Yaşamın Anlamı ve Amacı. Alfred Adler

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ sakinleri içinde en zayıfı olduklarını düşünüyorlar.” Bir bakıma insanlar tüm yaratıkların en zayıfıdır. Bir aslanın ya da gorilin gücüne sahip değiliz ve çoğu hayvan yaşamın zorluklarıyla tek başına mücadele etme konusunda daha iyidir. Bazı hayvanlar zayıflıklarını birleşerek telafi eder, bir sürü kurarak bir araya gelirler. Ancak insanoğlunun dünyanın her yerinde karşılaşabileceğimiz herhangi bir işbirliğinden daha çeşitli ve derin bir işbirliğine ihtiyacı vardır. İnsanın çocuğu bilhassa zayıftır ve uzun yıllar boyunca ilgi ile korumaya ihtiyaç duyar. Her insan bir kez tüm insanların en küçüğü ve zayıfı olduğundan ve insanlığın işbirliği olmadan kaderi tamamen çevrenin insafına kaldığından kendini işbirliği kurma konusuna geliştirmemiş bir çocuğun nasıl da kaçınılmaz olarak karamsarlıkla değişmez bir aşağılık kompleksine sürükleneceğini anlayabiliriz. Hatta yaşamın işbirliğine en yatkın bireyin karşısına da sorunlar çıkarmaya devam edebileceğini anlayabiliriz. Hiçbir birey kendisini nihai üstünlük hedefine ulaşmış, çevresinin tam anlamıyla hâkimi konumunda bulamaz. Yaşam çok kısa, vücutlarımız çok zayıf, üstelik yaşamın önemli üç sorunu her zaman daha zengin ve kapsamlı çözümler gerektirecektir. Her zaman bir çözüme yaklaşırız ancak asla başarılarımızla tatmin olmayız. Mücadele her halükârda devam edecektir. Ancak işbirliğine yatkın birey için bu umut verici ve katkıda bulunan bir mücadele olup genel durumumuzu gerçek anlamda geliştirmeye yönelecektir.

      Sanırım nihayetinde yaşamlarımızın en üst derecedeki hedefine ulaşamayacağımız gerçeği konusunda hiç kimse tasalanmayacaktır. Şayet tek bir bireyin ya da tüm insanlığın artık daha fazla zorlukla karşılaşmayacağı bir noktayı vardığını hayal edecek olsak böylesi koşullar altında yaşamın çok sıkıcı olması gerektiğini de düşünmek gerek. O halde her şey öngörülebilir, her şey hemen tahmin edilebilir olurdu. Yarın beklenmedik hiçbir fırsat getirmezdi, gelecekten sabırsızlıkla bekleyeceğimiz hiçbir şey olmazdı. Yaşama karşı ilgimiz çoğunlukla belirsizlikten kaynaklanır. Şayet her şeyden emin olsaydık ve her şeyi bilseydik o zaman tartışılacak ya da keşfedilecek hiçbir şey olmazdı. Bilim denen şeyin sonu gelirdi. Etrafımızı çevreleyen evren ikinci kez anlatılan bir öyküden başka bir şey olmazdı. Bizi ulaşılmamış hedeflerimizin hayaliyle keyiflendiren sanat ve dinin artık bir anlamı olmazdı. Neyse ki yaşam o kadar kolaylıkla bitirip tüketilecek bir şey değil. İnsanların çabaları aralıksız olarak devam eder ve her zaman yeni sorunlar bulabilir ya da yoktan var edebilir ve işbirliğiyle katkıda bulunmak üzere yeni fırsatlar yaratabiliriz. Nevrotik bireyin yolu daha en başında kesilmiştir. Getirdiği çözümler çok düşük bir düzeyde kalır ve buna karşın karşılaştığı zorluklar büyüktür. Normal birey sorunları için gitgide çözümler bulup ardında bıraktıkça yeni sorunlara yönelip yeni çözümlere ulaşır. Bu biçimde diğerlerine katkıda bulunur, toplumda geri kalmaz ve hemcinsleri için sorumluluk almış olur. Özel ilgiye ihtiyacı yoktur ve böyle bir şeyi talep etmez. Aksine cesurca ve özgür iradesiyle sorunlarını sosyal duygusuna uygun olarak çözmeye başlar.

