Надбярэзінцы. Фларыян Чарнышэвіч

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ мне яе ўратаваць! Не дамо ёй загінуць!

      – Не загіне, не бойся, дарма шалееш, – суцешыў Казік.

      – Той унцер – відаць, нейкі шэльма. Загубіць яе, я ведаю!

      – Не загубіць. Адправім яе дадому – і канец каханню.

      – Так, братачка, адпраў яе дадому, адпраў! Цябе яна паслухае.

      – Мяне, можа, і не паслухае, але паслухае бацьку. Заўтра вазьму адпускную запіску, пайду ў Смалярню і ўгавару Сакалоўскага, каб сам сюды прыйшоў на работу, а дачку дадому адаслаў.

      – Так і зрабі, Казічак, калі ласка, і я да смерці тваёй дабрыні не забуду! Аддзячу табе, адплачу!

      – Не трэба ніякай адплаты. Дапамагу табе як сябру, але за гэта ты будзеш мяне слухацца. Дык вось, пакуль што прыкінься, што унцеравы залёты табе цалкам абыякавыя. Гаворыць з ёй – хай гаворыць, танчыць – хай танчыць, сядзіць побач – хай сядзіць, а табе ўсё адно.

      – Ды сэрца ж разарвецца…

      – Не разарвецца, абяцаю. А цяпер хадзем да будана. Гарбаты пап’еш, з людзьмі пагаворыш.

      – Не, цяпер не магу. Есці зусім не хачу, а размаўляць спакойна не здолею. Так балюча мне, – захлынуўся Косцік.

      – Тады мы табе сюды паесці і папіць прынясем.

      – Не, браточкі, пакіньце мяне тут пакуль. Паляжу на беразе, адпачну, супакоюся, а там і да вас прыйду, калі вечарынка скончыцца. Ідзіце.

      – Добра, хадзем, Стаху, пакінем яго.

      Косцік пачакаў, пакуль яны сыдуць, а потым спусціўся з палянкі, кінуўся на зямлю між дубамі і завыў.

      – Чаму ты такая, Каруська мая? Я ж цябе абараняў, я ж табе служыў. Чаму ты такая няўдзячная? Я ж за табою як верны сабака цягаўся, глядзеў, каб цябе не зачапіў ніхто, каб паскудным словам не прынізіў, каб ніякае ліха, ніякая крыўда цябе не напаткалі. Я ж цябе, заблукалую ў пушчы, ноччу знайшоў і вывеў, на руках вынес. Я ж цябе шанаваў, я табе дагаджаў, як дзіцяці малому. Чаму ты такая? У каго ты закахалася? У гэтага расійскага унцера, у кацапа. А я што, ад іншых горшы? Дык у Смалярні ж няма хлопца, які б мяне паваліў, нават калі я дазволю сябе падпахі схапіць. Я экзамент у ванчанскай школе здаў! Ужо тры гады балдахін над канонікам на шэсці нашу! Я ж з бабруйскім вікарыем знаёмства маю. Я ж свой, польскі хлопец. Пра мяне ў Смалярні кепскага слова ніхто не скажа, апроч тых, каго я пабіў. За чым жа ты пагналася? За чорнымі вусікамі, за нашыўкамі? Дык у мяне што, вусаў не будзе? Ці ж я, калі ў войска пайду, не здабуду такіх нашывак?

      Ён заліваўся слязьмі, стагнаў, выў, качаўся па зямлі, выдзіраў траву пальцамі. Шум вечарынкі, што даносіўся здалёк, толькі дадаваў горычы. Рэзкія гукі цымбалаў калолі яго шпількамі ў патыліцу, салодкія ноты скрыпак вострым шклом кроілі сэрца. Ён прыслухаўся – гралі польку. «Мабыць, круцяцца там цяпер і адно да аднаго прыціскаюцца, – падумалася яму. – Ох, калі б сваім пакаранне потым не пагражала, я б цябе, гадзіна, так скруціў, што ты б ужо не разагнуўся. Я б не паглядзеў на твае нашыўкі і тваё званне!»

      Косцік адышоў да рэчышча, каб не чуць гукаў, якія яго мучылі. Напіўся вады і лёг ля ракі на пяску, разглядаючы бераг. Плынь цякла сумна, змрочна і неяк злавесна, і з яе шуму нібыта пачалі выбівацца галасы:

СКАЧАТЬ