Aya Səyahət. Жюль Верн

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ bu yerdə Ay haqqında bir az ətraflı öyrənək. Çünki bu məlumatlar kitabımızın növbəti səhifələrində bizə məlum ola bilər.

      Günəşin ətrafında səkkiz planet fırlanır. Ona məsafəcə ən yaxın olan Merkuridir. Ardıcıllıq belə davam edir: Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn, Uran və Neptun.

      Bəzi planetlərin öz peykləri var: Uranla Saturnun səkkiz, Yupiterin dörd, Neptunun iki, Yerin isə bir. Yerin peyki Aydır.

      Ay tarixboyu planetimizin sakinlərinin diqqətini daim özünə cəlb edib. Müsəlmanlar təqvimi Ayın Yer ətrafında fırlanması ilə hesablamağa başlayıblar. Onu müqəddəsləşdirən xalqlar da az deyil: qədim misirlilər Aya tanrı kimi baxır və onu İzida adlandırırdılar. Finikiyalılar[10] Aya Astarta, qədim yunanlar isə Feba adını veriblər. Lakin bu xalqların heç biri selenoqrafiya[11] sahəsində biliklərə malik deyildilər. Kimisi onu büllur göy qübbəsindən asılmış hərəkətsiz cisim hesab edirdi, kimisi də Günəşin bir qırıntısı sayırdı. Hətta Aristotelin şagirdi olmuş Kleark belə düşünürdü ki, Ay okeanın sularını əks etdirən cilalanmış güzgüdür.

      Lakin qədimdə bir sıra astronomlar Ayla bağlı doğru mülahizələr də irəli sürüblər; məsələn, miladdan öncə 624–548-ci illərdə yaşamış yunan filosofu Miletli Fales belə bir fikir irəli sürüb ki, Ay öz işığını Günəşdən alır. Müasir elm bu fərziyyənin həqiqiliyini təsdiqləyib. Yenə miladdan öncə 310–230-cu illərdə yaşamış başqa bir yunan alimi Aristarxus Samoslu isə Ayın Yer ətrafında hərəkət dövriliyini düzgün izah etmişdi.

      Bütün bu kəşflər sonrakı əsrlərdə astronomların işinə yaradı. Lakin Ayın quruluşu uzun müddət insanlara müəmmalı qalıb. 1564–1642-ci illərdə yaşamış italyan alimi Qaliley Yerin peykində orta hündürlüyü 4500 tuaza[12] çatan dağlar olduğunu deyirdi. Di gəl, XVIII əsrin sonunda Gerşel öz dövrünün ən yaxşı teleskopu sayılan cihazın köməyi ilə bu rəqəmi xeyli azaldıb. Onun fikrincə, Ayın ən hündür nöqtəsi 1900 tuazdan çox deyil. Lakin Gerşel də yanılırdı. Sonrakı yüzilliklərdə yaşayan astronomlar Ayda altı dağın orta hündürlüyünün 2600 tuazdan çox olduğunu söyləyiblər. Onların fikrincə, ən yüksək dağın hündürlüyü isə 3801 tuazdır.

      Zaman keçdikcə Ayın quruluşu ilə bağlı yeni biliklər meydana çıxdı. Bu biliklərdən isə belə fikir hasil olurdu ki, Ayda hava və su yoxdur. Deməli, orada canlı varlıqlar yaşaya bilməzdilər. Əgər yaşasalar belə, onlar Yer sakinlərindən çox fərqlənməli idilər. Yəni bizdən fərqli olaraq havaya və suya ehtiyac duymamalı idilər.

      Yeni müşahidə üsulları sayəsində Ayın səthi haqda dəqiq məlumatlar toplamaq mümkün olub. Bu məlumatlardan belə görünür ki, onun ümumi diametri 2150 mildir, səthi Yer kürəsinin səthindən on üç, həcmi isə qırx doqquz dəfə kiçikdir.

      «Topçular klubu» nun üzvləri öz niyyətlərinə çatmaq üçün hərəkətə keçəndə Ay haqqında bundan artıq heç nə bilmirdilər.

      Barbikenin təklifindən sonra isə Amerikada hamı Yerin peyki barədə danışmağa başlamışdı. İnsanlar gün keçdikcə Ay ilə bağlı daha çox şey öyrənmək, daha çox suala cavab tapmaq istəyirdilər. Uşaqdan böyüyə hər kəsin söhbətinin başlıca mövzusu Ay idi. İş o yerə çatmışdı ki, artıq ən cahil yanki belə Yerin peyki barədə nəsə bilirdi.

