Dahilər və eşqləri. Ozcan Erdogan

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ olan duyğularını dilə gətirmişdi. Hüqo çeşidli qaynaq və məlumatlarla kitabın yazılmasına dəstək oldu. Maraqlıdır ki, kitabda Culyetta Dürenidən bəhs edilməyib.

      Üç il sonra Hüqo dostu Bodlerə kitabı oxuduğunu və yoldaşının bu əsərlə onu çox sevindirdiyini söyləmiş və bir məktubda yazmışdı:

      “Madam Hüqo bu dünyada ən qədim dostumdur”.

      Adel 1868-ci ildə beyin qanaması keçirərək dünyasını dəyişdi. Hüqo sürgündə olduğu üçün cənazəni Fransa sərhəddinə qədər müşayiət edə bildi. Ölümündən bir ay öncə Adel ərinə bunları yazmışdı:

      “Sənin qollarında ölmək ən son arzumdur”.

      Culyetta Düreni, şübhəsiz, Adelden sonra Hüqonun həyatında mühüm yer tutan qadınlardandır. Yetim qız dayısının himayəsində böyümüş, təhsilini Paris monastırında tamamlamışdı. Culyetta 1825-ci ildə heykəltəraş Ceyms Pradyeyə² modellik etmiş, bir müddət sonra isə sevgilisi olmuşdu. Onların Klara adlı qızları da vardı. Dörd il sonra Pradyenin məsləhətilə aktrisalığa başlayan Düreni karyerasının əvvəlində – 1833-cü ildə Hüqonun əsəri “Lukretsia Borcia”da şahzadə Neqronini canlandırdı.

      Qarşılaşdıqları gündən etibarən əlli il müddətində ayrılmayan cütlüyün münasibəti Hüqonun yersiz qısqanclıqları və sədaqətsizliyi ilə fırtınalı mərhələlərdən keçdi. Neqroni roluyla böyük uğur qazanan Düreni Hüqonun növbəti əsərində bunu təkrarlaya bilmədi. Gündə iki, hətta üç dəfə səhnəyə çıxan, kulisdəki intriqalara dözə bilməyən aktrisa şair uğrunda karyerasını qurban vermiş, özünü ömrünün sonunadək ona həsr etmişdi. Həm atası, həm öz ailəsində gördüyü sədaqətsizliklərə görə, Hüqo həmişə Düreninin vəfasız olacağı şübhəsiylə yaşayırdı. Halbuki, Düreni o olmadan evdən belə çıxmırdı. Culyetta Düreniylə Hüqonun bir-birilərinə yazdıqları məktubların sayı iyirmi minə yaxındır. Aşiqlər öldükdən sonra bu məktublar kitab halında nəşr olunub.

      Viktor Hüqonun həyatına anası Sofi, Adel və Culyettadan başqa təsir edən bir qadın da vardı ki, onunla olan bağı həyatında böyük dəyişikliyə səbəb olacaqdı.

      Hüqonun böyük qızı Leopoldina ilə arasındakı sevgi o qədər böyük idi ki, qızının ailə qurub evdən getməsindən sonra 17 fevral 1843-cü ildə sevgilisi Culyettaya belə yazmışdı:

      “Məni tərk edir. Üzgünəm. Yoldan keçən yad tərəfindən gülü qopardılan bir gül ağacı qədər üzgünəm. Bir az əvvəl ağladım…”

      Hüqonun 1837-ci ildə işıq üzü görən kitabında gənc qıza həsr etdiyi şeiri Leopoldinanın faciəvi sonunun xəbərçisi idi. Şeirin yazılmasından 6 il sonra – 4 sentyabr 1843-cü ildə Leopoldina 7 aydır evli olduğu əri Şarl Vaeri ilə Sena çayında qayıq gəzintisi zamanı boğulacaqdı. Əri çox yaxşı üzgüçü olmasına baxmayaraq, onu xilas edə bilməyəcək və özü də həlak olacaqdı.

      Sevgilsiylə İspaniya səyahətindən qayıdan Hüqo xəbəri öyrənəndə çox sarsılır. Bir gün sonra dostu Luis Berlinə belə yazırdı:

      “Oxudum. Və beləcə həyatımın, qəlbimin yarısının öldüyünü öyrəndim. Aman Allah! Mən sənə nə etdim?! O, dünyada cənnəti yaşamağımızı istəmir. Onu geri aldı. Ah, mənim zavallı mələyim. Onu bir daha əsla görməmək…”

      Hüqo qızı öldükdən sonra “Düşüncələr” adlı kitabını yazacaq və yaşadığı iztirab əsərdəki ən təsirli şeirlərdə əks olunacaqdı.

