Przedwiośnie. Stefan Żeromski
Чтение книги онлайн.

Читать онлайн книгу Przedwiośnie - Stefan Żeromski страница 24

Название: Przedwiośnie

Автор: Stefan Żeromski

Издательство: Public Domain

Жанр: Зарубежная классика

Серия:

isbn:

isbn:

СКАЧАТЬ po uzyskaniu przez Albanię formalnej niepodległości w r. 1912. Stąd określenie „lwy albańskie” jest raczej anachronizmem.

94

piechota dardanelska — piechota turecka, która obroniła cieśninę Dardanele w czasie operacji desantowej wojsk angielsko–francuskich w roku 1915. Pozycje wojsk tureckich znajdowały się wówczas istotnie w okolicach starożytnej Troi.

95

Lechistan (tur.) — Polska.

96

in spe (łac.) — w (oczekiwanej) przyszłości (dosł. w nadziei na).

97

asker (tur.) — żołnierz turecki.

98

miecąc — dziś: miotając.

99

gzemsy — dziś popr.: gzymsy.

100

mamałyga — potrawa z mąki kukurydzianej.

101

amatorowie — dziś popr. forma: amatorzy.

102

cadaver (łac.) — trup.

103

sprychy — dziś popr.: szprychy.

104

casemate (franc.) — sklepione i zabezpieczone przed pociskami pomieszczenie w fortyfikacji; stąd utworzono słowo: kazamaty.

105

umerlaków — dziś popr.: umarlaków.

106

współkopaczów — dziś popr.: kopaczy.

107

Barynczyszka — wyraz ten, utworzony od nazwiska bohatera, przypominał zarazem otoczeniu słowo barin — jaśnie pan; przyrostek — „yszka” nadawał mu odcień pogardliwy.

108

jurodiwyj (ros.) — opętany, obłąkany, posiadający rzekomo dar proroczy.

109

hapencucyk — wyraz nie znany słownikom: oszust.

110

Brodiaga (ros.) — włóczęga.

111

obudwu — dziś popr.: obydwu lub obydwóch.

112

jednę — dziś popr.: jedną.

113

funkcjonariuszów — dziś popr. forma: funkcjonariuszy.

114

obozy (z ros.) — tabory.

115

ambaje (z łac.) — bzdury.

116

obadwaj — dziś popr.: obydwaj.

117

Carycyn — miasto w Rosji, późniejszy Stalingrad, dziś Wołgograd.

118

tułupy (ros.) — długie kożuchy, zazwyczaj nie kryte suknem.

119

obadwaj — dziś popr.: obydwaj.

120

wieszczka grecka — Pytia; kapłanka objawiająca wyrocznie w świątyni w starożytnych Delfach.

121

diuny — wydmy piaszczyste wzdłuż wybrzeży morskich.

122

eo ipso (łac.) — tym samym.

123

Zund, Kattegat i Skagerrak — cieśniny wiodące z Morza Bałtyckiego na Morze Północne.

124

zwornik — w architekturze: element wiążący sklepienie.

125

bogaczów — dziś popr. forma: bogaczy.

126

marzenia futurystyczne — futuryzm: awangardowy kierunek artystyczny; zrywając gwałtownie z tradycją dążył do odtworzenia w sztuce dynamizmu życia nowoczesnego. Twórczość futurystów cechował m.in. kult nowoczesnej techniki i zainteresowanie jej perspektywami rozwojowymi. (Do tego rysu nawiązuje określenie Żeromskiego).

127

mularzów, cieślów — dziś: murarzy, cieśli.

128

fugi — tu: rowki, nacięcia, w które wchodziłyby odpowiednie występy tafli szklanych.

129

Apis — w mitologii egipskiej święty byk, który przedstawiał na ziemi boga Ozyrysa.

130

Swarożyc — bóstwo pogańskich Słowian, któremu poświęcony był czarny koń.

131

starsi... bracia w Darwinie — tj. zwierzęta (żartobliwa aluzja do teorii ewolucji Karola Darwina).

132

Reforma rolna — uchwalona 10 VII 1919 r. przez sejm większością jednego głosu, pozostawiała w rękach właścicieli majątki do 180 ha (w Poznańskiem, na ziemiach białoruskich i ukraińskich do 400 ha) i zapewniała im odszkodowanie. Parcelację ograniczono do 200 tys. ha rocznie, w praktyce jednak w latach 1918–1921 zrealizowano ją zaledwie w 40%. Oddanie parcelacji w ręce różnych banków i spółek doprowadziło do spekulacji ziemią, w rezultacie przechodziła ona przeważnie w ręce bogatych chłopów. Porozumienie stronnictw prawicowych w roku 1923 ograniczyło parcelację prawie wyłącznie do majątków państwowych i publicznych. Również w ostatniej swej wersji z roku 1925 reforma rolna uwzględniała przede wszystkim interesy zamożnych właścicieli ziemskich, nie zaspokajając zupełnie głodu ziemi wśród małorolnego chłopstwa i proletariatu wiejskiego.

133

latyfundia — wielkie posiadłości ziemskie.

134

Ludwik Ariosto (1474–1533) — największy poeta włoski późnego Odrodzenia, autor epopei Orland Szalony, osnutej wokół walk rycerzy Karola Wielkiego z Saracenami, obfitującej w epizody komiczne i fantastyczne.

135

hipogryf — wymyślone przez Ariosta uskrzydlone zwierzę z tułowiem konia i głową gryfa.

136

czyściejsze — dziś: czystsze.

137

ci–devant (franc.) — niegdyś, dawniej; podczas rewolucji francuskiej określenie umieszczane przed tytułami arystokracji.

138

noktambulista — lunatyk; tu: człowiek żyjący nocnym życiem.

139

Któż to wie, kto wśród nas jest łotr... — refleksje starego Baryki, podobnie jak analogiczne poglądy Korzeckiego z Ludzi bezdomnych, są echem teorii Abramowskiego o „rewolucji moralnej”.

140

kazanie na górze — według ewangelii św. Mateusza (V. 39) w kazaniu tym Chrystu СКАЧАТЬ