      Bir sözlə, Birləşmiş Ştatlarda hər kəsin indi bircə məqsədi vardı: Ayı fəth etmək və ABŞ-ın ulduzlu bayrağını onun ən hündür nöqtəsinə sancmaq!

      6

      Kembric rəsədxanasının cavab məktubundan sonra Barbiken və yoldaşları öz məqsədlərini həyata keçirmək üçün hazırlıq işlərinə başladılar. «Topçular klubu» nun sədri işləri icra edəcək xüsusi komitə yaratdı və onun üzvlərini təyin etdi.

      Komitənin ilk üç iclasında top və mərminin hazırlanması, eyni zamanda lazımi qədər barıtın əldə edilməsi müzakirə olundu. Sonda həmin işlərlə məşğul olmaq Barbikenlə yanaşı, general Morqan, mayor Elfiston və Mastona tapşırıldı. Dördnəfərlik bu qrup vaxt itirmədən «Topçular klubu» nun sədrinin evində toplaşdı.

      Sözə də elə Barbiken başladı:

      – Əziz həmkarlar! Bura niyə yığışdığımız aydındır. Fikrimcə, ilk olaraq Aya atacağımız mərmi məsələsini həll etməliyik. Çünki hazırlayacağımız topun ölçüsü mərminin ölçüsündən və çəkisindən asılı olacaq.

      – İcazənizlə müdaxilə edim, – Maston uca səslə dedi. – Mən də sizin kimi düşünürəm. Həm də ona görə ki Aya buraxacağımız mərmi eyni zamanda bizim elçimiz olacaq.

      Mastonun son sözləri hamının marağına səbəb oldu. Odur ki onu ikiqat diqqətlə dinləməyə başladılar.

      – Möhtərəm həmkarlar! – Maston yenidən uca səslə dilləndi. – İzninizlə nə demək istədiyimi geniş izah edim. Zənnimcə, mərmi insan ağlının ən parlaq təzahürüdür. İnsan mərmini yaratmaqla uca yaradana daha da yaxınlaşıb. İşığın, ulduzların, kometaların, planetlərin, peyklərin, səsin, küləyin sürəti Allahın işidir. Biz isə sürətinə görə qatarı belə arxada qoyan mərmi yaratmışıq!

      Maston əməllicə cuşa gəlmişdi. O, mərmiyə təriflər yağdırmaqdan usanmırdı.

      – Sizə rəqəmlər lazımdır? Elə isə, buyurun, – Maston alovlu şəkildə deyirdi. – Götürək çəkisi iyirmi dörd funt olan bapbalaca bir mərmini… Bu mərmi elektrik cərəyanından səkkiz yüz min dəfə yavaş hərəkət etsə də, topdan atılarkən səsdən daha sürətlidir. O, Aya on bir günə, Günəşə on iki ilə, Neptuna isə üç yüz altmış ilə çata bilər. İnsan ağlının və əməyinin məhsulu olan bu mərmi görün nələrə qadirdir! Əgər biz onun sürətini iyirmi dəfə artıra bilsək, necə?! Bu lap möcüzə olardı!

      Maston ani susdu və bayaqkından da təntənəli şəkildə dilləndi:

      – Ey qüdrətli! Mən göylərin səni layiqincə qəbul etməsini arzulayıram!

      Dinləyənlər Mastonun alovlu nitqinə «Ura» sədaları ilə cavab verdilər. Maston həyəcan içində kreslosuna oturdu.

      – İndi isə, – Barbiken dedi, – gəlin məsələnin konkret həllinə keçək.

      – Biz hazırıq, – masadakı buterbrodlara girişən digərləri onun çağırışına hay verdilər.

      – Haradan başlamalı olduğumuz, fikrimcə, hər birinizə aydındır: bizdən mərmiyə saniyədə on iki min yard sürət vermək tələb olunur. Hesab edirəm ki, biz bunu bacaracağıq. Lakin əvvəlcə hazırkı mərmilərin hansı sürətlə hərəkət etdiyini öyrənmək lazımdır. General Morqan, bizə bununla bağlı məlumat verməyə hazırsınızmı?

      – Məmnuniyyətlə, – СКАЧАТЬ