SA kookboek vir allergieë en voedselsensitiwiteit. Hilda Lategan

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ groente en vrugte aangetref word, uit te sluit.

      Die lae-FODMAP-dieet

      Soos genoem is FODMAP ’n akroniem vir fermenteerbare oligosakkariede, disakkariede, monosak-kariede en poliole.

      Die FODMAP-dieetbeginsel word veral in Australië gebruik, maar is nog nie so bekend in Suid-Afrika nie. Lees die onderstaande saam met my inligting hierbo oor prikkelbare dermsindroom. Hou noukeurig rekord van jou voedselinname en stel vas of dit nodig is om die onderstaande voedselsoorte uit te sluit – onthou, onnodige uitsluitings kan tot ’n ongebalanseerde dieet met ’n gebrekkige inname van voedingstowwe lei. Teken ook jou gemoedstoestand vir die dag aan, want kos word dikwels die sondebok gemaak vir simptome wat ook met stres verband kan hou. Raadpleeg ’n dieetkundige om jou met ’n gebalanseerde maaltydplan te help.

      Voedselsoorte en voedselbestanddele wat in die lae-FODMAP-dieet uitgesluit word, is:

      •Oligofruktose, inulien en FOS (frukto-oligosakkariede), wat as prebiotika (kos) vir die “goeie” bakterieë lactobacillus en bifidobacterium in die dermkanaal dien en dikwels as funksionele bestanddele (fruktane) in produkte soos maaltydplaasvervangers gebruik word. By sommige mense kan inulien en FOS egter die simptome van PDS vererger. Alhoewel vermyding van inulien en FOS die simptome kan verlig, sal die uitsluiting daarvan op lang termyn die groei en voortbestaan van die goeie bakterieë benadeel.

      •Geprosesseerde en geriefskos soos brood, pizza, pasta, kitsontbytgraan, koek, koekies en kraak-beskuitjies waarby fruktane gevoeg is om die kwaliteit en raklewe van die produkte te verbeter. Op die voedseletiket word dit dikwels as “flour enhancer” of “stabiliser” aangedui.

      •Poliole soos laktose (melksuiker), fruktose (indien meer as 12% van die totale hoeveelheid koolhidrate as bygevoegde fruktose in koeldrank, vrugtesap, gegeurde water en energiedrankies teenwoordig is) en suikeralkohole soos sorbitol, mannitol, maltitol, xilitol, polidekstrose en isomalt in suikervrye dieetprodukte soos kougom en lekkergoed.

      •Groente soos artisjokke, beet, Brusselse spruite, kool, vars sigorei, vinkel, knoffel, preie, uie, ertjies en groenboontjies, en vrugte soos perskes, pruimedante en waatlemoen – om maar enkeles te noem.

      •Grane soos koring, rog en gort.

      •Peulgewasse soos gaar droë bone, kekerertjies, lensies en sojaprodukte asook neute soos pistasieneute.

      •Gedroogde sigorei in dranke soos koffie.

      Die vasstelling van ’n voedselallergie of -onverdraagsaamheid

      ’n Voedselallergie kan vasgestel word deur velpriktoetse, elektrodermiese veltoetse, bloedtoetse en intestinale biopsies. In sowel die geval van ’n voedselallergie as ’n voedselonverdraagsaamheid kan rekordhouding van alle voedselinname en die daaropvolgende reaksie aangewend word om die siektetoestand te bepaal. Sien die drie voorbeelde van rekordhouding wat hierop volg.

      Met ’n eliminasie- of uitsluitingsdieet word die verdagte voedsels vermy met die doel om die siektesimptome te verminder of heeltemal uit te skakel.

      Die sogenaamde provokasie-dieet kan gebruik word om ’n voedselallergie of -onverdraagsaamheid te bevestig en volg gewoonlik op ’n eliminasie-dieet nadat die persoon as simptoomvry geëvalueer is. In die provokasie-dieet word die verdagte voedselitems in ’n bepaalde verhouding en volgorde een vir een by die dieet teruggevoeg. Veral met ’n geskiedenis van ’n anafilaktiese reaksie (lees die laaste punt onder “Simptome”) is dit noodsaaklik om hierdie dieet in samewerking met jou geneeskundige en dieetkundige te doen. Alle reaksies moet noukeurig gemonitor en aangeteken word.

