Socjologia prawa. Отсутствует

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ małżeństwo jest z reguły aranżowane). Dżati są endogamiczne, gotry egzogamiczne. Cenzus obejmuje 3000 nadrzędnych dżati i 25 000 podgrup.

      W wyniku podziału społeczeństwa na warny i dżati ukształtował się system kastowy, który podtrzymywany jest przez doktrynę dominującej w Indiach religii – hinduizmu. Głosi on wieczność świata, wynikającą z jego stałego odnawiania się w kolejno następujących cyklach. Odradzając się w różnych wcieleniach (reinkarnacja), człowiek może dążyć do doskonałości, wypełniając obowiązki należne swojej kaście (każda dżati ma własną dharmę), piąć się jak najwyżej w drabinie warn, aż wreszcie poprzez ascetyzm osiągnąć stan absolutu – nirwanę. Według hinduizmu wzorce postępowania obowiązujące człowieka są różne w zależności od kasty, do której należy. Święte księgi tej religii przewidują różne rodzaje kar za te same przewinienia popełnione przez osoby należące do różnych kast. System kastowy ogranicza wolność jednostek, ponieważ zmusza je do podporządkowania się zasadom należnym danej dżati. Podsumowując, fundamentem hinduizmu jest głęboko zakorzeniona koncepcja nierówności ludzi, co stoi w opozycji do europejskiego indywidualizmu, zakładającego równość wszystkich jednostek.

      Hinduizm, nakładając na wiernych obowiązek przestrzegania zasad rytualnej czystości, spycha niedotykalnych (nazywanych także haridżanami lub dalitami) na margines społeczny. Praktyka niedotykalności jest niezwykle charakterystycznym elementem systemu kastowego. Choć została prawnie zakazana w statucie Scheduled Caste Order of 1950 oraz w Konstytucji z 1950 r. (art. 17), rzeczywistość jest taka, że niedotykalni nadal, zwłaszcza w środowiskach wiejskich, nie dość, że żyją w wykluczeniu, to wciąż zajmują się pracami uważanymi za rytualnie nieczyste (usuwanie padliny, czyszczenie latryn itp.). Odnotowuje się w dalszym ciągu przypadki odmawiania dalitom dostępu do wspólnej studni lub wstępu na posterunek policji, a dzieci bywają zmuszane do siedzenia osobno w czasie posiłków w szkołach. Wielu z nich nie zgłasza przestępstw z powodu strachu przed odwetem ze strony członków kast dominujących. Dalici stanowią ok. 1/6 populacji indyjskiej. Walkę z praktyką niedotykalności zapoczątkował Mahatma Gandhi, który szczególnie ostro przeciwstawiał się poniżającemu ich traktowaniu. Uważał, że nie ma większego grzechu niż uciskanie słabszych w imię Boga. Przywódcą politycznym niedotykalnych w okresie tworzenia demokratycznych Indii był doktor Bhimrao Ramji Ambedkar. Założył on partię niedotykalnych – Partię Republikańską (Republican Party). Jednak znikoma poprawa ich losu skłoniła go ostatecznie do podjęcia decyzji o przejściu na buddyzm. Indirze Nehru, która pochodziła z bardzo wysokiej kasty braminów kaszmirskich, za to, że poślubiła Feroza Gandhiego (wyznawcę zoroastryzmu), zabroniono wstępu do świątyni, gdyż uznano ją za rytualnie nieczystą. Przegrała proces sądowy, a w wyroku powołano się na przepis o wolności kultu religijnego, który może za sobą pociągać pewną formę ekskluzywizmu. I choć Kocheril Raman Narayanan, będąc niedotykalnym, został prezydentem Indii (1997–2002), to taki awans społeczny jest czymś wyjątkowym.

      Po odzyskaniu przez Indie niepodległości w 1947 r. system kastowy został formalnie zniesiony. Konstytucja z 1950 r. zapewnia równość wszystkim obywatelom wobec prawa, bez względu na religię, rasę, płeć i przynależność kastową. Wprowadza jednak system rezerwacji części miejsc w urzędach, szkołach średnich i na uniwersytetach, co stwarza pewne możliwości awansu, ale i nie pozwala zapomnieć o pochodzeniu. O ile w dużych aglomeracjach obserwuje się zanikanie hinduskiej kastowości, o tyle poza zasięgiem tych zmian społecznych pozostały nadal obszary wiejskie, a zwłaszcza prowincje na południu. Zanikowi temu sprzyjają anonimowość, urbanizacja, rozprzestrzenianie się zachodnich wzorców oraz kultura masowa.

