Buşido. Inazo Nitobe

Чтение книги онлайн.

      Önsöz

      Yaklaşık on yıl kadar önce birkaç günlüğüne Belçikalı hukukçu, konuksever merhum Mösyö de Laveleye’nin evinde kalırken yürüyüşlerimizden birinde konu dine geldi. “Yani okullarınızda hiç dini eğitim verilmediğini mi söylüyorsunuz?” diye sordu kıymetli profesör. Verilmediğini söylediğimde şaşkınlıktan ansızın olduğu yerde kalıverdi ve kolay kolay unutamayacağım o ses tonuyla yineledi: “Din yok ha! Ahlaki eğitim nasıl veriliyor öyleyse?” Bu soru o an beni bir hayli şaşırttı. Halihazırda verecek bir cevabım yoktu çünkü çocukluğumda öğrendiğim ahlaki değerler okullarda verilmiyordu, neyin doğru neyin yanlış olduğuna dair fikirlerimi oluşturan farklı unsurları incelemeye başladığımda ise bunları zihnime işleyenin Buşido olduğunu fark ettim.

      Bu küçük kitabın asıl ortaya çıkışı eşimin Japonya’da kabul gören çeşitli fikir ve geleneklerin arkasında yatan sebeplerle ilgili sık sık sorduğu sorulara dayanıyor.

      Mösyö de Laveleye ve eşimin sorularına makbul cevaplar vermeye çalışırken şunu fark ettim ki, feodalizm ve Buşido’yu anlamadan günümüz Japonya’sının ahlaki görüşlerini anlamak mümkün değil.

      Hastalığımın sebep olduğu mecburi aylaklıktan faydalanarak evde yaptığımız sohbetlerde konuyla ilgili verdiğim kimi cevapları halka sunmak üzere düzenleyerek yazıya döktüm. Yazdıklarım çoğunlukla feodalizmin hâlâ hüküm sürdüğü dönemde gençken öğrendiğim ve duyduğum bilgilerden oluşuyor.

      Bir tarafta Lafcadio Hearn ve Bayan Hugh Fraser, öbür tarafta ise Sör Ernest Satow ve Profesör Chamberlain varken Japonya’yla ilgili İngilizce bir şeyler kaleme almak bir hayli göz korkutucu. Bu isimlere kıyasla sahip olduğum tek avantaj kendini savunan bir sanık gibi davranabilmem, öte yandan bu güzide yazarlar olsa olsa avukat ya da dava vekili rolüne bürünebilir. “Onlardaki dil yetisi bende olsa Japon toplumunun ülküsünü daha etkili ve güzel şekilde anlatırdım!” diye düşünürüm sık sık. Fakat yabancı bir dilde konuşan kişi söylediklerini çevresine anlatabildiğine bile şükretmeli.

      Kitap boyunca çeşitli konuları açıklarken Avrupa tarihi ve edebiyatıyla benzerlikler kurmaya çalıştım. Bu şekilde yabancı okurların konuyu daha iyi anlayabileceğini düşünüyorum.

      Dini konular ve din adamlarıyla ilgili yaptığım göndermeler olur da aşağılayıcı olarak anlaşılırsa umarım Hıristiyanlığın kendisine karşı tutumumdan şüphe duyulmaz. Benim eleştirdiğim İsa’nın öğretileri değil, bu öğretilerin üstünü örten dini yöntem ve sistemler. Ben kalplerimize kazınmış kanunlara olduğu kadar İsa’nın öğrettiği ve Yeni Ahit’le bizlere bıraktığı dine de inanıyorum. Ayrıca Tanrı’nın, Yahudi ya da değil, Hıristiyan ya da kâfir, tüm toplum ve milletler tarafından “eski” olarak kabul edilen bir ahit gönderdiğine de inanıyorum. Bunun dışındaki dini inancıma gelince, toplumun tahammül sınırlarını zorlamasam daha iyi olur.

      Bu önsözü sonlandırırken dostum Anna C. Hartshorne’a pek değerli önerileri ve kitabın kapağı için yaptığı karakteristik Japon tasarımı için en içten teşekkürlerimi sunmak isterim.

      Etik Bir Sistem Olarak Buşido

      Şövalyelik, en az ülkenin sembolü olan kiraz çiçekleri kadar Japon topraklarına özgü bir çiçektir; bu açıdan tarihimizin bitki koleksiyonunda saklanan, modası geçmiş, kuru bir erdem numunesi olmaktan çok uzaktır. O hâlâ aramızda yaşayan güçlü ve güzel bir canlıdır, elle tutulur bir şekli ya da biçimi olmasa da çevremizi ahlaki duygularla sararak bugün bile onun güçlü büyüsü altında olduğumuzu bizlere gösterir. Şövalyeliği ortaya çıkarıp besleyen toplumsal koşullar uzun zaman önce yok oldu ve unutuldu ancak nasıl ki çok uzaklarda bir zamanlar var olan yıldızlar bizleri hâlâ aydınlatmaya devam ediyorsa, feodalizmin ürünü olan şövalyeliğin ışığı da içinde doğduğu sistemi geride bırakıp ahlaki yolcuğumuzda bizleri aydınlatmaya devam etmekte. Bu kitabı şövalyeliğin Avrupa’daki karşılığının bir köşeye atılıp unutulan naaşı için o dokunaklı meşhur methiyeyi düzen Burke’ün dilinde yazmaktan büyük mutluluk duyuyorum.

      Son derece bilgili bir bilim insanı olan Dr. George Miller’ın hiç çekinmeden şövalyeliğin ya da buna benzer bir sistemin eski uygarlıklarda veya günümüz doğu medeniyetlerinde asla var olmadığına ilişkin savunması1 Uzakdoğu hakkındaki üzüntü verici bilgi eksikliğini gözler önüne sermektedir. Fakat saygıdeğer doktorun eserinin üçüncü baskısı Komodor Perry’nin dışa kapalı olan ülkemizin kapısına dayandığı sene çıktığı için böylesi bir cehalet gayet mazur görülebilir. Bundan on yılı aşkın bir süre sonra ülkemizdeki feodalizmin son nefesini verdiği dönemde Kapital2 eserini yazmakta olan Karl Marx, okuyucularına o sırada yalnızca Japonya’da var olan feodalizmin sosyal ve politik geleneklerini incelemenin kendine özgü faydalarından bahseder. Aynı şekilde ben de Batılı tarih ve etik araştırmacılarını günümüz Japonya’sındaki şövalyeliği incelemeye davet ediyorum.

      Avrupa ve Japonya’daki feodalizm СКАЧАТЬ