Sy was ’n somerdeel. Louisa du Toit

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ is. Iets soos die kraak van ’n yskas se deur, of ’n pepermentjie op ’n lang reis. En vir hom jaag sy koelbloedig weg nadat sy eers hoe lank kat en muis met hom gespeel het.

      Sy het in elk geval die pad goed beduie. Nadat hy die hoofstraat verlaat en regs op gery het in ’n kleiner woonstraat, sien hy alreeds die huis met die groen verandapale.

      Die uitskiet van Jonathan se linkervoet na die rempedaal is byna outomaties. Eers nadat hy dit besef en hom besin het om wel verder te ry tot reg voor die huis, kom hy agter dat sy hande te styf om die stuurwiel geklem is.

      Ek wou remme aanslaan, besef hy. Ek wou omdraai, kop uittrek. Dis die groot rede waarom ek so teensinnig was om na Isaacsdam te kom: my familie. Ek was bang dat die bloedbande my sou trek, terug sou trek in die maalkring. En juis ook dit was die groot aansporing.

      Met ’n ligte, klam sweet op sy voorkop, hou hy stil voor die huis met die groen verandapale. ’n Regte kleindorpse huis, sommer teenaan die straat. ’n Stoep vir koffie drink en los geselsies. Hy kyk of hy nie iewers by ’n straatkantste venster ’n gordyn sien roer nie, maar alles bly roerloos.

      As hy op die stoep staan en huiwer voordat hy aan die ietwat uitgedorde houtvoordeur klop, kyk hy vir laas om hom rond. Asof ek ’n gevangenis binnegaan, dink hy vlietend en probeer hom onder beheer kry.

      ’n Voorneme vat vinnig pos: hy gaan nie regtig sê wie hy is nie. Nie sommer nie. Eers kyk. Net kyk. Op die kaal stoepie staan rye potplante in geverfde blikke op enige denkbare soort staander rond. Die verlate stoepie word opeens die toonbeeld van allerverlatenheid.

      Die dekselse ou hotelletjie. Deksels, deksels. Hoop maar daar gaan ’n kamer oop oor ’n dag of wat. Dat ’n samelewing so baar kan wees, en nog tevrede. Hy klop en wag. Wag op die geskuif en gekraak van vloerplanke wat noodwendig moet volg. Dit duur nogtans ’n tydjie. Toe die deur van binne oopgemaak word, het hy ’n geringe voorsprong. Hy kan die tantetjie beskou voor sy hom kan beskou.

      Sy is kort en vol, ’n regte meelslopie, effens weggeknyp by die middellyf, hoewel die kepie skaars sigbaar is onder die regaf rok. Dis net die voorskoot wat dit aandui. Hy sien daar sit stukkies deeg aan die voorskoot vas.

      “Goeiemiddag,” sê Jonathan. Hy wil voortgaan, voel reeds hoe die woorde in sy keel vorm om te verklaar dat hy losies soek en dat hy die man is wat die nuwe deel van Isaacsdam …

      Maar die verduideliking is nie nodig nie. Na enkele oomblikke van aanskoue sien hy die ontsteltenis in die vrou se oë opspring en sy slaan haar hand voor haar mond. “Genade,” snak sy. “Sien ek ’n gees, of sien ek nie ’n gees nie?”

      Jonathan voel lus om holrug te trek en agter hom te kyk. Die koeëlronde ogies en verskrikte haartjies laat ’n mens inderdaad aan ’n kerkhof dink. “Is dit oorlede Janmaans, of is dit nie oorlede Janmaans nie?” wil sy weet. “Daai deurskynende bloue oë.”

      Toe weet Jonathan hoe groot die fout is wat hy begaan het. Hy het hom as ’t ware self uitgelewer, soos ’n misdadiger. Die halfvergete naam van sy pa slaan hom reg op die maag. “Ek lyk seker na iemand anders,” sê hy vinnig, geoefen. “Ek is eintlik ’n besoeker wat in die nood is, soek ’n paar dae losies. Die juffrou by die winkel het my die pad hierheen beduie.”

      Sulke versuikerde stellings het deur die jare makliker en makliker begin kom.

      “O, Katrientjie?” sê die vrou. “Katrientjie weet hier’s altyd plek vir nog.” As sy ’n kat was, sou die tantevroutjie nou gespin het. “Werk meneer darem?” Die vermoedens het nog glad nie uit die ronde ogies gewyk nie.

      Is dit ’n skimp dat sy pa leeggelê het? wonder hy sensitief. Maar haar vraag plaas ook die grond terug onder sy voete. “Mevrou, my firma het my hiernatoe gestuur om die nuwe stuk dorp te kom uitlê. Dis ’n groot taak, ’n … ’n belangrike taak.”