      Po roku 1997 rząd zaczął prowadzić politykę modernizacji i liberalizacji zarówno w kraju, jak i za granicą. W Indiach pojawiły się zagraniczne przedsiębiorstwa zatrudniające rodzimych pracowników. Stosunki tam panujące respektowały prawa obywatelskie. Uważa się, że miały one również znaczący wpływ na zmiany zachodzące w społeczeństwie indyjskim. Lecz choć prawo państwowe przewiduje objęcie ochroną tych, którzy ucierpieli w wyniku dyskryminacji kastowej, np. w sporach pracowników z pracodawcami, nie zawsze chronione są interesy ludzi z niższych kast, ponieważ większość osób mających związek z prawem wywodzi się z kast wyższych.

      Podziały kastowe znajdują odzwierciedlenie także w polityce. Twórcy powojennego systemu politycznego uznali, że najlepszym rozwiązaniem problemu dyskryminacji będzie zapewnienie kastom upośledzonym gwarantowanych miejsc w parlamencie. W rzeczywistości jednak ich rola w rządzeniu krajem jest symboliczna. Zrównanie w prawach wszystkich obywateli przyczyniło się co prawda do zniszczenia starych układów międzykastowych, np. odsunięcia od władzy kast rytualnie czystych, ale w praktyce nie zlikwidowało tych podziałów. Po prostu dżati zmieniły swoje miejsce na drabinie społecznej. Władzę przejęły nowe kasty dominujące (np. rolnicy), a system kastowy przetrwał w innej konfiguracji. Niestety ponownie zabrakło miejsca dla niedotykalnych. Współcześnie są jednak ludzie, którzy prowadzą swoją działalność biznesową, nie zważając na ograniczenia kastowe, co w przeszłości było niemożliwe, a jeżeli już się zdarzało, to powodowało całkowity ostracyzm społeczny.

      Problem istnienia w społeczeństwie indyjskim podziałów kastowych był rozpatrywany w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Od czasów konferencji ONZ poświęconej rasizmowi (United Nations World Conference against Racism, Durban 2001) światowi specjaliści zalecają zniesienie dyskryminacji z powodu urodzenia oraz innych podobnych form rasizmu. W 2007 r. została także wydana przez Parlament Europejski rezolucja w sprawie dalitów (niedotykalnych), odnosząca się do przestrzegania praw człowieka w Indiach. Przekonanie o nierównościach społecznych było tak silne, że odbiło swe piętno także na innych religiach w rejonie, takich jak chrześcijaństwo czy islam. Dzięki umiędzynarodowieniu problemu jasno wykazano istnienie dyskryminacji na tle kastowym w Indiach oraz w kilku innych krajach, zwłaszcza w Nepalu, na Sri Lance, w Bangladeszu, Pakistanie, a także w niektórych krajach afrykańskich.

      W Japonii istnienie grupy zwanej burakumin (buraku) jest także przejawem dyskryminacji społecznej. Japoński problem buraku nie był umacniany, jak w Indiach, przez religię, ale był problemem ukształtowanym historycznie i społecznie. Wywodzi się z czasów wojen w średniowieczu. Żołnierze, którzy pozostali w pobitych armiach, a także uciekinierzy tworzyli grupy pasożytujące na peryferyjnych obszarach wsi i wykonywali zajęcia lekceważone społecznie. Nazywano ich „senmin” – ludzie z nizin.

      W okresie Tokugawy (1603–1868) wydzielono cztery klasy społeczne: samurajów, chłopów, rzemieślników i artystów oraz kupców. Trzy ostatnie klasy były dyskryminowane w stosunku do klasy samurajów. Burakumin byli postrzegani jako niska warstwa społeczna, nazywano ich też hinin i eta. Można porównać ich pozycję do losu niedotykalnych, ponieważ podobnie zostali zepchnięci na margines społeczny i wiedli bardzo ubogie życie.

      Rząd Meiji w 1871 r. zakazał dyskryminacji burakumin i tym samym zostali oni zrównani w prawach z pozostałymi obywatelami. Przyznano im prawo wyborcze i obowiązek służby wojskowej, zostali nazwani „nowym ludem”. Mimo to dyskryminacja społeczna nie została w pełni usunięta. Ruchy mające na celu wyeliminowanie dyskryminacji burakumin wzmocniły się w 1922 r. Aktywiści działający w całym kraju na rzecz burakumin zjednoczyli się, tworząc grupy „suiheisha”. Władze, obawiając się partii komunistycznej, ruchów lewicowych i działalności z nimi powiązanej, w 1942 r. rozwiązały „suiheisha”.

      Po II wojnie światowej, w 1946 r., nowa konstytucja zakazała wszelkich form dyskryminacji. W 1955 r. powstało stowarzyszenie na rzecz wyzwolenia burakumin, które opracowywało aktywną politykę, mającą na celu zlikwidowanie podziałów społecznych. Działania СКАЧАТЬ