      Her bir bireydeki üstünlük kurma hedefi kişisel ve eşsizdir. Kişinin yaşama yüklediği anlama bağlıdır ve bu anlam kelimelerle anlatılmaz. Kişinin yaşam tarzında gelişir ve kendi yarattığı tuhaf bir melodi gibi yaşamı boyunca akıp gider. Yaşam tarzında hedefini nihai olarak formülünü çıkarabileceğimiz biçimde ifade etmez. Hedefini belli belirsiz ifade eder bu yüzden de bize sunduğu emarelerden tahmin etmek zorunda kalırız. Kişinin yaşam tarzını anlamak bir şairin eserini anlamak gibidir. Ancak bu anlam şairin kullandığı sözcüklerden öte bir şeydir. Bu anlamın büyük bir kısmı tahmin edilmelidir. Satırlar arasını okumak zorundayız. Aynı şey en bilgili ve en karmaşık canlı olan bireyin yaşam tarzı için de geçerlidir. Psikolog satır arasını okumayı öğrenmek zorundadır; yaşama yüklenen anlamları değerlendirme sanatını öğrenmelidir. Bunun aksi düşünülemez. Yaşamın anlamına bireyin yaşamının ilk dört ya da beş yılında ulaşılır ve buna matematiksel bir süreçle değil aksine el yordamıyla, tam olarak anlaşılamayan hislerle, ipuçlarına tutunarak ve beceriksizce yorumlarda bulunarak varılır. Üstünlük kurma hedefi de benzer biçimde el yordamıyla ve tahmin edilerek belirlenir. Yaşam boyu süren bir mücadele, devingen bir eğilimdir. Planlanmış ve coğrafi olarak konumlandırılmış bir nokta değildir. Hiç kimse tam anlamıyla tanımlayabilecek derecede kendi üstünlük hedefini bilemez. Belki mesleki hedeflerini bilebilir ancak bunlar da bireysel çabalarının küçük bir kısmından fazlasına karşılık gelemez. Hatta hedefin somutlaştığı durumda bile bu amaca ulaşmak için binlerce farklı çaba ortaya çıkabilir. Örneğin bir insan doktor olmak isteyebilir ancak doktor olmak pek çok şey anlamına gelebilir. Mesela iç hastalıkları uzmanı ya da patoloji uzmanı da olmak isteyebilir. Yaptıklarında kendine yönelik hususi ilgisini ve diğerlerine karşı olan ilgisini gösterir. Hemcinslerine yardımcı olmak için ne kadar çok kendini eğitebileceğini ve yardımseverliğini ne kadar sınırlandırdığını anlarız. Bunu belirgin bir aşağılık duygusuna telafi olarak amaç edinmiştir. Mesleğinde ve diğer şartlarda ortaya koyduğu dışavurumlardan telafi etmeye çalıştığı özel duyguyu tahmin edebilmeliyiz.

      Örneğin çoğu kez doktorların çocuklukta çok erken dönemde ölüm gerçeğiyle tanıştığını ve ölümün onlar üstünde en büyük etkiyi bırakan güvensizlik hissinin bir parçası olduğunu görmekteyiz. Muhtemelen ailede bir kardeş ya da ebeveyn ölmüştür ve bu gibilerin eğitimleri daha sonra hem kendileri hem de diğerleri için ölüme karşı korunmanın bir yolunu bulmaya doğru yönelmiştir. Bir başkası ise öğretmen olmayı somut hedefi haline getirmiştir. Ancak öğretmenlerin ne kadar farklı olabileceğini çok iyi biliyoruz. Eğer bir öğretmen düşük düzeyde bir sosyal duyguya sahipse öğretmen olmadaki üstünlük kurma hedefi daha aşağı konumda olanlar arasında hüküm sürme olabilir. Ancak kendisinden daha zayıf ve daha az deneyimli olanların yanında kendini güvende hissedebilir. Aksine yüksek düzeyde bir sosyal duyguya sahip olan öğretmen öğrencilerine kendisiyle eşitlermiş gibi davranacaktır. Gerçekten de insanlığın refahına destek olmayı diler. Öğretmenlerin yeterlikleri ile ilgilerinin ne kadar çok farklılık gösterebileceğinden ve ayrıca hedefleri ne denli büyük olursa olsun bu dışavurumların hepsinin de ortaya çıkabileceğinden bahsetmemize bile gerek yok. Bir hedef somutlaştığında bireyin gizilgüçlerinin kısıtlanması ve hedefine uyacak biçimde sınırlandırılması gerekir. Ancak bütün hedef, prototip daima bu sınırları çekiştirecek ve her koşulda yaşama yüklenen anlam ile nihai üstünlük arayışına dair ideali ifade etmenin bir yolunu bulacaktır.

      Bu sebeple her bireyde görünenin ötesine bakmalıyız. Birey tıpkı somut ifadesinin bir dışavurumu olan mesleğini değiştirebileceği gibi hedefini somutlaştırmada kullandığı yöntemi değiştirebilir. Yine de altında yatan bütünlüğe, kişiliğin değişmezliğine bakmalıyız. Bu değişmez birlik kişiliğin tüm dışavurumlarında sabittir. Yamuk bir üçgeni alıp farklı pozisyonlara yerleştirirsek her bir konum bize oldukça farklı bir üçgenmiş gibi görünecektir. Ancak yeterince dikkatlice bakarsak aslında üçgenin her zaman aynı olduğunu keşfedebiliriz. Aynı şey prototip için de geçerlidir. İçeriği herhangi bir dışavurumla asla değişmez, aksine tüm dışavurumlarında fark edilebilir. Asla birisine “Eğer bunu ya da şunu yaparsan üstünlük kurma çabanı tatmin edebilirsin,” diyemeyiz. Üstünlük arayışı değişkendir. Aslında bir birey ne kadar sağlıklı ve normal olmaya yaklaşırsa çabaları belirli bir yönde engellendiğinde kendisine o kadar çabuk yeni başlangıçlar bulabilir. Amacının somut dışavurumları hakkında “Ya buna ulaşmalıyım ya da hiçbir şeye ulaşamam,” diye düşünenler sadece nevrotik olanlardır.

      Belirli bir üstünlük arayışını zahmetsizce formüle etmeye çalışmamamız gerekir. СКАЧАТЬ