МУЛОҲАЗА: иқтисодий урбанизация. Ўқув қўлланма. Ибадулла Самандарович Байджанов

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ ўрта шаҳарлар ҳисобига амалга оширилади. Бу қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти учун одатий ҳолдир, чунки қишлоқ аҳолиси яшаш шароитларини яхшилаш учун ўз-ўзидан шаҳарларга кўчиб ўтишади. Масалан, ушбу миграция жараёни туфайли Бразилиянинг Сан-Паулу шаҳри уч баравар, Венесуеладаги Каракас эса уч баравар кўпайди.

      Кичик, ўрта ёки катта бўлсин ҳар бир шаҳар ўзига хос функционал мақсадга эга, масалан, капитал функциялари (бошқариш) ёки ўрта шаҳарларда замонавий фаолият турларини шакллантириш: саноат объектлари (саноат зоналари); инновацион фаолият, бадиий ёки илмий бирлашмалар; бизнес тузилмаларининг турли хил мураккаб шаклларини ташкил этиш ва бошқалар.

      Барча шаҳарлар учун, уларнинг ҳажми, функциялари ва ривожланиш босқичларидан қатъи назар, тўлақонли урбанизация жараёнининг марказий вазифалари қуйидагилардан иборат:

      – барчани муносиб уй-жой билан таъминлаш;

      – аҳоли ва унинг мол-мулки хавфсизлигини таъминлаш;

      – аҳолининг заиф қатламларини, айниқса аёллар ва кам таъминланганларни қўллаб-қувватлаш;

      – асосий шаҳар хизматларидан тенг ва адолатли фойдаланишни таъминлаш;

      – марказсизлаштириш ва сифатли шаҳар бошқарувини қўллаб-қувватлаш.

      Келинг, биринчи вазифага эришиш мисолини батафсил кўриб чиқайлик.

      Урбанизациядан бошлаб

      Республикада 1991 йилдан 2008 йилгача. шаҳар аҳолисининг ривожланиши ва ўсиши қишлоқ аҳолисининг ўсиш суръатларига нисбатан пастроқ эди. Шундай қилиб, шаҳар аҳолисининг улуши 1991 йилда 40,3% ни ташкил этди ва 2008 йилга келиб у 35,8% гача камайди.

      Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2005 йил 14 июлдаги қарорига биноан Ўзбекистон Республикаси аҳоли пунктларининг маъмурий-ҳудудий тузилишини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» (2005 й.) ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг (2009 й.) «Aҳоли пунктларининг маъмурий-ҳудудий тузилишини такомиллаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида «ги қарори. Ўзбекистон Республикасининг мавзусида, қишлоқ аҳоли пунктларини шаҳар аҳоли пунктларига бериш мезонлари.

      Aмалга оширилган чора-тадбирлар натижасида жами 4434,3 минг кишилик 965 та қишлоқ. шаҳар аҳоли пунктлари (ПГТ) мақомини олди. Натижада, 2009 йилда шаҳар аҳолисининг улуши биринчи марта қишлоқ аҳолисининг улушидан ошиб кетди ва умумий аҳолининг 51,7 фоизини ташкил этди.

      Шаҳарсозликнинг устувор вазифаси – аҳолини муносиб уй-жой билан таъминлаш мақсадида самарали уй-жой сиёсатини амалга ошириш эканлиги юқорида айтиб ўтилди. Ўша йилларда республикада аҳолини уй-жой билан таъминлаш даражаси сезиларли даражада ошмади.

      Шундай қилиб, 2001 йилда бир кишига уй-жой билан таъминлаш ўртача 13,8 м2 ни ташкил этди, 2010 йил 1 январ ҳолатига – 14,9 м2, 2016 йилда – ҳар бир кишига 15,4 квадрат метр. Уй-жой фонди асосан якка тартибдаги турар-жой бинолари билан намойиш этилди.

      Ҳозирги момент динамикаси

      2017 йилдан бошлаб ҳозирги кунгача Ўзбекистон Республикаси ҳукумати қишлоқ жойлари СКАЧАТЬ