op.cit., s. 22–28; O. Beaud, Carl Schmitt ou juriste engagé, [w:] C. Schmitt, Théorie de la Constitution, Paris 1993, s. 25–32; N. Campagna, Carl Schmitt. Eine Einführung, Berlin 2004, s. 172–176; Ł. Święcicki, Carl Schmitt i Leo Strauss.Krytyka pozytywizmu prawniczego w niemieckiej myśli politycznej, Warszawa 2015, s. 148–152.
85
F. Lopez de Oñate, La certezza del diritto, Milano 1968, s. 81–89; V. Winkler, Der Kampf gegen die Rechtswissenschaft, Hamburg 2014, s. 88–101.
86
C. Schmitt, Gesetz und Urteil. Eine Untersuchung zum Problem der Rechtspraxis, München 1969 [1912].
87
Znajdujemy tutaj jeszcze klasyczne dla pozytywizmu prawniczego stwierdzenia, że teoretycznie prawo jest ważniejsze niż państwo (które istnieje, aby je realizować), ważniejsze niż jednostka (której uprawnienia pochodzą z regulacji prawnych). Ale w pewnym momencie kantowska narracja (prymat Sollen) urywa się, ponieważ C. Schmitt zauważa, że prawo nie istnieje w społecznej próżni i winno wynikać z realnie istniejących stosunków społecznych (Sein) – zob. S. Baume, Carl Schmitt, penseur de l’Etat, Paris 2008, s. 161. Nawet jeśli C. Schmitt pisze jeszcze tutaj w wielu miejscach – w duchu I. Kanta i jego uczniów – że prawo stoi ponad państwem, to należy te stwierdzenia odczytywać w określonym kontekście historycznym i politycznym. Przecież w swojej rozprawie habilitacyjnej prawnik ma przed oczami istniejący realnie w 1914 roku cesarski system polityczny, gdzie ustawy wyrażają wolę monarchy, który może rządzić bez parlamentu (Konstytucja II Rzeszy Niemieckiej z 16.IV.1871 r., [w:] B. Lesiński, J. Walachowicz (red.), Historia ustroju państwa w tekstach źródłowych, Warszawa–Poznań 1992, art. 17). Dlatego kajzer nie musi rządzić państwem za pomocą przemocy, lecz za pomocą stanowionego przez siebie prawa (S. Baume, Carl Schmitt, op.cit., s. 163–164). Ustawa jest narzędziem jego panowania w pruskim Obrigkeitstaat. W końcu – jak naucza w tym czasie sam M. Weber – państwo jest uprawomocnioną i zinstytucjonalizowaną przemocą, a instytucjonalizacja ta ma miejsce za pomocą ustaw (W.J. Mommsen, Max Weber und die deutsche Politik, 1890–1920, Tübingen 2004, s. 44). Na podobieństwo pozycji C. Schmitta i M. Webera zwraca uwagę Ł. Święcicki, Carl Schmitt…, s. 218–19.
88
C. Schmitt, Der Wert des Staates und die Bedeutung des Einzelnen, Berlin 2004 [1914], s. 60–69. Dobrze analizuje ten aspekt A. Habisch, Autorität und moderne Kultur zur Interdependenz von Ekklesiologie und Staatstheorie zwischen Carl Schmitt und James M. Buchanan, Paderborn 1994, s. 83–89.
89
C. Schmitt, Der Wert des Staates…, s. 10–14.
90
Ibidem, s. 85, 89.
91
Ibidem, s. 82–83.
92
Ibidem, s. 15.
93
Ibidem, s. 44–59.
94
Ibidem, s. 17–18.
95
Ibidem, s. 22–43.
96
P. Mesnard, L’Essor de la Philosophie Politique au XVI siècle, Paris 1952, s. 204–235; B. Lohse, Martin Luther. Eine Einführung in sein Leben und sein Werk, München 1981, s. 190n.