      Leopoldinanın yoxluğu Hüqonun varlığını, həyatını sorğulamasına səbəb olur. Belə çıxılmaz vəziyyətdə olması hadisələri və duyğuları daha qlobal şəkildə ələ almasına yol açır.

      Qızı öldükdən sonra səssiz və depressiv hallar yaşayan Hüqo bu dövrdə kitab nəşrinə də ara verir. Hüqoya sadəcə romantik, özünü işinə həsr etmiş insan kimi yanaşmaq haqsızlıq olardı. Eşq və erotizm, şübhəsiz, Hüqonun şəxsiyyətinə və əsərlərinə təsir edən önəmli anlayışlardır. Qadınlara düşkünlüyü və seksdən doymayan həvəsilə Hüqo ikinci arvadı kimi gördüyü Culyettanı da aldadacaqdı. Culyetta ilə münasibəti Hüqonun gənc və ailəli Leoni Biard ilə fırtınalı bir münasibətə girməsinə əngəl olmadı. 2 iyul 1845-ci ildə Yüksək Məclis nümayəndəsi olan Hüqonun bu münasibəti qəzetlərdə dərc olunur və hər yerdə danışılmağa başlayır. Biard Hüqonun ona yazdığı ən ehtiraslı məktubları Culyettaya göndərənə qədər onun bundan xəbəri yox idi. Məktublardan başqa ədəbiyyat mühitinin “Viktor Hüqonun sonu” kimi səciyyələndirdiyi qalmaqal da baş verdi. Leoni Biardın əri münasibətin üstünü açmış, gənc qadın cəzalandırılmışdı. O dövrün mədəni qanununa görə, zina edən qadın 3 aydan iki ilə qədər manastıra qapadılır, kişi isə həbs olunurdu. Hüqo məclis üzvü olduğu üçün həbsdən canını qurtara bilir. O, düşmənlərini sevindirən bu qalmaqalın öhdəsindən qısa zamanda gəlir və yenidən işinə qayıdır.

      Hüqo Napaleon Bonopartın 1848-ci ildən sonrakı namizədliyini dəstəkləsə də, 1851-ci ildə səfərdə olanda gözləmədiyi sosial ədalətsizlik onu sarsıdır. Millət vəkili kimi etdiyi çıxışlarda şair təhsil və media azadlığını ön planda tutur, edam cəzalarına, düşərgələrə və səfalətə qarşı olduğunu bəyan edir. Yaşadığı yüzilliyə damğasını vuran ədalətsizliklər siyasi mövqeyinə dərindən təsir edərək, onu böyük humanistə çevirir.

      1851-ci il inqilabında Hüqo diktaturaya qarşı çıxır və qatıldığı nümayişlərdən birində ən yaxın dostlarından biri olan millət vəkili öldürülür. Bir müddət gizlənən Hüqo sevgilisi Culyettanın köməyi ilə saxta sənədlərlə Fransadan uzaqlaşır. Öncə Brükselə, sonra Cersiyə gedir. III Napaleon ümumi əfv elan etsə də, o, Fransaya dönmür. Çünki onun üçün hələ də azadlığın olmadığı ölkəsinə dönmək var olan hökuməti də qəbul etmək deməkdi. Onun yerinə mənzərəli otağında “Cəzalar” və dörd cildlik şah əsəri “Səfillər”i yazmağa başlayır.

      Biarla olan macəradan sonra Hüqo sakitləşir. Gənc aktrisalar, xidmətçilər, fahişələrlə də əlaqəsi olur. Gün keçdikcə görünüşünə daha çox heyran olan və “Budur, dahilik burdan meydana gəlir” deyəcək qədər özünə güvənən Hüqo Alisa Ozi adlı gənc teatr aktrisası ilə də qısa müddətlik macəra yaşayır. Ozinin şairdən ona bir neçə misra yazmasını istəməsindən sonra Hüqo ona dördlük hədiyyə edir.

      Xəyanətə daha dözə bilməyən Culyetta 1873-cü ildə Brükselə köçür. Çox zaman keçmədən şair sevgilisinin qəlbini yenidən fəth edir. Ancaq bu barışıq şairin bir daha əsla qadınlara yaxınlaşmayacağı anlamına gəlmirdi. Belə ki, Hüqonun hesab dəftərində “fəqirlərə ianə” adı altında yüngüləxlaqlı qadınlara ayırdığı büdcəsi belə vardı…

      Hüqo 1870-ci ildə III Napaleon Sedanda təslim olub Paris respublika elan edildikdən sonra vətəninə qayıtmağa qərar verir.

      Yetmiş СКАЧАТЬ