – mərhəmət nihilizmin təcrübəsidir. Təkrar qeyd edək: bu zülmkar və
yoluxucu instinkt həyat dəyərlərini qorumaq və yüksəlt-mək üçün mövcud olan instinktlərdən yaranır: bədbəxt-likləri çoxaldaraq və bədbəxtlik olan hər şeyi qoruyaraq o decadensin ən başlıca silahına çevrilir. Mərhəmət heçliyə
sürükləyir!…
Təbii ki, buna “heçlik” demirlər. “O biri dünya”,
“Tanrı”, “həqiqi Həyat”, ya da “nirvana”12, “xilas”, “əbədi xoşbəxtlik” deyirlər… Dini-mənəvi idiosinkraziya13 sahə-sindən əldə edilmiş bu günahsız ritorika14 hansı meylin fəlsəfi sözlərlə burada cildə girdiyini qavrayınca, daha az günahsız görünməyə başlayır; bu, həyata düşmən meyil-dir. Şopenhauer həyata düşmən idi: buna görə də mərhəmət onun üçün məziyyətə çevrildi…
Bilindiyi kimi, Aristotel mərhəməti zərərli və təhlükəli bir vəziyyət olaraq izah edirdi. Hərdənbir işlətmə
dərmanı ilə aradan qaldırılması düzgün ola bilər; O, fa-ciəni belə bir vasitə olaraq görürdü. Doğrudan da, Şopenhauer (və çox təəssüf, Peterburqdan Parisə qədər, Tols-toydan Vaqnerə qədər bütün yazılı və teatral dekaden-timizə) müşahidə edilən bu zərərli və təhlükəli mərhəmət təcrübəsi üçün həyat instinktlərində bir müalicə yolu axtarmaq lazım idi ki, bu təcrübə məhv olsun. Sağlam olma-12 Sanskritcədə “sönmək, itmək” mənasını verən söz, Buddizmdə adamın dini fəzilətin yüksək nöqtəsində çatdığı tam dinclik, dinclik vəziyyətini xarakterizə
edir.
13 Orqanizmin bəzi şeylərə, qoxulara qarşı xəstəlik dərəcəsində olan həssaslığı 14 Yunanca “danışma sənəti”
13
yan müasirliyimiz içərisində xristian tərəfindən göstəri-lən mərhəmətdən daha ziyanlı bir şey yoxdur. Burada həkim olmaq, burada mərhəmətsiz olmaq, burada nəştər-dən istifadə etmək – bizə aid olan işdir. Bu, bizim insana olan sevgimizdir; çünki biz filosoflarıq, biz Hiperborlu-larıq!
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.