97
C. Schmitt, Der Wert des Staates…, s. 27.
98
Leon XIII, Aeterni Patris [1879], na stronie internetowej nonpossumus.pl [12.12.2015.]. O problemie zob. np. O. Schilling, Die Staats– und Soziallehre des Papstes Leo XIII, Köln 1925, s. 108–124; M. Sadowski, Państwo w doktrynie papieżaLeona XIII, Wrocław 2002, s. 81–89.
99
Do problemu tego C. Schmitt wraca w 1934 roku w Über die Drei Arten des Rechtswissenschaftlichen Denkens, gdzie pisze: „Das aristotelisch–thomistische Naturrecht des Mittelalters z. B. ist rechtswissenschaftliches Ordnungsdenken, das Vernunftrecht des 17. und 18.Jahrhunderts” (Hamburg 1934, s. 7). Innymi słowy: scholastyczne prawo natury nie było uniwersalne, lecz wiązało się z „konkretnym porządkiem” politycznym, społecznym i kulturowym Średniowiecza, tak jak oświeceniowe wiązało się z podobnym porządkiem epoki nowożytnej. W zależności od epoki i dominującego światopoglądu, obydwie (wzajemnie sprzeczne) koncepcje prawa naturalnego uważano za rzekomo uniwersalne i ponadczasowe, w zależności od dominującego „habitus”, charakterystycznego dla „die verschiedenen Völker und Rassen” i w rozmaitych epokach historycznych (ibidem, s. 8–9). W XX wieku do rangi prawa naturalnego alianci próbowali podnieść, zwalczane przez C. Schmitta, liberalnie pojęte prawo międzynarodowe zrodzone z zasad Kongresu Wersalskiego i Karty ONZ (C. Jouin, Le retour de la guerre juste.Droit international, épistémologie et idéologie chez Carl Schmitt, Paris 2013, s. 103–104).
100
C. Schmitt, Der Wert des Staates…, s. 36.
101
Ibidem, s. 52–55.
102
Właśnie dlatego przetłumaczony przez nas fragment Der Wert des Staates… (s. 23–43) zatytułowaliśmy Dlaczego nie jestem legitymistą? Rzecz o prawie i sile („Pro Fide, Rege et Lege”, 2010, nr 65, s. 43–51).
103
Problem omawiamy w tekście Czy historię można cofnąć? Problematyka przyczyn wybuchu Rewolucji Francuskiej w myśli konserwatywnej, dostępnym w zbiorze Prawica w XX wieku, Radzymin 2013, s. 51–72.
104
M. Dahlheimer, Carl Schmitt und der deutsche Katholizismus, 1886–1936, Paderborn 1998, s. 52–54.
105
Ibidem, s. 54.
106
C. Schmitt, Der Wert des Staates…, s. 10.
107
W. Nyssen, Carl Schmitt, „der schlechte, unwürdige und doch authentische Fall eines christlichen Epimetheus”, [w:] H. Quaritsch (red.), Complexio Oppositorum, op.cit., s. 181–192; E. Kennedy, Politischer Expressionismus. Die kulturkritischen und metaphysischen Ursprünge des Begriffs des Politischen von Carl Schmitt, [w:] H. Quaritsch (red.), Complexio Oppositorum, op.cit., s. 236–244; W. Kühlmann, Im Schatten des Leviathan. Carl Schmitt und Konrad Weiß, [w:] B. Wacker (red.), Die eigentlich katholische Verschärfung… Konfession, Theologie und Politik im Werk Carl Schmitts, München 1994, s. 89–114.
108
Na temat mitologii politycznej volkizmu zob. np. G.L. Mosse, Kryzys ideologii…, op.cit.; U. Puschner, W. Schmitz, J.H. Ulbricht (red.), Handbuch zur „Völkischen Bewegung”, 1871–1918, München 1996; S. Breuer, Nationalismus und Faschismus. Frankreich, Italien und Deutschland im Vergleich, Darmstadt 2005, s. 146–161.
109
C. Schmitt, Theodor Däublers „Nordlicht”. Drei Studien über die Elemente, den Geist und die Aktualität des Werkes, Berlin 1991 [1916], s. 12.