      “Nee, maar dit sal ek glo. Ek sien maar wat dit is om net ’n rokspatroon op materiaal uit te lê, of ’n paar groentebeddings. Dis meet en pas en so al vort. En wat voer meneer die van?”

      “E … Berg.” Dan mompel hy verder: “… van Nothnagels.” Dit behoort verwarrend genoeg te wees. Hy het reeds besluit dat hy sy volle naam moet verswyg. Sal Katrien Tosen dit uitlap? Hy moes haar eintlik versoek het om nie … maar sy was die laaste rukkie so onvriendelik. Malie Coetzee moet maar later dink dat sy net verkeerd gehoor het.

      Maar bes moontlik is daar nie ’n “later” nie. Nie as dit van my afhang nie, besluit hy met ’n soort drif. Nee, as dit van hom afhang, sal hulle nie uitvind wie hy regtig is nie. Hy het hier beland uit werksnoodsaak en origens uit die koppigheid van sy bloed.

      “Nou kom dan maar in.” Die feit dat hy deur Katrien Tosen “gestuur” is, is skynbaar ’n waarborg tot aanvaarding. Hy voel ’n bietjie beskaamd voor hierdie mildheid. Hy kan hom voorstel wat Jeannie van so ’n tipe mens sal sê: “Gully, ons moet van hulle ontslae raak. Ek ken hulle soort. Hulle katrol jou in met vrome goedheid, en op die ou end begin hulle jou melk.”

      “Dankie, mevrou. Mens, maar dit was ’n wind en reën.” Gelukkig onthou hy dat ’n mens hier stellig oor die weer moet praat. Nog iets wat Jeannie verafsku, om oor koeitjies en kalfies en die weer te gesels. In die sakewêreld, so glo sy, is dit nie ’n kuns om dit te sê wat ander reeds weet nie. Dis eerder ’n kuns om dit wat ander nie weet nie, te verswyg. Sy is saam met haar broer die erfgename van haar pa se sakeryk en sy moet die dieper sielkunde daarvan leer verstaan. Sy is die Kaapse skakel, haar broer pendel tussen Kaapstad en Johannesburg.

      “Ja,” sê die tante en wikkel voor hom uit soos ’n goeie eendjie. “Eintlik moet die noorwestewind die reën bring, bietjie later, in die winter. Maar as die sedoos saam met reën waai, is dit goed vir die oes, dit waai die klammigheid weg wat skimmel en roes veroorsaak.”

      Hulle is dwarsdeur die beknopte huis, al met die gang langs, en uit op die toegeboude agterstoep. Al wat Jonathan onthou, is dat die huis redelik wanordelik is. “Koos,” sê die tante, “jy moenie skrik nie, hier het ’n vreemde man geklop, en hy lyk nes my oorlede neef Janmaans, ek skrik my amper morsdood toe ek oopmaak.”

      “Watse vreemde man?” blaf die aangesprokene.

      As Jonathan dieselfde onvoorwaardelike goedgunstigheid verwag het, slaan hy die bal ver mis. Die man gluur hom aan onder wenkbroue wat ’n eie taal van weerbarstigheid spreek. By hom sal ’n mens nie met nonsens loskom nie, dink hy met ’n mate van angs.

      Koos Coetzee sit op ’n verweerde maar gerieflike ou motorkussing terwyl katte, kuikens en klein varkies rondom hom op die agterstoepie wemel. Noudat die gaasdeur oop is, glip ten minste een hoenderkuiken en een varkie binnetoe, vergesel van ’n paar hoopvolle laatsomervlieë.

      “Hierdie man, Koos.” Sy skop werktuiglik met haar een voet sywaarts om die diere af te keer, maar die poging is nie suksesvol nie en sy laat dit vaar. Sy beduie na Jonathan skuins agter haar, trots asof sy hom self geproduseer het. “Lyk hy nie wesenlik soos my oorlede neef Janmaans nie? Die eerlike bloue oë.”

      “Eerlik ja, hegge-hegge-heg.” ’n Kekkellaggie diep uit die bors. “’n Ander woord vir ‘skelm’.”

      Jonathan voel hoe hy verstyf. Maar ek wou mos hierheen kom, dink hy met selfaanklag, wou my mos na al die jare wysmaak dat ek ’n familiemens wil sien. Het ek moedswillig nie seker gemaak dat my plek by die hotel bespreek is nie? In my kop gesien hoe ek knus en dierbaar by gerekende familiemense kuier, my oortuig dat almal nie soos “oorlede Janmaans” was nie?

      Die vermoede dat hy straks ’n vreeslike СКАЧАТЬ