Dəccal. Фридрих Вильгельм Ницше
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Dəccal - Фридрих Вильгельм Ницше страница 2
– Doğrudanmı, müasir insan?
– ”Mən nə olacağımı bilmirəm; nə olacağını bilməyən hər şey mənəm”, – deyə müasir insan köks ötürür…
Bizi xəstə edən bu müasirlik idi – biz bu tənbəl dünyanın, qorxaq güzəştlərin, müasir “Bəli” və “Xeyr”lərin bütün səxavətli çirkliliyindən xəstə düşmüşdük. Hər şeyi
“qavradığı” üçün hər şeyi “bağışlayan” bu tolerantlıq, bu saxta ürəklilik, bizim üçün sciroccodur4. Müasir fəzilətlilər ilə cənub yelləri arasında yaşamaqdansa, buzlar içində
yaşamaq daha yaxşıdır!.. Biz kifayət qədər cəsarətli idik, nə özümüzə, nə də başqalarına güzəştə gedirdik: amma uzun müddət bu cəsarəti hara yönəldəcəyimizi bilmədik.
Biz pessimist idik, bizi fatalist5 adlandırırdılar. Bizim 3 Yunan mifologiyasında: dözümlülüyü ilə tanınmış xəyali xalq; Apollon qışı onların yanında keçirərmiş. Yunan şairi Pindaros, “Phytia otaqları”nda bu xalqdan bəhs edir.
4 Aralıq dənizində, cənubdan, Afrika səhralarının üstündən əsən isti və bür-külü külək. Nitsşe “cənub yelləri”ylə, Hiperborluların “şimal küləyi”nə ziddiyyət yaradır.
5 Fatalizm (fatalis-tale, qismət) – antidialektik dünyagörüşü konsepsiyası. Bu konsepsiyaya görə aləmdə baş verən bütün proseslər azadlığa, yaradıcığa imkan yaratmayan zərurətə tabedir və əzəldən müəyyən edilmişdir. Fatalizm (fatalis-tale, qismət) – antidialektik dünyagörüşü konsepsiyası. Bu konsepsiyaya görə aləmdə baş verən bütün proseslər azadlığa, yaradıcığa imkan 7
fatalistliyimiz – gücün dolğunluğu, gərginliyi və toplan-ması demək idi. Biz şimşək və iş arzulayırdıq, əldən düş-müşlərin xoşbəxtliyindən, “itaətindən” uzaq dururduq…
Tufan buludları bizim başımızın üstündə, qaranlıq bizim içimizdə… Başqa yolumuz yox idi. Bizim xoşbəxtliyimizin düsturu: Bir “Bəli”, bir “Xeyr”, bir düz xətt, bir hədəf …
2.
Yaxşı olan nədir?
– İnsanda hakimiyyət duyğusunu, hakimiyyət istəyini və hakimiyyətin özünü artıran hər şey.
Çətin olan nədir?
– Zəiflikdən yaranan hər şey.
Xoşbəxtlik nədir?
– Getdikcə artan hakimiyyət hissi – məğlub edilən müqavimət hissi. Məmnuniyyət deyil, amma hakimiyyətə
canatmadır; barış deyil, amma müharibədir; xeyirxahlıq deyil, amma bacarıqların çoxluğudur (İntibah üslubunda xeyirxah – əxlaqdan azad6, virtu7 deməkdir)…
Zəiflər və ağıldankəmlər məhv edilməlidir: bu bizim insana olan sevgimizin əsas vəziyyətidir. Və onlara məhv olmaları üçün kömək lazımdır.
Hər hansı bir günahdan daha zərərli olan şey nədir?
– Ağıldankəmlərə, zəiflərə qarşı mərhəmət – Xristianlıq.
yaratmayan zərurətə tabedir və əzəldən müəyyən edilmişdir. nıqlılıq/cinsi iqtidar/qabiliyyət/güclülük” kimi mənalarda işlənir.
6 Nitsşe “əxlaq”dan, “kafein”, “kokain” kimi bir narkotik (morelin) yaradır;
“morelinsiz” şərtidir, almanca “moralinfrei” sözüdür.
7 Qədim italyanca “ərdəm”, Latınca “vir/virilis/virtus” kökündən gəlir: “kişi-lik/dayanıqlılıq/cinsi iqtidar/qabiliyyət/güclülük” kimi mənalarda işlənir.
8
3.
Burada ortaya qoyduğum problem varlıqların sıra-lanmasında insanın yerinin harda olması deyil (insan bir sondur): problem hansı tip insanı daha çox böyütmək lazım gəldiyindədir. Hansı tip gərəklidir, daha dəyərlidir, yaşamağa və gələcəyə daha layiqdir?
Bu dəyərli tip bundan əvvəllər də nadir hallarda mövcud olub, amma xoşbəxt bir təsadüf, istisna kimi… Və
heç bir zaman hansısa əvvəlcədən düşünülmüş bir şey ki-mi deyil… Əksinə, ondan daha çox qorxulmuşdur; indiyə
qədər də o, demək olar ki, dəhşət hissi doğurur. Və onun qarşısında duyulan bu qorxu səbəbindən ona əks olan tip arzulanmış, yetişdirilmiş və əldə edilmişdir: ev heyvanı tipi, sürü heyvanı tipi, xəstə heyvan tipi – Xristian..
4.
Bəşəriyyət bu gün iddia edildiyi kimi, daha yaxşıya, daha güclüyə, ya da daha yüksəyə doğru inkişaf etmir;
“İrəliləyiş” sadəcə müasir bir ideyadır, özü də bayağı bir ideya… Bu günün avropalısı öz dəyəri baxımından İntibah dövrünün avropalısından çox-çox aşağıda durur.
Davamlı inkişaf qətiyyən yüksəlmək və güclənmək kimi bir zərurəti özündə ehtiva etmir. Bir başqa mənada, yer üzünün ən fərqli yerlərində, ən fərqli mədəniyyətlərdə
tək-tək formada müvəffəqiyyətə çatma hər zaman müşahidə olunur; bu müvəffəqiyyətə çatanlar, doğrudan da, yüksək bir tip meydana çıxarırlar: əgər insanlarla müqayisədə bir növ üstünsənsə… Belə şanslı, böyük uğur nü-munələri həmişə mümkün olub və bəlkə də həmişə müm-9
kün olacaq. Hətta bəzi hallarda, bütöv nəsil, bütün qövm, bütöv bir xalq belə nəticələr əldə edə bilir.
5.
Xristianlığı çox da bəzəyib-düzəmək lazım deyil: xristianlıq hər zaman ali insan tipinə qarşı ölümcül müharibə
aparıb; o, bu tipin bütün təməl instinktlərini qadağan və
ört-basdır edib; o, bu instinktlərdən şər anlayışını, pis insan anlayışını aradan çıxardıb; güclü insan yararsız insana çevrilib, “səfil insan” olub. Xristianlıq bütün zəiflərin, uğursuzların, düşkünlərin, ağıldankəmlərin tərəfini saxla-yıb; o, güclü həyatın qorunması instinktlərinin ziddiyyət-lərindən bir ideal yaradıb; mənəviyyatın ən üst dəyərlərinin günahkarlıq, pozğunluq, təmizlənmə olaraq təbliğ
edib, СКАЧАТЬ