Noce i dnie Tom 1-4. Maria Dąbrowska

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Jak powstawały „Noce i dnie”, w: M. Dąbrowska, Noce i dnie, Warszawa 1972, vol. 3, s. 394–395. Notatki do powieści przechowywane są w Muzeum Literatury w War­szawie.

[59] Ta wersja powieści tak dalece odbiegała od tekstu ostatecznego, że została wydana jako odrębna książka. Zob. M. Dąbrowska, Domowe progi, wstęp i przygotowanie tekstu E. Korzeniewska, Warszawa 1969.

[60] M. Dąbrowska, Działalność bez jubileuszu, w: tejże, Pisma rozproszone…, t. I, s. 236–241. Tytuł ostatniego tomu pojawił się po raz pierwszy w liście S. Stempowskiego do M. Dąbrowskiej z 5 XII 1931 r., w którym pisał: „Przed chwilą rozmawiałem z Goetlem. […] Zapytał o tytuł czytadła. Powiedziałem: Wiatr w oczy” (Muzeum Literatury, nr inw. 1634, 2717, t. II, k. 111).

[61] Wprawdzie tom Bogumił i Barbara nosi datę wydania: 1932, ale na rynku księgarskim był obecny od pierwszych dni grudnia 1931 r. W numerze 49 „Wiadomości Literackich” z 6 XII 1931 r. w dziale Tydzień bibliograficzny (s. 4) ukazała się nota o wydaniu książki z dodatkową informacją: „Maria Dąbrowska. Noce i dnie. Bogumił i Barbara. Powieść. Warszawa, J. Mortkowicz 1932. Pierwszy tom dawno oczekiwanego cyklu powieściowego świetnej pisarki. Dalsze części ukażą się w niedługim czasie pt. Wieczne zmartwienie, Miłość, Wiatr w oczy”. Pierwszą recenzję, autorstwa Czesławy Wojeńskiej, opublikowała „Kobieta Współczesna” (1931, nr 42 z 20 XII, s. 12), a Tadeusz Sinko uznał powieść za jedną z dwóch najlepszych książek 1931 r. Zob. T. Sinko, Dwie najlepsze książki ubiegającego roku, „Kurier Literacko-Naukowy” 1931, nr 52, s. 10–11 [dot. też: T. Boy-Żeleński, Znasz li ten kraj?… (Cyganeria krakowska)]. W lutym 1932 r. wyszedł drukiem tom Wieczne zmartwienie, a w marcu tegoż roku 2. wydanie Bogumiła i Barbary.

[62] Moment wydania całości był tak wyczekiwany, że pisarka poddała się magii cyfr: „Jutro oba tomy już będą. Akurat w imieniny Mariana. To mi jest przyjemne. Oba tomy mają razem 33 rozdziały, jeden 310 stron, drugi 336. Dużo trójek – rozdziały 15, 18 i stronice 336 dzielą się na 3. Czy to dobra wróżba” (Dz. 7 IX 1934). Po latach ponownie odwołała się do zbieżności w datach: „Raptem uprzytomniłam sobie, że ostatni tom Nocy i dni ukazał się równo w 100 lat po napisaniu Pana Tadeusza. Gdybym była zaro­zumiała, mogłabym myśleć, że mnie zapowiadały słowa »epilogu«: »Nim się te usta znajdą – sto lat przeminie«” (Dz. 24 IX 1962).

[63] U laureatki nagrody…, s. 1.

[64] „Noce i dnie” wypadkiem literackim sezonu. Maria Dąbrowska o swojej nowej powieści, „Wiadomości Literackie” 1932, nr 2, s. 2.

[65] Tamże.

[66] E. Szemplińska, Rozmowa…, s. 2.

[67] J. Giedroyc, J. Stempowski, Listy 1946–1969…, cz. 2, s. 372.

[68] M. Dąbrowska, Kilka myśli o „Nocach i dniach”, „Ateneum” 1938, nr 4/5, s. 545–559, przedr. w: tejże, Pisma rozproszone…, t. II, s. 582.

