Ephemerides Barometricae Mutinenses (anni M.DC.XCIV). Boccabadati Giovan Battista

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Experientissimus Ro. Boylæus; ut plurimùm tamen quotiescunque subita Mercurii depressio contingit, prænunciari possunt sine ulla hæsitatione, sive Ventorum concursus, & pręlia, sive ingentes pluvias ingruere; sic Mercurius cū à die sexta Octobris, usque ad 11 lineam 90 constanter tenuisset, & dies nitidissimi fluxissent, die 12 paucarum horarum spatio ad 82 lineas descēdit, & satis liberaliter circa Vesperas subsequutæ sunt pluviæ; eadem ratione subita Mercurii emersio Iridis ad instar proximam serenitatem denunciat; paulatim verò Mercurio ascendente, vel descendēte paulatim quoque subsequuntur temporum, vel in placidum, vel turbidum conversiones.

      Totum spatium, quod hoc Anno Mercurius in meo Barometro alterno ascensu, ac descensu potuit percurrere tertiam partem unius pollicis non excessit: omnes verò Menses, dempto Aprili, & Majo, extremos penè fines altitudinis in fistulâ tetigere. Aprilis enim ad lineam 84, & Majus ad 83 vix devenere; major autem depressio iisdem Mensibus observata in lineis 75, & 76 comperta est.

      Statuit Auctor Anonymus in suo Barometro limitem quendam, ac veluti confinium inter pluviosum, ac serenum tempus, quem limitem esse ait 27 pollices, & quadrantem, ita ut supra dictam altitudinem consistente Mercurio habeatur serenitas, & quò ille altior assurgat hæc magis confirmetur; sic infrà hunc limitem hospitante Mercurio ait nonnisi pluviosa tēpora expectanda, & magnos Ventorum concursus; ut verum fatear in meo Barometro hujusmodi legem non observavi, nam pluries, & præcipuè ad multos Decembris dies etiam propè extremos fines serenitatis æstivæ consistente Mercurio, humidam, & pluviosam constitutionem experti fuimus.

      Cum in ea parte hyemis quæ in hujus Anni principium incidit nullæ ferè Nives præter Regionis morem decidissent, anxius diu fui, ut scirem quamnam alterationem pariant in Barometro Nives, cum adeò densæ defluunt, ut Aerem totum impediant, & Campanæ obsurdescant, ac tandem circa Anni finem Voti compos sum factus, nam à die 22 Decembris, usque ad Anni finem tam copiosæ delapsæ sunt Nives, ut tota Cispadana, & Transpadana Regio non Nivibus obsessa, sed sepulta videretur, quarè satis commodè observare licuit, quod diu optaram. Nivoso Cœlo itaque, & actu labente Nive notabilitèr in fistulâ Mercurium desidere observavi, itaut à lineâ 88, in quâ prius visebatur, ad lineam 81 paucarum horarum spatio descenderit, ac demissior exinde fuerit; quaproptèr ad Nives defluas, ac ad pluviarum descensum idem prorsus contingere in Barometro observavi.

      Atque hęc sunt, quæ per integrum Annum ex quotidianâ inspectione Barometri eidem loco semper affixi colligere licuit, & quæ præ cœteris memoratu digna existimavi, quorum equidem veram, ac genuinam rationem reddere, si tam in promptu esset, ut facilis fuit illorum Observatio, cum unum non vulgare ingenii acumen, alterum solam patientiam desideret, jam Voti compotē me crederem; at cum nō nisi levium coniecturarum supellex, satisque curta mihi sit, & alio Vindice digni sint hujusmodi nodi, fungar potius vice Cotis, & alios acuere contendam, ut potissimùm veram rationem, & causam exquirant, quare, cum Aer pluviosis nebulis saturatus est Mercurius in summitate fistulæ deprimatur, pluviis verò delapsis attollatur, quandò perpauci, quòd sciam, hujus Problematis verè Archimedęi, ut dici solet, exactum examen instituere.

      Supposito igitur pro re acceptissimâ, quam Academia Experimentalis Medicea, & Celeberrimus Boylęus iam satis demonstrarint, scilicet in fistulâ Torricellianâ ab Aeris externi pressione sustineri Mercurium ad altitudinem Cubiti unius, & quadrātis, ea ratione ut inter Cylindrum aereum, & Mercurium in fistulâ suspensum fiat æquilibrium, & eo modo quo crescat, vel decrescat aerei Cylindri momentum, sic in fistulâ elevetur, vel deprimatur Mercurius; videndum itaque num Aer pluvioso tempore, & Cœlo nubibus obducto re vera sit levior, ut Mercurii depressio testatur, quod meherclè durum videtur, ac veluti paradoxum, gravior autem aqueo pondere excusso, & subsequente serenitate, quemadmodum ejusdem Mercurii elevatio videtur evincere.

      1. Metaph.

      3. Aph. 5.

      De The. ad Pis. cap. 11.

