Dîvân-ı Hikmet. Анонимный автор

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ sınırlar içinde tutmak vardır. Mutlaka bir bilenden öğrenilmesi gerekir. İmamı Gazali dört çeşit riyazet vardır diyor: Bunlar; az yemek, az konuşmak, az uyumak ve insanların eziyetine katlanmaktır.

      Hoca Ahmed Yesevî ilk başta diyor ki, bu işe talipseniz çok zorluklar çekmeye hazır olun diyor. Gideceğiniz yol dikenlerle doludur. Gece uykularını unut bu yola girince. ‘Riyazetsiz Allah’a dost olunmaz ki dostlar’

      Şöyle: Riyazeti sıkı çekip, kanlar yutup.

İKİNCİ DEFTER NE DEMEK?

      Bu konuda bir kaç görüş var: Bir görüş, Hoca Ahmed Yesevî’nin birinci defteri vardı. Ama biz onu bilmiyoruz. Diğer bir görüş, Hoca Ahmed Yesevî’nin İkinci defter’den muradı, 63 yaşından sonraki yazdığı Dîvân-ı Hikmet’dir.

      Bir başka görüş, bu kitapta insanı anlatması, Ona göre insan: konuşan bir kitaptır. Kendisini anlatması.

      Bir başka görüş ise, bu kitapta Nuru Muhammedi anlatması. Kainat yaratıldığında ilk yaratılan Nuru Muhammedi, Peygamberimizin nuru yaratılıyor. Peygamber olarak son Peygamber, ama ruh olarak yaratılan ilk ruh. “Hz. Adem ruh ile ceset (su ile çamur arasındayken) arasındayken ben Nebi idim” diyor Efendimiz.

      Bismillah diyerek sözlerime başlayıp,

      Hikmetler söyledim.

      Tasavvuf yoluna girenlere çok değerli sırlar verdim.

      Sıkı riyazetler çekerken, adeta kanlar yutarak çok zorluklar çektim.

      Ve ikinci defter diye nitelendirdiğim hikmetlerle ilgili bu sözlerimi açtım.

      Birinci Hikmet 2. Dörtlük:

      Sözü söyledim, her kim olsa cemale talip,

      Canı cana bağlayıp, damarı ekleyip,

      Garip, yetim, fakirlerin gönlünü okşayıp

      Gönlü kırık olmayan kişilerden kaçtım ben işte.

CEMALULLAH

      Yüce Allah’ın yüzüne talip olmak. Burada farklı görüşler var. Bir görüş, yüce Allah’ı yeryüzünde görebilirsin diyor. Zikir ve ibadet ile, dünyada bazı zatlar Yüce Allah’ı görmüştür der. Ancak bu bilginin kontrol edilememesi, yanıltma olasılığı olması ilim adamlarını, Yüce Allah’ın bu dünyada görülemeyeceği hükmünü verdirtmiştir.

      İkinci görüşe göre: Peygamberler dahil, Allah dünyada görülemez. Buna örnek olarak Hz. Musa’nın Allah’ı görmek istemesi verilmektedir. Kur’an’ı Kerimde ‘gözler onu göremez, O gözleri görür’ ayeti vardır.

      Birinci bölümde İhsan kavramı açıklanmıştı; “Sen O’nu görmesen de, O seni görüyormuş gibi inanman ve ibadet etmendir.” Ancak, Ahirette hak edenler O’nun cemalini göreceklerdir.

TEVHİD: BİRLİK VE BERABERLİK

      Canı cana bağlayıp, damarı ekleyip,

      Yetmiş iki millete bir gözle bakmak. Din, dil, ırk ayırımı yapmadan insanları bir görmek. Tevhid’e vurgu yapıyor Hoca Ahmed Yesevî.

      Hoca Ahmed Yesevî’nin takipcisi Yunus Emre şöyle diyor:

      Adımız miskindir bizim

      Düşmanımız kindir bizim

      Biz kimseye kin tutmayız

      Kamu âlem birdir bize

      Ayırma, kayırma yoktur. Yaratılanı Yaratandan ötürü hoş görmek.