[69] J. Tomkowski, W labiryntach „Nocy i dni”, w: tegoż, Don Juan we mgle, Warszawa 2005, s. 187.

[70] „W moich książkach tytuł nie jest sprawą obojętną […]. To samo dotyczy tytułu Noce i dnie. Ja jestem bardzo uczulona na muzykę. Moje książki czyta się łatwo, bo mają wyraźny rytm muzyczny. Dnie i noce – brzmi bezdźwięcznie, głucho. Ludzie bardzo często przekręcają ten tytuł. […] My, Polacy, jesteśmy na muzykę mniej wrażliwi” (Rozmowy z pisarzami. Maria Dąbrowska. Rozmawiał [J. Hordyński] J.H., „Życie Literackie” 1958, nr 14, s. 5). W podobnym tonie wypowiadała się w artykule O paru słowach („Życie Warszawy” 1958, nr 29, s. 3).

[71] Gdy w 1935 r. pisarka otrzymała od Karola Ludwika Konińskiego tekst jego recenzji ogłoszonej w „Myśli Narodowej” (nr 50–53) pt. Noce i dni. (O powieści Marii Dąbrowskiej), dziękując, prosiła jednocześnie autora, by w wypadku przedruku przyjął używaną przez nią w tytule formę „dnie”: „Wprawdzie »dni« jest równie dobrze po polsku, ale ja nigdy, nawet w mowie potocznej, nie używam tej formy” (List M. Dąbrowskiej do K. L. Konińskiego z 12 I 1936; rkps w zbiorach prywatnych Jerzego Konińskiego).

[72] List M. Dąbrowskiej do E. Dieckmanna z 19 VII 1955 (Muzeum Literatury, nr inw. 5407, k. 62).

[73] M. Dąbrowska, Społeczne i religijne pierwiastki u Conrada, „Wiadomości Literackie” 1932, nr 7, s. 1–2, przedr. w: tejże, Szkice o Conradzie, Warszawa 1959.

[74] M. Dąbrowska, Kilka myśli…, s. 596.

[75] Tamże, s. 586, 589.

[76] Tamże, s. 591. Pisarka odnosiła się do studium K. W. Zawodzińskiego Maria Dąbrowska. Historycznoliterackie znaczenie jej twórczości, „Przegląd Współczesny” 1933, t. 44, nr 129/130.

[77] K. Irzykowski, Zagadnienie filisterstwa w powieści Marii Dąbrowskiej „Noce i dnie”, „Polonista” 1933, nr 4, s. 191.

[78] M. Dąbrowska, Kilka myśli…, s. 592.

[79] Tamże, s. 592.

[80] Tamże, s. 593.

[81] Teza dotycząca dominacji cywilizacji maszyny nad codzienną, twórczą pracą człowieka, bliska jest poglądom Bergsona, który w wykładzie wygłoszonym z okazji przyznania mu Nagrody Nobla za 1927 rok pt. L’ âme humaine (Dusza ludzka, wyd. 1929) ostrzegał, że rozwój środków materialnych ludzkości stanie się najwyższym zagrożeniem, jeżeli nie będzie towarzyszył mu rozwój sił moralnych społeczeństw.

[82] A. Grzymała-Siedlecki, Trzeci tom „Nocy i dni”, „Kurier Warszawski” 1933, nr 87; tenże, Kaliniczyzna, „Kurier Warszawski” 1933, nr 217. W recenzji Kaliniczyzna krytyk stwierdzał, że Dąbrowska pokazała w swojej powieści „plemię o niepokojąco słabych impulsach”, „bezkrwiste”, żyjące „drobniutkim ułomkiem sił swoich wewnętrznych”; pisał m.in.: „Mam wrażenie, że ten Kaliniec, to gubernialne miasto, gdzie rzecz Nocy i dni się toczy i cała ta Kaliniczyzna, gdzie Niechcice, Woynarowscy i wszelacy Katelbowie bytują – СКАЧАТЬ