Dunyoning ishlari. O‘tkir Hoshimov

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ urishgani uchun o‘zi achinib turgan ekan shekilli, yelkamga qoqdi.

      – Hech nima. Bor, ovqatingni ye, qorning ochib qolgandir. – Keyin birdan qaddini rostladi-yu xitob qildi. – Voy, qayoqdan kun chiqdi?! Assalomu alaykum!»

      O‘girilib qaradim-u uch-to‘rt qadam narida turgan ammamga ko‘zim tushdi. Oyim mehmonni ko‘rmay qolganidan xijolat chekib quchoq ochib ko‘rishdi. Ammam juda chiroyli, yuzida xoli bor, qosh-ko‘zi chaqmoqdek xotin. Ammo juda shaddod. Har gapini xuddi mix qoqqandek tarsillatib gapiradi. Oyim undan qo‘rqadi. Kelganda hurmatini joyiga qo‘ymasin-chi, o‘zini qayerda ko‘rarkan.

      – Ha? – dedi ammam yo‘g‘on tovushda. – To‘rvasini yo‘qotgan gadoydek talmovsirab qopsiz, kelinposhsha?!

      – Yo‘q, opa, o‘zim… – Oyim chaynalib qoldi. – Ziragim o‘lgurning bir poyi tushib qopti. Haligina qulog‘imda turuvdi.

      Qarasam, oyimning o‘ng qulog‘idagi ziragi yo‘q. Oyim kattakon oltin oybaldog‘ini juda avaylar, qaynonamdan qolgan yodgorlik, deb maqtanib yurardi.

      – Mayli, topilib qolar, – dedi u sekingina. – Shu yerga tushgan bo‘lsa qayoqqa ketardi.

      – Hmm! – Ammam shunday tahdidli bosh chayqadiki, qorong‘i bo‘lsa ham qoshi chimirilib ketganini aniq ko‘rdim. – Ketsa, boydan ketibdi, deng! Belingiz qayishib topmaganingizdan keyin joningiz achimaydi-da, kelinposhsha!

      Ammam qo‘lidagi tugunni menga tutqazib, o‘zi ham mahsili kalishining uchi bilan yerni titkilay boshladi.

      – Qo‘ying, opajon, – oyim uning yelkasiga ohista kaftini qo‘ydi. – Yuring uyga, hali-zamon ukangiz kelib qoladilar.

      – O‘zi shunaqa bo‘ladi, – dedim ammam yerdan bosh ko‘tarmay. – Ot topadi, eshak yeydi! – Keyin birdan qaddini rostladi-da, oyimning ko‘ziga tikilib so‘radi. – Kim kirgan edi oldingizga?

      – Hech kim. – Oyim bir zum talmovsirab turdi-da, sekin qo‘shib qo‘ydi. – Hali peshinda Sharopat opa keluvdi. Shu…

      – Sharapatmi? – Ammam «tushunarli» degandek istehzo bilan labini burdi. – Bo‘pti, omin oblohu akbar!

      Hali oyimning oldida paqir to‘nkarib o‘tirgan Sepkilli xola ko‘z o‘ngimga keldi.

      – Qo‘ying, – dedi oyim yalingudek bo‘lib. – Bechorani unaqa demang. Bir poy zirakni nima qiladi?

      – Pishirib yeydi! – Ammam jahl bilan qo‘l siltadi. – Qo‘li egriligini bilasiz, o‘lasizmi ehtiyot bo‘lsangiz?

      – Yo‘g‘-e, – dedi oyim yana ming‘illab. – Bir poy zirakni nima qiladi?

      – Yana gapiradi-ya! – Ammamning ovozi tahdidli ohangda balandladi. – Mana shu bir poy zirak qancha turishini bilasizmi? – dedi oyimning chap qulog‘idagi oybaldoqni barmog‘i bilan nuqib. – O‘zi-ku to‘yga borsa, qo‘liga ilingan narsani tuguniga tiqadi.

      Oyim nima qilarini bilmay, javdirab qoldi. Dadam ikkalasi Sepkilli xolaning g‘alati qiliqlarini gaplashishganini eshitganman. To‘ylarda laganmi, piyolami yo‘qolsa Sepkilli xolaning uyidan topishar, xola «esidan chiqib» uyga olib ketgan bo‘lardi. Hozir shuni esladim-u goh oyimga, goh ammamga qarab qoldim. Sepkilli xolani juda yomon ko‘rib ketdim.

      – Ukangiz eshitmay qo‘ya qolsinlar, – oyim yana yalindi. – Topilib qolar.

      – Go‘rni topiladi! – Ammam qandaydir g‘olibona qiyofada uy tomon yurdi. Ketidan kuymangancha oyim ham ergashdi.