GARİP, YETİM VE FAKİR

      Dîvân-ı Hikmet’te 85 yerde garip-yetim-fakir geçiyor. Yetim kelimesi Kur’an’ı Kerimde ise 20 yerde geçiyor. Peygamberimiz de yetimi koruyup kollayan kişi kıyamette benimle birlikte olacaktır diyor. Ayrıca, fakir, tasavvufta, seyr ü sülukü tamamlamış Kamil insanın tarifi.

      Hoca Ahmed Yesevî Hz. diyor ki, ‘nerede garip, fakir ve yetim görseniz onları okşayın, sıvazlayın.’

      Fakirname eseri bu noktayı en güzel şekilde anlatıyor. Fakirlik nasıl olur, Şeriatın on makamı, Tarikatın on makamı, Marifetin on makamı, Hakikatin on makamı nasıl olurmuş öğretiyor Fakirname’de.

      Aşık Paşa’nın da Fakirname adında bir eseri var.

      Anadolu medeniyeti ruh havzasının mimarı olan Hoca Ahmed Yesevî ikinci Hikmet’de kısaca şöyle diyor: Kim Yüce Allah’ı görmek istiyorsa, Cemalullah’a talipse insanlar arasında ayırım gözetmeksizin hareket etmeli, garip ve yetimlere şefkat göstermeli, her istediğine kavuşmuş, sıkıntı çekmemiş kişilerden de uzak durmalıdır. Gönlü kırıklarla birlikte olunmasını istiyor. Ana fikir bu.

      Birinci Hikmet 3. Dörtlük:

      Nerde görsen gönlü kırık, merhem ol

      Öyle mazlum yolda kalsa, yoldaşı ol

      Mahşer günü dergahına yakın ol

      Ben-benlik güden kişilerden kaçtım ben işte.

      Nerde gönlü kırık kişi görürseniz onlara merhem olun. Hz. Musa, “Ya Rabbi! Ben seni nerede arayayım?” diye sorar. Yüce Allah, ‘ya Musa Beni kalbi kırıkların yanında ara’, ‘Ben onlara her gün ve gece bir kulaç yaklaşırım. Böyle olmasaydı helak olup giderlerdi’ dedi.

      Buradan anlaşılan, hem Hoca Ahmed Yesevî hem Musa a.s. Allah’la olan diyalogundan anlaşılan mesaj: Gönül kırmamak…

      Bir kez gönül kırdın ise, şu kıldığın namaz değil, diyor Yunus Emre Hz.

      Gönül, nazargah-ı ilahidir.

      Ak sakallı pîr koca bilmez ki hâli nice

      Emek yemesin hacca bir gönül yıkar ise

      Sağır işitmez sözü gece sanır gündüzü

      Kördür münkirin gözü âlem münevver ise

      Gönül Çalab’ın tahtı gönüle Çalap bahdı

      İki cihân bed-bahtı kim gönül yıkar ise

      “Her Gördüğünü Hızır, Her Geceyi Kadir Bil” anlayışıyla hareket edip, çocuklarımızı da bu yönde yetiştirirsek, Hoca Ahmed Yesevî’nin dediklerini de yapmış oluruz.

      Mevlana Hz, ‘Eğer gül ise endişen, gül bahçesisin. Eğer düşüncen gönül inciten diken ise, sen külhana mensup odunsun’ diyor.

      Erzurumlu İbrahim Hakkı Hz. diyor ki:

      Hiç kimseye hor bakma,

      İncitme gönül yıkma,

      Sen nefsine yan çıkma,

      Mevla görelim neyler,

      Neylerse güzel eyler.

      Ve Alvarlı Efe Hz. diyor ki:

      Aşık der incitenden,

      İncinme incitenden,

      Kemalde noksan imiş,

      İncinen incitenden.

      Tasavvufun СКАЧАТЬ