Практикалық археология. Ғани Омаров

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ қатарында күзету аймағының бірнеше түрі бар:

      – қорғау аймағы – бұл бұрын болған немесе жағдай жасалғаннан басқа, барлық жаңа құрылыстарға тиым салынатын аумақ;

      – жүйелеуші қүрылыстьщ аймағы – оның режимі жаңа құрылыстың габаритын, шаруашылыққа негізделген объектілерді шектейді (ұзақтығы 100-300 м).

      – қоршаған ортаны қорғау аймағы – оның аумағында жеңіл шаруашылық, ауылшаруашылық қызметтерінен басқа барлық жаңа құрылыстарға тыйым салынған;

      – мәдени қабатты қорғау аймағы – ол көне тарихтың ақпаратын сақтайтын арнайы қуатты мәдени жинақталған қалаларда жасалынады. Қорған зираттарын қорғау зират шетінен бастап, қорғанға дейін 50 м созылған. Ал жеке қорғандарда – 15-20 м.

      Қазақстан қалаларының тарихи құрылысының регенирациясымен қатар тарихи-мәдени объектілердің қорғауын өңдеу жұмысы нәтижесінде қалалардың тарихи орталықтарының аудандарына арналған мәдени қабаттың таралу аумағы мен шектеу мінезін негіздеу қолданылды.

      Көне аймақтар мәдени тұрақтанудың арнайы қалың қабаты болған. Мысалы, органика жақсы сақталған қабаттың қалыңдығы 6-8 мге дейін болады. Ал алшақ орналасқан көне қалалардың мәдени қабатының қалыңдығы аздау болып келеді. Алайда, бұл жағдай үнемі сақталмайды. Мәдени қабаттың тарихи құндылығын көрсету кезінде, жинақтаудың қуаты көне объектілердің орналасуына тәуелді.

      Қаланың мәдени қабатының қорғау зонасының жобасын құру кезінде археолог қол жетімді деректерді зерттеу керек, тарихи орталықтың дәл тексерісін өткізу керек, архитектураның бар ескерткіштеріне археологиялық ақпараттарды толықтай біріктіру қажет. Кейін қаланың заманауи жобасын оның тарихи орталығымен біріктіріп, ондағы бар мәліметтер арқылы мәдени қабаттың қорғау зонасындағы жеке жер аумағының режимін анықтауға болады. Сол себепті де, мәдени қабаттың қорғау аймақтары қаланың тарихи орталығының көлемінде бақылауда болуы қажет.

      Қала салу қызметі мемлекеттік орталықтармен және қоғамдық орталықтармен жүйеленеді. Олардың бірі қаланың дамуы үшін және тарихи ортылығы үшін жауап берсе, басқасы субьектілердің қызметін бақылайды. Сол себепті мәдени қабаттың қорғалу қызметі бақыланып отырылады. Екі жақтың байланыса бірігіп қызмет етуі арнайы заңмен негізделеді. Әсіресе, Казақстан Республикасының «тарихи-мәдени тұрғындарды қорғау», «Архитектура жайлы», «Қала салу қызметі» жайлы заңдарында көрсетіледі. Өзара келісімге келу үшін, баға беру үшін қала салу қызметінде екі жақты да тең қарастырған заңды күші бар жоспарлар қолданылған. Оған күзет аймағы, бас жоспарлар кіреді.

      Тарихи-мәдени тұрақты қорғау заңы ауданды жоспарлардың жобаларын өңдеуін шектеу, қалалар мен басқа тұрақтарды дамыту және қайта құру жұмысын қарастырады. Қорғау аймағын құруда түрлік қателіктері де бар:

      – қорғау зонасының шекарасын дәл анықтамау (жергілікті орындарда жүйелі жобалауға шекаралар бекітілуі тиіс. Оның графикалық фиксациясын мәтіндік түрде суреттеу керек);

      – қорғау зонасын қорғалатын нысанның жүйесін біріктіру;

СКАЧАТЬ