      Ertasiga ertalab tursam, oyim yana bodom tagini sinchiklab ko‘zdan kechiryapti. Kechasi bilan uxlamagan shekilli, ko‘zlari qovjiragan… Men ham yordamlashdim. Biroq oybaldoq ertasiga ham, indiniga ham topilmadi. Oyim dadam bilmasligi uchun zirakning ikkinchi poyini ham imi-jimida allaqayerga yashirib qo‘ya qoldi.

      … Ehtimol, oradan ikki oycha o‘tib Sepkilli xola tilla tish qo‘ydirmaganida, buning ustiga xuddi o‘sha kuni ammam yana kelib qolmaganida, zirak ham, bu gaplar ham unutilib ketgan bo‘lardi.

      Ayni yoz chillasida ammam tag‘in keldi. Yoz chillasi ekani shuning uchun yodimda qolganki, o‘sha kuni ammam ikki bosh chillaki uzum olib keldi. Shaharda turishsa ham ularnikida tok bor edi. Akalarim bilan bir g‘ujum-bir g‘ujumdan talashib yedik. Qishloq joyini bilasiz, birovnikiga mehmon kelsa, albatta qo‘shnilar chiqadi. O‘sha oqshom birinchi bo‘lib Sepkilli xola chiqdi. Ammam bilan aylanib-o‘rgilib ko‘rishdi. Keyin oyimga yuzlandi.

      – Yarashibdimi? – U ustki labini barmog‘i bilan sal ko‘targan edi, ikkita oltin tish yaraqlab ketdi. Tishlar uning sarg‘ish yuziga juda yarashgan, hatto sepkili ham bilinmay ketgan edi.

      – Yarashibdi, – dedi oyim sekingina. – Bilaguzugingizni berdingizmi?

      Sepkilli xola negadir qizardi.

      – Voy, yo‘q, – dedi ko‘ylagining yengini shimarib. – Mana! Dadasi aytdilar. «Bermagin, keliningga ko‘rmana qilasan», – dedilar. – U tilla tishini ko‘rsatish uchun bo‘lsa kerak labini buribroq jilmaydi. – Ancha insof kirib qoldi dadasiga. Hakimjonning to‘yini tezlatib yubordik, ovsinjon! Xudo xohlasa, kuzda qarsbadabang bazm qilamiz.

      – Asil tilla ekan! – dedi ammam achitib. – Buyursin ishqilib!

      Sepkilli xola xursand, oyim nimadandir bezovta, ammam bo‘lsa chimirilib o‘tirardi.

      – Ertalab choyni biznikida icha qoling, – deb taklif qildi Sepkilli xola.

      – Yo‘g‘-a, men saharlab ketishim kerak! – ammam yuzini o‘girdi.

      Biroq u ertalab ketmagan ekan. Ammamning qattiq-qattiq gapirishidan uyg‘onib ketdim.

      – Birovning molidan hazar qilmagan noinsof! Hech bo‘lmasa qo‘shniligingni o‘ylamaysanmi! Tish yasatish uyoqda tursin, ming ko‘yga solsayam, onaginamdan qolgan molni taniyman.

      – E, bunaqalarda insof nima qiladi! – Bu onamning ovozi emasdi. Ko‘rpaning bir chetidan mo‘ralasam, mahallaning otin xolasi – semiz xotin. – Qaysi kuni Inoy cho‘loqning yil oshisida ikkita choynak yo‘qoldi, – dedi u hasrat qilib. – Shundan boshqa it ham olmaydi, deb o‘choqboshisiga kirsam, turibdi. Tumshug‘idagi chegasidan tanidim. «Ha?» desam, «Adashib kirib qolgandir-da», deydi. Ha, yer yutgur, choynakning oyog‘i bor ekanmi, senikiga o‘zidan o‘zi adashib kiradigan!

      – Tag‘in erini maqtaganiga o‘laymi? Insof kirib qolgan emish! – Ammam jahl bilan qo‘lini musht qilib, xontaxtaga botirgan edi, barmoqlari shiqirlab ketdi. – O‘lganda insof kiradi, o‘sha bangi mo‘ylovga.

      Oyim choy ko‘tarib kirdi.

      – Qo‘yinglar endi, – dedi iltijoli ohangda. – Olgan bo‘lsa olgandir. Birovning qo‘lidan tutmagandan keyin nima deysiz? Mayli, mingdan ming roziman.

      – Siz unaqa boyvachchalik qilmang, Kelinposhsha! – dedi ammam shaxt bilan. – Bolangizni kiyintiring. O‘zingiz ham otlanib darrov oldimga tushing!

      Oyim choynakni xontaxtaga qo‘yarkan, goh ammamga, goh otin xolaga hayron bo‘lib qaradi.

      – Qayoqqa?

      – Ochiq mozorga! – ammam hammasiga oyim aybdordek piching СКАЧАТЬ