Oğluma nəsihət. Низами Гянджеви
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Oğluma nəsihət - Низами Гянджеви страница 21
Название: Oğluma nəsihət
Автор: Низами Гянджеви
Издательство: TEAS PRESS
isbn: 978-9952-311-21-1
isbn:
52
Quş dili ilə danışmaq – mənasız, boş danışmaq
53
Hər kəs gücü çatan işdən yapışmalıdır.
54
Yalnız nadir qəhrəmanlar xalqın qayğısını çəkməyə qadirdirlər. Sirri hər kişi saxlaya bilməz.
55
Abxaz qarəti – 1139-cu ilin sentyabrında Gəncədə baş vermiş fəlakətli zəlzələdən sonra şəhəri dağılmış və viran görən Gürcüstan çarı Gəncəyə hücum edərək yağmalamış, dinc əhalini qarət və əsir etmişdir.
56
Xeyirxahlığın və ağ günün timsalı olan Simurq quşu. Əfsanəyə görə, Elbrus dağının əlçatmaz zirvəsində yaşadığına görə Nizami ədalətin cəmiyyətdə yoxa çıxdığını və qalxıb yalnız Simurq qanadı altına sığındığını bildirir.
57
Əmirlər, sərkərdə və qəhrəmanlar basıldıqda (məğlub edildikdə), ölüm məqamının yaxınlaşdığını hiss edincə vəsiyyətlərində arzu edərdilər ki, məzarlarının üstü həmin qocanın kəsdiyi kərpiclər ilə götürülsün. Bu halda onlar ümid bəsləyirdilər ki, bu sipər (bu kərpiclər) onları himayə edəcək, qəbir əzabından qoruyacaqdır.
58
Misrada yer səthi qalxana, torpaqqazan bel isə qılınca oxşadılıb.
59
Kölələr yük daşıyar – zülmə boyun əyənlər, təslimçilər və fərarilər özlərinə layiq rəzil həyata məhkumdurlar. Mən belələrinə nifrət bəsləyirəm, öz zəhmətimlə dolanıram.
60
Ovçunun elə bir cəld, yavuz sərt və çevik qaçan iti vardı ki, Günəş şüası belə ona çata bilməzdi, buna görə it işıq sürətinə nöqsan tutardı. Burada şair “ahu gereftən” mürəkkəb feilini ustalıqla oynadıb şairanə məcaz yaradır. Həmin feilin ilk mənası ahu tutmaq, digər mənası isə irad tutmaq deməkdir.
61
Arpa – ən kiçik çəki vahidi
62
Dirhəm – çəki vahidi 6 danka bərabərdir: Hər dank 2 karat, hər karat isə 4 arpa çəkisindədir.
63
Köhnə təbiblərin fikrincə, yağlı xörək ziyandır, səfraya gətirib çıxarır.
64
Beytin məzmunu Qurani-şərifin “ət-Təlaq” surəsinin 7-ci ayəsindən gəlmədir: Həyatda, insan varlığında hər bir qəmdən, kədərdən sonra fərəh və şadlıq gəlir.
65
Beytlərdə “yəqin” anlayışı fəlsəfi termin kimi işlədilib. Mənası əqidədə möhkəmlik, sabitqədəmlik, özünə inam və qüdrət deməkdir. Nizami haqqa inamında qətiyyətli olmağa çağırır.
66
Yəqin əhli misilsiz, kamil – onlar, naşı – biz. Yəqin əhli kamil insan simvoludur. Onlar Qurani-şərifin haram elan etdiyi şərabı içdikdə belə halallığı nuş edirlər, bu nemətə bal dadı gətirirlər. Çünki müstəqil şəxsiyyətə malikdirlər və nəyin halal, nəyin haram olduğunu bizdən yaxşı bilirlər.
67
Ahunun belinin dərisi sərt, qaba olduğu halda, qarnının dərisi, xüsusilə göbək ətrafı hamar, incə və yumşaq olur. Şah əlindəki kamanın kirişini o qədər dartdı və sürtdü ki, ceyranın göbəyi kimi yumşaltdı və öz atını (Rəxşini) odlanmış ciyəri kimi qızışdırdı.
68
Kaman dilə gəlib deyir ki: “Bu ceyran yavrusu sənin nəzərinin himayəsində irəliləyir. Kimin cürəti çatar ki, sənin diqqətinə, zirehinə tərəf ox tuşlasın?!
69
Sən çalğıçısan, şahım, məgər razı olarsanmı ki, sənin ceyranını ovlasınlar, dərisindən dəf düzəldib özgələr çalsın?! Yaxud dümbək çalanların əlləri ilə döyəclənsin?!
70
Mənası: Hər kim öz xalqına, bəşəriyyətə sədaqətlə və təmənnasız xidmət etməyi bacarırsa, o, xəzinə sahibi olacaqdır.
71
Alnımdakı yazı məni Kəbədən meyxanəyə atdı. Halalımdan əl çəkib harama qurşandım. Paklıq əlimdən çıxdı, çirkaba batdım, insanlıqdan əl çəkib nəfsə, tamaha uydum.
72
Ulu göylər daim öz qasırğaları, ildırımları və göy gurultuları ilə yatmış insanı ayıltmağa, xəbərdar
1
Kamiran (kamran) – kam alan, arzusuna çatan, xoşbəxt
2
Nafə – ahunun göbəyi. “Müşk” deyilən qara maddə ahunun göbəyində – dəri kisəcikdə yerləşir.
3
Bal – qanad
4
Kafur – ölünü yumaq üçün işlədilən kəskin qoxulu ağ, kristal maddə
5
Natəvan – zəif, gücsüz, taqətsiz
6
Əfsanəyə görə, zülmətdə dirilik suyu tapmış və bu sudan içməklə ölməzliyə qovuşmuş Xızır peyğəmbər və nəfəsi ilə ölüləri diriltməyə qadir Həzrət İsa nəzərdə tutulur.
7
Kölgə yalnız divara düşdükdə aydın görünür, başqa hallarda sürünür. Hədsiz zəifləmiş qocaların divardan tuta-tuta getməsinə işarə olunur.
8
Yəzdan – qədim zərdüştilərdə xeyir allahı
9
Nizami cahanın Tanrı tərəfindən “Kun – Ol!” əmrilə yaradılmasına işarə edir. Onun əzəli qələmi “Lövhi-məhfuz”da kainatın taleyini sözlə yazıb, deməli, hər şeydən öncə sözü yaratmışdır.