Erkən gələn durnalar, Ana tarla. Чингиз Айтматов

Чтение книги онлайн.

      Bir dəfə dərs vaxtı müəllim onun cib güzgüsünü əlindən almışdı. Güzgülənməyə tez başlamısan demişdi. Onda Mırzagül qıpqırmızı pörtmüşdü, az qalmışdı ağlasın. Sultanmurad o gün nədənsə qızın əvəzinə pərt olmuşdu. Dünya dağılmayıb ki, güzgüdür də, bəlkə təsadüfən düşüb qızın əlinə…

      Sultanmurad qıza tərəf bir də baxdı, ona yazığı gəldi. Göm-göy göyərmişdi. Mırzagül, soyuqdan büzüşüb yumağa dönmüşdü, nəmli gözləri islanmış daşlar kimi işıldayırdı, bəlkə də ağlayırdı qız. Axı onun atası da, qardaşı da cəbhədəydilər… O isə qız barədə gör necə də pis fikirləşir. Eh, axmaqsan, Sultanmurad!

      Sinifdəkilərin çoxu soyuqdəymədən öskürürdü. Bəlkə o da ökürsün hə? Özü də yalandan öskürməyə, silkələnməyə, əzilib-büzülməyə başladı. Nə olsun, hamı öskürür, o niyə öskürməsin, kimdən əskikdir ki? İnkamal müəllimə mənalı-mənalı ona göz ağartdı.

      3

      Heyvanxananı və gülüş otağını seyr etdikdən sonra onlar ara bazarına getdilər. Elə buradaca bəzi hədiyyələr aldılar. Hacımurada oyuncaq tapança – təptəzə, qəşəng, metal parıltılı, ilk baxışdan əsl naqandı ki, naqan. Qızlara isə rezin sapdan asılmış balaca yumşaq toplar aldılar. Rezin sapı dartanda top aşağı-yuxarı atılıb düşürdü. Anasına baş yaylığı, sonra da şirni-şirniyyat və başqa şeylər…

      Bazarı başdan-başa gəzib dolaşdılar, hər şeyə baxdılar, oğlan təkcə fırlanan yelləncəyə minmədi, sözün düzü, bunu atası da təklif etmədi. Bu, dedi, uşaqlar üçündür, sənsə yekə igidsən, iki il keçər, səni evləndirərik. Zarafat edirdi kişi. Fırlanan yelləncəklərin yanında bir az dayandılar, tamaşa etdilər. Sonra atası tələsdirdi: – Stansiyaya, neft bazasına özümüzü çatdırmalıyıq, – dedi; çəlləkləri doldurandan sonra gəldiyimiz yolla geri qayıtmalıyıq. Vaxt daralmışdı. Gün şəhərin o tərəfinə əyiləndə onlar neft bazasına çatdılar. Buradan şəhərətrafı ilə getdilər, yolüstü çayxanada toqqanın altını plovla bərkidəndən sonra geriyə üz tutdular.

      Axşam alaqaranlığında şəhərətrafı bağları arxada qoyaraq gündüz şəhərə gəldikləri həmin yola çıxdılar. Otların rayihəsini canına hopduran axşam havası ilıq və təravətli idi. Yolkənarı arxlarda qurbağalar quruldaşırdı. Atlar rahat yerişlə gedirdilər, dolu çəlləklərlə çox da iti getmək olmazdı. Sultanmuradı bala-bala mürgü basırdı. Yorulmuşdu. Necə də yorulmayaydı, bu gün – günlərin baş günüydü. Heyf ki, arabada uzanıb yatmaq üçün yer yox idi. Yaman yatmaq istəyirdi. Sultanmurad atasının çiyninə söykənərək, dünyadan xəbərsiz kimi yuxuya getdi. Təkərlər çala-çuxura düşəndə hərdən ayılırdı və dərhal da dərin yuxuya qapılırdı. Özü də hər dəfə yuxulamazdan əvvəl məqam tapıb fikirləşə bilirdi ki, nə yaxşı dünyada atalar varmış. Sığındığı ata çiyni onunçün rahat və etibarlıydı. Atların ayaq tappıltısı, arabanın cırıltısı, taqqıltısı isə öz işindəydi.

      Azmı getdilər, çoxmu getdilər, Sultanmuradın yadında deyildi, lakin araba dayandı birdən. Təkərlərin səsi kəsildi. Ətrafa sükut çökdü. Atası onu qucağına alıb hara isə apardı.

      – Buz baltasıdır, maşallah, aparmaq olmur. Necə də ağ oğlan oldu, – deyə atası onu bağrına basaraq deyinirdi.

      Sonra onu quru ot tığının içinə qoyub, üstünü öz sırıqlığıyla örtərək dedi:

      – Sən yat, mən də atları açıb otarım.

      Sultanmurad heç gözünü də açmadı, elə şirin yatmışdı ki, yalnız yenidən onu fikirləşdi: nə yaxşı, nə yaxşı dünyada atalar varmış…

      Atası çəkmələrinin bağını açaraq ayağından çıxardanda o yenə yuxudan oyandı. Bütün günü bu çəkmələr onun ayaqlarını gör necə də sıxırlarmış. Çəkmələrin sıxdığı atamın gözündən yayınmayıb, necə ağlına gəlib görəsən?

      O təzədən yuxuladı, özü də bədəni elə asudələşmişdi ki, elə bil maneəsiz bir axına düşərək üzə-üzə gedirdi. Ona elə gəlirdi ki, geniş düzəngahdakı rəngarəng otların üstüylə külək dalğaları uğuldayıb keçir. O, həmin otların arasıyla qaçır, uğultuya qapılaraq batıb-çıxır, özü də üzən o uca yaşıl otluğa yuxarıdan səssiz-səssiz ulduzlar səpələnirdi. Gah burda, gah orda yerə səssizcə yanar ulduz şığıyıb düşürdü. Lakin o qaçıb oraya çatana kimi ulduz sönürdü. Bunun yuxu olduğunu bilirdi. Hərdən ayılanda çidarlanmış atların yaşıl otu dibindən necə biçdiklərini, ağızlarından çıxarılan yüyən gəmlərini cingildədə-cingildədə tayanın ətrafında necə fırlandıqlarını eşidirdi. O bilirdi ki, atası yanındaca yatır, bilirdi ki, çöldə geçələyirlər, əgər gözlərini açsa – doğrudan da göydən yağan ulduzları görə bilər…