      Die belangrikheid van ’n behoorlike mediese evaluasie en diagnose ten opsigte van ’n voedsel-allergie of -onverdraagsaamheid kan nie genoeg beklemtoon word nie. Die onnodige uitsluiting van voedselsoorte kan lei tot voedingstoftekorte in die liggaam, wat die immuunstelsel verder kan aantas. Raadpleeg ’n dieetkundige om ’n gebalanseerde dieet- en maaltydplan vir jou bepaalde voedingsbehoeftes en met inagneming van jou spesifieke siektetoestand saam te stel.

      Voorbeeld 1: Voedsel en simptoomrekord

Datum	Tyd	Voedsel/drank gebruik	Simptome	Erns van simptome*

      * Simptome volgens skaal: 1 = gering of lig 2 = gering tot matig 3 = matig 4 = ernstig of hewig

      Voorbeeld 2: Voedsel en simptoomrekord

Voedsel, vloeistowwe en medisyne geneemDag en datum	Negatiewe simptomeTyd van dag
Ontbyt
Tussenin
Middagete
Tussenin
Aandete
Laataand
Omgewingsfaktore, bv. winderig, stof, stuifmeel, ens., wat siektesimptome vererger

      Voorbeeld 3: Weeklikse voedsel en simptoomrekord

Dag/datum
Simptome ná nag se slaap
Ontbyt
Simptome
Tussenin
Simptome
Middagete
Simptome
Tussenin
Simptome
Aandete
Simptome
Laataand
Simptome
Medikasie geneem
Omgewingsfaktore, bv. stof, rook, ens.

      Gesonde voeding

      ’n Gesonde, gebalanseerde dieet bestaan uit ’n verskeidenheid voedselsoorte om in die liggaam se energiebehoeftes te voorsien, om prosesse in die liggaam te reguleer asook om as boustof te dien vir die herstel en instandhouding van ’n gesonde liggaam. Dit is ook belangrik om ’n gesonde liggaamsgewig te handhaaf.

      Wanneer sekere voedselsoorte vermy word weens ’n voedselallergie of -onverdraagsaamheid, behoort die eliminasie-dieet steeds aan die riglyne vir optimale voeding te voldoen ten opsigte van geslag, ouderdom en lewensfase.

      Die Suid-Afrikaanse voedselgebaseerde dieetriglyne is eenvoudig om na te volg en sluit die volgende in:

      •Eet daagliks ’n verskeidenheid voedselsoorte en versprei dit eweredig oor jou maaltye vir die dag.

      Wanneer voedselsoorte uitgesluit moet word weens ’n voedselallergie of -onverdraagsaamheid, moet die dieet- en maaltydplan sodanig aangepas word dat die persoon steeds voldoende voeding-stowwe uit die toegelate voedselsoorte kry vir die herstel, instandhouding en energieproduksie in die liggaam.

      •Maak styselryke voedsel die basis van die meeste van jou maaltye. Eet meer lae-GI-voedsel.

      Die uitsluiting van byvoorbeeld grane wat gluten bevat, maak die keuse van styselryke voedsel moeiliker en dit verg in sommige gevalle goeie beplanning om die glukemiese indeks van ’n maaltyd te balanseer. Daar moet na ander bronne van vesel gekyk word wanneer graan in die dieet uitgesluit word. Graan is ook ’n belangrike bron van B-vitamiene. Onverfynde grane sluit in volkoringprodukte, rog, gort, hawermout, sorghum, ongepoleerde of bruinrys en bokwiet.

      •Eet elke dag minstens vyf porsies vrugte en groente.

      Groente en vrugte bevat ’n verskeidenheid СКАЧАТЬ