      Profectò pronunciare velle, leviorem esse Aerem imminente pluviâ, vel dum actu ruunt imbres densissimi, graviorem vero serenitate restitutâ, idem prorsus videtur ac asserere Mulierem post editum fœtum graviorem esse quàm cum prægnans esset. Nullus certè Philosophorum, antequam ad streperum Barometri nomen personarent Scholæ, ne somniasset quidem, nedum suspicioni locum præbuisset, Aerem minus gravem esse quandò caliginosus est, pluvioque madescit ab Austro, ut ait Poeta, quo tempore conqueruntur omnes de gravitate quadam quam in se ipsis persentiunt. Inter noxas quas Austros nostris Corporibus inferre scripsit Hippocrates, hanc pręcipuam recenset, quòd Caput gravent, quam Capitis gravitatem inferre nequeunt nisi Cerebrum aqueis superfluitatibus onerando; Caput verò præ cœteris corporis partibus humidissimum ab Austrinis flatibus qui ejusdem sunt naturæ gravem noxam facilè persentiscit; sic refert Galenus, quendam ex suis Sodalibus in lecto cubātem solitū divinare quis Ventus spiraret, nam quoties gravari sibi caput sentiebat, statim dignoscebat flantem Austrum esse.

      Mirum est autem quomodo Auster præ cœteris Ventis passim malè audiat, ac presertim apud Poetas qui tot probrosis Epithetis illum sugillarunt, ut jam infamem reddiderint; notatu verò dignū est quare Horatius Ventum hunc plumbeum appellarit.

      l. 2. Sat. 6.

      Nec mala me ambitio perdit, nec plumbeus Auster,

      inquit ille; non hic curiosiùs immorabor in recēsendis variis Expositorum Commentis; mihi solum rationi consonum videtur Venusinum Poetam Australis Venti proprietatem hoc significanti epitheto exprimere voluisse, quòd nimirùm Aerem nimia humiditate infarciens illum nobis onerosum, ac veluti plumbeum efficiat; cum enim Poeta, ut ipse narrat, ab Urbe secessisset in Montes ubi Aer tenuior est, ac purior, se tutum credidit à fastu, & ambitione quæ gentem Urbanam inflat, & ab Austro Romanæ Urbi maximè infenso.

      Cum ergo in Austrinâ, & pluviali Constitutione tantâ humiditate, ut patet ad sensum, Aer difluat, ut Marmora ipsa illachryment, Æraque sudent, nulla apparet ratio quare Aer in hujusmodi statu minus ponderosus censendus sit quàm sicco, & sudo Cęlo. Alterâ ex parte stat Mercurius in Barometro tanquam Judex Sententiam proferens pro Aeris minori ponderositate in Austrinâ, & quacumque pluviosâ Constitutione, nullamque suę Sententiæ rationem suggerit.

      Quìd ergo sentiendum? statuendum ne minus gravitare Aerem in humidâ, & pluviali Constitutione, reluctante sensu, & ingeniosissimo Borelli ratiocinio, qui in citatæ Propositionis expositione nequiit concipere materiam im̄inentis pluviæ, vel in Aere innatantem, vel descendentem, quin suo naturali pondere naturalem Aeris gravitatem augere debeat, an asserendum graviorem quidem tūc temporis esse Aerem, sed ob aliquam causam in abdito positam gravitatem suam exercere non posse? Leviorem quidem esse Aerem pluviis impendentibus, & actu labentibus, pronunciat citatus Auctor Anonymus, sed nulla solidâ ratione, ut reor, appositâ, ni potius Aerem graviorem ostendat. La raison, inquit ille, pour la quelle le vif-argent du Baromètre marque qu’il doit pluvoir lors qu’il baisse est que l’air ètant alors plus lèger, il ne peut plus soutenir les Vapeurs d’ov’ il arrive, que les plus hautes tombant sur les plus baisses, elles s’y unissent, & forment des nuvès qui etant devenuues tres pesantes, & tres epaissès par l’augmentation des novelles vapeurs qui s’y joignent, tombent enfin en pluvie; paulò post tamen aliud agens rationem aliquam tradit quæ specimen aliquod probabilitatis præfert; ait enim quibusdam temporibus, velut Hyeme, postquam Terra diutius gelu concreta steterit, ad primos repētes flatus solutâ glacie multa vaporosa effluvia elevari, quę Aerem sursum protrudant, & sic leviorem reddant, ut stagnantis Mercurii superficies hoc pacto minus comprimatur; en illius verba. Ces vapeurs sortant en abondance de la Terre, & des eaux donnent par leur mouvement une forte impression à l’air, qu’elles recontrent, & le soulevant, le rendent plus lèger c’est à dir lui diminuent la force, auec la quelle pressoit sur la superficie du vif-argent; c’est pourquoi allors le Barometre aissè.

      Exper. СКАЧАТЬ